Мопассан Де - Вечар (на белорусском языке)
Мопассан Де - Вечар (на белорусском языке) краткое содержание
Де Мопассан Ги
Вечар (на белорусском языке)
Гi дэ Мапасан
Вечар
Пераклад: Сяргей Шупа
Сяржант Варажу атрымаў тыдзень звальнення i паехаў да сваёй сястры панi Падуа. Варажу служыў у Рэне. Ён прамантачыў усе свае грошы i, пасварыўшыся з сям'ёй, напiсаў сястры, што можа ахвяраваць дзеля яе вольным тыднем. Не сказаць, каб ён надта любiў панi Падуа, гэтую нiзенькую, нудлiвую, пабожную i заўсёды сярдзiтую жанчыну, але яму былi вельмi патрэбныя грошы, i таму ён згадаў, што з усёй яго раднi Падуа была адзiная, у каго ён яшчэ нiколi не вымагаў грошай.
Бацька Варажу, былы садоўнiк у Анжэ, якi цяпер ужо пакiнуў працу, зачынiў свой кашалёк перад сынам-шыбенiкам i таму не бачыў яго ўжо два гады. Яго дачка ўзяла шлюб з Падуа, былым служачым-фiнансiстам, калi той атрымаў пасаду збiральнiка падаткаў у Ване.
I вось Варажу выйшаў з цягнiка i, распытаўшы пра дарогу, накiраваўся да дома свайго швагра. Калi Варажу ўвайшоў у дом, пан Падуа быў якраз у сваiм кабiнеце i спрачаўся з брэтонскiмi сялянамi. Убачыўшы Варажу, Падуа падняўся з крэсла, падаў яму руку над сталом, заваленым паперамi, i прамармытаў: "Сядайце, я праз хвiлiну буду вольны". Ён сеў i прадоўжыў спрэчку.
Сяляне не разумелi нiчога з яго тлумачэнняў, збiральнiк падаткаў не разумеў iх доказаў. Ён гаварыў па-французску, яны - па-брэтонску, а клерк, што быў за перакладчыка, не разумеў, здаецца, нi яго, нi iх.
Гэта цягнулася вельмi доўга. Варажу паглядаў на свайго швагра i думаў: "Але ж ён i дурань!" Падуа было недзе каля пяцiдзесяцi, ён быў высокi, худы, кашчавы, павольны, аброслы валасамi. Яго калматыя выгнутыя бровы шапкамi вiселi над вачыма. На галаве ў яго быў машастовы каўпак з залатым фэстонам. У яго позiрку адбiвалася млявасць, як i ва ўсiм, што ён рабiў. Яго гаворка, рухi, думкi - усё было нейкае млявае. Варажу зноў падумаў: "Дурань!"
Сам жа ён быў гарласты скандалiст, якому найвялiкшымi ўцехамi ў жыццi былi карчма i публiчная дзеўка. Усё, што знаходзiлася па-за межамi гэтых полюсаў iснавання, было яму невядомае. Тлумлiвы пустабрэх, поўны пагарды да ўсiх, ён пляваў на ўвесь сусвет з вышынi сваёй некультурнасцi. Калi ён гаварыў: "Во гэта гулянка, каб яе халера!" - ён выказваў тым самым найвышэйшую ступень захаплення, на якую быў здатны яго розум.
Падуа нарэшце адправiў сваiх сялян i спытаўся:
- Як вы маецеся?
- Нiчога, як бачыце. А вы?
- Няблага, дзякую. Добра, што вы вырашылi да нас завiтаць.
- О, я ўжо даўно пра гэта марыў, але ж вы ведаеце, што ў войску не надта маеш свабоду.
- О, вядома, вядома, але ўсё адно вельмi добра.
- А ў Жазэфiны ўсё ў парадку?
- О, дзякую, у парадку, хутка вы яе ўбачыце.
- А дзе ж яна?
- Яна пайшла праведаць некаторых знаёмых. Тут у нас шмат знаёмых, i ўвогуле гэта вельмi прыстойны горад.
- Не сумняваюся.
Тым часам расчынiлiся дзверы i з'явiлася панi Падуа. Яна не спяшаючыся падышла да брата, падставiла яму шчаку i спыталася:
- Ты доўга тут чакаў?
- Не, недзе з паўгадзiны.
- А... а я думала, што цягнiк спознiцца. Хадзем у салон.
Яны прайшлi ў суседнi пакой, пакiнуўшы Падуа сам-насам з яго лiчбамi i падаткоўцамi.
Як толькi яны засталiся адны, панi Падуа сказала брату:
- Я тут шмат рознага чула пра цябе.
- I што ж ты, цiкава, чула?
- Кажуць, што ты распусцiўся, п'еш, улазiш у даўгi.
Ён састроiў здзiўленую мiну:
- Я? Нiколi ў жыццi!
- Ну, не кажы, я ўсё роўна ведаю.
Ён яшчэ спрабаваў абараняцца, але яна заткнула яму рот такой суровай праборкай, што ён змоўк. Тады яна сказала:
- Мы вячэраем а шостай, i да гэтага часу ты вольны. Я не магу пабыць з табой, бо маю шмат працы.
Застаўшыся адзiн, ён яшчэ вагаўся, не ведаючы, што выбраць - цi паспаць, цi пайсцi прагуляцца. Ён паглядзеў на дзверы ў спальню, пасля на дзверы, што вялi на двор, i выбраў двор.
Ён выйшаў i пачаў бадзяцца з шабляй на баку па сумным брэтонскiм мястэчку, такiм сонным, такiм цiхiм, такiм мёртвым на беразе затокi, што завецца Марб'ян. Ён пазiраў на шэрыя дамы, на рэдкiх прахожых, на пустыя вiтрыны i казаў цiха сам сабе: "Не надта вясёлая мясцiна. Чорт мяне сюды прынёс!"
Ён дайшоў да змрочнага порта, вярнуўся назад бязлюдным i пустым бульварам i калi ўвайшоў у дом, не было яшчэ пятае гадзiны. Ён кiнуўся ў ложак, каб паваляцца да вячэры.
Яго пабудзiла пакаёўка. Яна пагрукала ў дзверы i сказала:
- Вячэра пададзена, пане...
Ён спусцiўся ў салон.
У сырым пакоi, шпалеры ў якiм паадклейвалiся ўнiзе каля падлогi, на круглым стале без абруса стаяла мiса i тры талеркi.
Панi i пан Падуа ўвайшлi разам з Варажу.
Усе селi, муж i жонка перажагналi свае чэравы, i Падуа налiў усiм тлустай полiўкi.
Пасля полiўкi падалi ялавiчыну, такую тлустую, такую развараную, што яна распаўзалася. Сяржант жаваў яе павольна, стомлена, з агiдай i злосцю.
Панi Падуа спыталася ў мужа:
- Ты пойдзеш сёння да пана Першага прэзiдэнта?
- Пайду, дарагая.
- Не баўся доўга. Ты так кожны раз стамляешся, калi да некага iдзеш. Ты з тваiм благiм здароўем не створаны для свецкага жыцця.
I яна пачала гаварыць пра местачковае таварыства, пра цудоўнае таварыства, у якiм з павагай прымалi пана i панi Падуа дзеля iх рэлiгiйных пачуццяў.
Пасля прынеслi яблычнае пюрэ i кiлбасы, каб ушанаваць госця.
Потым быў сыр. На iм усё скончылася. Кавы не было.
Калi Варажу зразумеў, што будзе вымушаны гэты вечар заставацца з сястрою, выслухоўваць яе папрокi i вымовы, не маючы нават магчымасцi прапусцiць чарачку, ён адчуў, што не вытрымае гэткае пакуты, i заявiў, што яму трэба зайсцi ў жандармерыю, каб уладзiць нейкiя праблемы са звальненнем.
I як толькi прабiла сем гадзiн, ён уцёк з дому.
Выскачыўшы на вулiцу, ён перш за ўсё абтросся, як сабака, што вылазiць з вады, буркочучы пад нос: "Але ж я i ўлiп, чорт мяне бяры!"
I ён пачаў шукаць кавярню, найлепшую кавярню ў мястэчку. Ён знайшоў яе на плошчы, пад двума лiхтарамi. Увайшоўшы, ён убачыў пяць-шэсць чалавек, якiя цiха пiлi i размаўлялi за маленькiмi столiкамi. Два гульцы ў бiльярд хадзiлi вакол стала з зялёным сукном, дзе качалiся i бiлiся адзiн аб адзiн шары.
Чулiся iх галасы: "Васемнаццаць, - дзевятнаццаць. - Не шанцуе. - О, добры ўдар! Выдатна! - Адзiнаццаць. - Трэба было бiць чырвоным. - Дваццаць. -Дванаццаць. А, што? Праўду казаў?"
Варажу папрасiў:
- Паўкубачка кавы i графiн каньяку, найлепшага.
Ён сеў i стаў чакаць.
Варажу прызвычаiўся бавiць вольныя вечары з сябрамi, сярод гоману, у тытунёвым дыме, i таму гэтае зацiшша, гэты спакой злавалi яго. Ён выпiў спачатку каву, пасля графiн каньяку, пасля яшчэ адзiн. I цяпер яму ўжо хацелася смяяцца, крычаць, спяваць, набiць каго-небудзь.
Ён сказаў сабе: "Чорт, быццам бы трохi падняўся настрой. Каб яшчэ дзе добра пагуляць!" I яму адразу ж прыйшла думка пайсцi пазабаўляцца да дзевак.
Ён паклiкаў гарсона:
- Гэй, афiцыянт!
- Слухаю пана.
- Скажыце, афiцыянт, дзе тут можна пазабаўляцца?
Гарсон здзiўлена паглядзеў на Варажу.
- Не ведаю, пане. Тут жа ж i можна!
- Як, тут? Што ж такое па-твойму "пазабаўляцца"?
- Не ведаю, пане, напэўна, выпiць добрага пiва цi добрага вiна.
- Дурань ты, а як жа паненкi?
- Паненкi? А...
- Ага, паненкi. Дзе iх можна тут знайсцi?
- Паненак?
- Ды паненак, паненак!
Гарсон падышоў блiжэй i цiха спытаўся:
- Вы маеце на ўвазе, дзе знаходзiцца завядзенне?
- Ну але, каб ты ляснуўся!
- Пойдзеце проста, пасля павернеце ў другую вулiцу ўлева, а пасля ў першую ўправа. Нумар пятнаццаць.
- Дзякуй, стары. Гэта табе.
- Дзякую пану.
I Варажу выйшаў, паўтараючы: "Другая вулiца ўлева, першая ўправа, нумар пятнаццаць". Але праз хвiлiну ён падумаў: "Другая ўлева, ну так, але калi я выйшаў з кавярнi, трэба было iсцi налева цi направа? А, халера з iм, там паглядзiм".
Ён пайшоў, павярнуў у другую вулiцу направа, пасля ў першую налева i стаў шукаць нумар пятнаццаць. Дом нумар пятнаццаць з выгляду быў даволi прыстойны, праз зачыненыя аканiцы з вокнаў другога паверха прабiвалася святло. Уваходныя дзверы былi адчыненыя, у калiдоры гарэла лямпа. Сяржант падумаў: "Ну, гэта напэўна тут".
Ён увайшоў, але нiхто не сустракаў, i таму ён пачаў гукаць: "Гэй! Гэй!"
З'явiлася маленькая пакаёўка. Заўважыўшы вайскоўца, яна спынiлася здзiўленая. Ён сказаў ёй:
- Здароў, дзетка. Дамы наверсе?
- Наверсе, пане.
- У салоне?
- У салоне, пане.
- Мне застаецца толькi падняцца?
- Падняцца, пане.
- Дзверы насупраць?
- Насупраць, пане.
Ён падняўся, адчынiў дзверы i ўбачыў у пакоi, ярка асветленым дзвюма лямпамi, люстрай i дзвюма свечкамi ў кандэлябрах, чатырох дам у дэкальтэ, якiя, як здавалася, некага чакалi.
Тры з iх, маладзейшыя, сядзелi з трохi напышлiвым выглядам на накрытых барвовым аксамiтам крэслах, а чацвёртая, якой было гадоў сорак пяць, папраўляла кветкi ў вазе. Яна была вельмi тоўстая, з-пад сукенкi з зялёнага шоўку тырчалi яе вялiзныя рукi i таўшчэзная, абсыпаная пудрай шыя.
Сяржант павiтаўся:
- Дзень добры, панi.
Старэйшая павярнулася, здзiвiлася, але кiўнула:
