Мікола Гамолка - Цытадэль неба
— Метэор! — схапіўся Дзянісаў за храміраваную рукаятку.— Паварот — два градусы!
Мускулы на твары Івана Іванавіча напружыліся. Вочы глядзелі пільна і востра. Узбуджанасць і хваляванне, выкліканыя небяспекай, умомант змянілі гэтага чалавека.
Паварот зроблены! Іх траіх адразу кінула ў бок, i яны ледзь утрымаліся на нагах. Чорная мушка на экране лакатара знікла, і зноў ён свяціўся прыгожым блакітна-зеленаватым святлом.
Усе з палёгкай уздыхнулі. Яны зразумелі, што метэор праляцеў міма. Магнітна-электронная гармата разламала яго на дзве часткі, але не магла знішчыць зусім. У чым справа?
Дзянісаў рэзка павярнуўся да Віктара, сказаў:
— У вас не наладжана гармата. Збіта факусіроўка...
Віктар вінавата пачырванеў, стаў правяраць гармату. Праз хвіліну ён выпрастаўся над замком гарматы, развёў рукамі.
— Што за ліха? Гармата ў парадку, а метэор так i не знішчаны.
— Не можа гэтага быць,— усхапіўся Дзянісаў.— Алег, паглядзі, калі ласка...
Але нічога не знайшоў i Алег.
— Дазвольце, Іван Іванавіч, агледзець абшыўку карабля,— звярнуўся ён да начальніка экспедыцыі.— Тут нейкая загадка.
Дзянісаў у знак згоды кіўнуў галавой.
Алег апрануў касцюм, папрасіў Віктара праводзіць з ракеты. Адчынілася камера-шлюз, i праз некалькі хвілін штурман скокнуў у чорную бездань космаса. Па целе яго прабег непрыемны халадок. Заныла сэрца. Але юнак напружыў сілы, адпіхнуўся ад корпуса ракеты і паволі паплыў да кармы.
Уключыўшы ліхтарык, ён прыгледзеўся да карабля. Так, кармавая абшыўка ў трох месцах пагнута выбухам. Праўда, прабоін не было відаць. А што гэта за агеньчык ляціць услед за караблём?
Алег некалькі хвілін сачыў за ім, нямала здзіўлены з’яўленнем нечаканай знаходкі.
Нядоўга думаючы, ён адштурхнуўся ад ракеты і паплыў насустрач маленькай зорцы. Зблізку зорка заззяла яшчэ больш прывабна і ярка — чароўным малахітавым святлом. Вось дык дзіва!
Юнак сціснуў знаходку ў руцэ і рашыў абавязкова паказаць яе сябрам. Калі ён уключыў касцюмны маторчык, адразу заўважыў, як раптам яго руку, у якой ён трымаў кавалачак невядомага металу, адвяло назад.Алег падляцеў да ракеты і, схапіўшыся за дзвярную скабу, прыпыніўся. Паўтарылася тое-ж самае! Толькі руку на гэты раз высока адкінула угару, i юнак выразна адчуў, што металічны шарык ледзь-ледзь не выслізнуў з моцна заціснутай далоні.
Алег на момант застыў, уражаны нечаканым адкрыццём. Ці не здалося гэта яму? Ён адвёў назад руку і зрабіў невялікі ўзмах. Як быццам нейкая магутная сіла падхапіла яго, панесла ў далячынь.
Ад нечаканасці замёрла сэрца, перахапіла дыханне. Алег азірнуўся. Ракета аддалялася ў бязмежжа космаса. Хоць мякка і ўрачыста гарэлі навокал зоркі, яму стала страшна. Ці не кінуць гэты пракляты шарык? Бачыш ты, якія дзівосы робіць ён! Каб не адстаць ад ракеты, трэба было затармазіць свой палёт. Алег уключыў рэактыўны маторчык i ўсхвалявана загаварыў у мікрафон:
— Іван Іванавіч, рыхтуйцеся прыняць на борт. Вяртаюся з вялікай навіной.
А тым часам ён стаў асцярожна набліжацца да ракеты. Вось ужо бачна карма і чорныя цыліндрычныя соплы.
Праз некалькі хвілін Алег, успацелы, але задаволены i радасны, стаяў перад Дзянісавым. Тут-жа, ля яго ног, ляжаў скінуты ў спешцы міжпланетны касцюм.
Дзянісаў доўга разглядаў бліскучы шарык, паспрабаваў нават сплюшчыць яго, але намаганне было дарэмным. Потым падышоў да сцяны, дзе было напісана «Лабараторыя», і націснуў на бліскучую кнопку. У той-жа момант у каюту высунуўся столік з шматлікімі прыладамі. Іван Іванавіч некалькі хвілін клапатліва завіхаўся ля іх.
Нарэшце ён паволі павярнуўся да Алега. Хоць твар Дзянісава не быў з тых, па якім лёгка можна было меркаваць аб яго настроі, але на гэты раз Алег заўважыў, што начальнік экспедыцыі вельмі ўсхваляваны.
— Ну, галубок, скажы дзякуй нашаму лёсу, — прамовіў ён, пагойдваючы ў руцэ знаходку.— Каменьчык не абы-які, а пасланец Сірыуса.
Пачуўшы гэта, Алег аж прысеў ад здзіўлення. Ён добра ведаў: адной з вялікіх загадак для вучоных усяго свету з’яўлялася дзівосная невялікая зорка паблізу Сірыуса. Яна створана з рэчыва, якое ў 60 тысяч разоў больш цяжкое, чым вада. Ніколі ніхто не бачыў яшчэ такога рэчыва. I вось яно ў іх руках. Цяпер зразумела, чаму з Алегам адбываліся такія дзівосы. Хоць металічны шарык не меў вагі, ён валодаў аграмаднай масай, якая ў некалькі разоў перавышала масу ўсяго цела Алега.
— Шарык з аголеных ядраў, — працягваў далей Дзянісаў. — Ён выдатны ізалятар, бо амаль не мае электронаў. Вось, сябры, наша першае навуковае адкрыццё.
— Якое ледзь не каштавала жыцця,— ціха, з нейкім сумам дадаў Віктар.
Аддаўшыся на некалькі хвілін роздуму, Алег тут-жа ўстрапянуўся і дапытліва паглядзеў на Івана Іванавіча. Яму здалося, што задрыжалі сцены ракеты. У гэты-ж час перад Віктарам на пульце кіравання трывожна замільгалі светавыя сігналы. Трывога!
Так, у Алега прадчуванне аказалася правільным: чамусьці самі па сабе запрацавалі маторы. Ён спалохана бліснуў вачыма і крыкнуў Дзянісаву:
— Хавайце знаходку! Узарвецца ракета!
Але Дзянісаў ужо i сам добра ўсё зразумеў. Ён хуценька націснуў у «лабараторыі» кнопку, i са сцяны высунуліся два цяжкія свінцовыя кругі. Паміж імі ён паклаў незвычайны шарык, і праз момант ён быў схаваны,
Тым часам Віктар у рэактары змяніў камбінацыю ўранавых стрыжняў, паставіў паміж імі больш надзейныя графітавыя заслонкі. Самазапал уранавых стрыжняў быў ліквідаваны. Замоўклі маторы.
Ад напружанасці і хвалявання на ілбе Віктара выступіў халодны пот.
— Ух, — уздыхнуў зняможана ён і зласліва паглядзеў на Алега. — Як маленькі, цацкі табе розныя трэба...
Дзянісаў папераджальна махнуў рукой.
— Не бурчы, Віктар. Тут гаворка не аб гэтым. Алег, — устрывожана падышоў ён да юнака і крануў яго за плячо.— Як сябе адчуваеш?
Алег сядзеў у крэсле з бледным тварам і пасінелымі губамі. Рукі яго дрыжалі.
— Кружыцца галава... Нудзіць...
— А як зрок?
— Усё, як у тумане, — шаптаў ён і разводзіў па баках рукамi. — Падыдзіце бліжэй. Я вас не бачу...
Дзянісаў замітусіўся на месцы, потым рэзкім узмахам рук адарваўся ад намагнічанай падлогі і паляцеў у дальні кут ракеты. Там ён дастаў з белай эмаліраванай шафы чорны флакон з гумавай трубкай i хуценька паднёс яе Алегу.
— Выпі гэтай вады, і ўсё пройдзе.
Алег чуў голас Дзянісава, але не мог ужо бачыць ні яго твару, ні прынесенага ім флакона з лекавай вадой. У целе разлівалася цяжкая стома, самі сабой заплюшчваліся павекі.
— Ды вось трубка,— дапамог Алегу Дзянісаў.— Адхіліся назад i пi, хутчэй пi!
Забулькала вада, Алег не паспяваў яе глытаць, і некалькі кропляў вырвалася з рота і павісла ў каюце маленькімі алавянымі шарыкамі.
Дзянісаў тут-жа ўключыў спецыяльныя апараты для назірання за хворым. Убаку на сцяне засвяціліся два рады рознакаляровых агеньчыкаў, нешта застукала, загуло. Апараты паказвалі стан і сілу крывезвароту, наяўнасць радыёактыўнасці ў розных частках цела. Выздараўленне ішло проста на вачах. Хутка прадаўгаватая трубка, што паказвала, як кроў забяспечвае мозг, засвяцілася блакітна-сінім святлом.
Дзянісаў радасна ўсміхнуўся. Да Алега вярталіся бадзёрасць і сіла.
Каб папярэдзіць i сябе ад захворвання, Іван Іванавіч адпіў некалькі глыткоў цудадзейнай вады і перадаў флакон Віктару.
Небяспека паражэння экіпажа карабля інтэнсіўным радыёактыўным выпраменьваннем была ліквідавана. Вось колькі клопатаў прынёс з сабою пасланец ад далёкай зоркі Сірыуса. Некалькі кубічных сантыметраў знойдзенага рэчыва важылі, як вылічыў Дзянісаў, больш трох тон. Можна меркаваць, які небывалы ціск пануе ў недрах зорнага неба, калі атамы-ядры там маглі так цесна наблізіцца адзін да аднаго і стварыць рэчыва такой нечуванай шчыльнасці.
— Ну, усё! — сказаў Дзянісаў.— Цяпер аб усім можна перадаць на Зямлю, — і ён наблізіў да сябе чорны кубачак дыктафона.
Алег устаў і з нечаканай зухаватасцю прайшоўся па каюце.
— Ты, брат, мабыць, у сарочцы нарадзіўся, — сказаў Віктар, усміхаючыся.— У пекла лезеш, і хоць-бы што!
— 3 шчасцем добра жыць,— заўважыў стрымана на гэта Алег.
У каюцё запанавала цішыня. Кожны заняўся сваёй справай. Нават Алег не хацеў сядзець без заняткаў. Узяўшы кіноапарат, ён падышоў да шырокага акна абсерваторыі і пачаў здымаць Зямлю, якая холадна свяцілася ўнізе аранжава-блакітнай плямай.
Цяжка было адарвацца ад гэтай незвычайнай карціны. У галаве адна за адной узнікалі думкі — яркія, гарачыя, імклівыя.
Алег павярнуўся да Дзянісава і міжвольна ўздрыгнуў. На мазаіцы экрана, у які ўглядаўся Іван Іванавіч, трапяткім бэзавым полымем мільганула дзявочае плацце. Яму здалося, што ўсё гэта — уяўленне, выкліканае думкамі. Але вось Дзянісаў павярнуў ручку настройкі, і на гэты раз эфір вынес на экран лёгкую, рухавую постаць дзяўчыны. Наташа! Вось дык сустрэча! Алег ледзь не ўскрыкнуў ад радасці. Наташа ветліва ўсміхнулася, кіўнула галавой. Зірнуўшы на Алега і Дзянісава, спытала:
