Міхась Кацюшэнка - Прызнанне левага крайняга
Праз некалькі мінут мы апынуліся ў таксі. Перада мной стаяла сумка. Ехалі моўчкі. Шафёр увесь час паглядваў на маіх сяброў. Раптам Юрка нахіліўся да мяне.
— Дай сумку! — скамандаваў ён рэзка.
Я працягнуў яму сумку. Юрка схіліўся над ёй. Разарваў адзін пачак грошай, потым другі, трэці. Твар Юркі наліваўся крывёй. 3 сумкі пасыпаліся белыя аркушы паперы. Юрка затрос па плячы шафёра:
— Хлопец, гані да паста ДАІ. Бліжэйшага!
— Не разумею, у чым справа...
— Ты не пытайся. Гані, гані! — амаль заенчыў Юрка.
Мінут праз пяць таксі спынілася ля паста ДАІ. Каля машыны стаяў маладзенькі сяржант. Юрка сунуў шафёру пяцёрку:
— Свабодны...
Ён першы падскочыў да сяржанта:
— Таварыш сяржант... Мы з «Дынама».
Сяржант заўсміхаўся:
— Маглі б не прадстаўляцца.
— Вось якая справа... Трэба тэрмінова дагнаць машыну. Транзітны нумар «20—ОІ МО».
— Што здарылася? — спытаў сяржант.
— IIра гэта потым.
Я разгублена глядзеў на Чэрчанку. Твар Юркі быў спакойны.
Мы ўскочылі ў машыну.
— Кірунак? — спытаў сяржант.
— Ён паехаў направа ад аўтамагазіна,— сказаў Юрка.
Сяржант узяў у рукі мікрафон рацыі:
— Тэрмінова шукаю аўтамабіль «Волга». Нумар «20-01 МО». Пясочнага колеру.
Машына неслася па вуліцах горада. Сяржант уключыў «мігалку», і перад намі разыходзіліся другія машыны, запальвалася зялёнае святло светафора.
Маўчанне. Нарэшце пачулася:
— Пясочная «Волга» «20-01 МО» знаходзіцца ў раёне аўтазавода Ленінскага камсамола. Што рабіць?
— Затрымайце яе. Я зараз буду,— адказаў сяржант.
Ён паглядзеў на Юрку:
— А што здарылася?
Юрка ўздыхнуў:
— Дробязь. Таварыш ад’язджае. Забыў яму перадаць адну рэч, — ён паглядзеў на Чэрчанку. Той усміхнуўся.
— Мы маглі доўга не ўбачыцца.
Машына стаяла ля паста ДАІ. Міліцыянер разглядаў дакументы і нецярпліва паглядаў на дарогу. Жэстыкулюючы рукамі, вусаты нешта растлумачваў яму.
Мы пад’ехалі. Юрка першым падбег да вусатага.
— Вось і добра, што сустрэліся,— сказаў ён.— А то мы вельмі хваляваліся.
Вусаты зрабіў крок назад. Падышлі мы.
— Што здарылася? — спытаў міліцыянер у сяржанта.— Дакументы ў парадку.
— Нічога,— адказаў сяржант.— Чым яшчэ магу вам дапамагчы?
— Усё ў парадку, дзякуй,— сказаў Юрка.
— Вы свабодны,— сказаў другі міліцыянер вусатаму.
Той, апусціўшы галаву, пакрочыў да машыны.
— Ты не хвалюйся, дарагі,— сказаў яму Юрка.— Я сяду за руль. У мяне таксама няблага атрымліваецца.
Вусаты апынуўся на заднім сядзенні паміж мной і Чэрчанкам.
— Прывітанне, сука,— прахрыпеў Чэрчанка і моцна сціснуў руку вусатаму.— Думаў, сеў за руль — і да пабачэння...
— Што здарылася? — нарэшце спытаў вусаты.
— Вялікі, а ў лялькі гуляеш. Непрыгожа...
Вусаты здзівіўся:
— Дарагі, якая лялька? Што гаворыш?!
Чэрчанка сказаў мне:
— Дай яму сумку. Няхай паглядзіць.
Я працягнуў вусатаму спартыўную сумку. Праз імгненне той ледзь чутна сказаў:
— Не я. Паверце, не я. Мяне ашукалі.
— Мы табе не верым, але справа не ў гэтым. Сам разумееш, што ты наш госць і мы не хлапчукі.
Вусаты ўмольна паглядзеў на мяне:
— Не хацеў я... Але я гатовы... Грошы ёсць.
— Вось цяпер добра,— сказаў Юрка.— Паважаю і нават люблю разумных людзей.
Машына спынілася.
— Далёка не паедзем. Давай грошы!
Вусаты дастаў дыпламат, расшпіліў яго, пачаў сыпаць пачкі ў маю спартыўную сумку.
— Можаце праверыць,— сказаў ён.
— Але гэта не ўсё,— Юрка паляпаў вусатага па плячы.— Ты заслужыў пакарання. Давай адну штуку зверху за маральную траўму.
Вусаты зноў палез у дыпламат. Працягнуў пачак Юрку.
Як даўно гэта было?! I як цяпер марудна цягнецца час... I вось дзверы рэзка расчыняюцца. На парозе з’яўляецца Васільеў. Не звяртаючы ўвагі на прысутных, ён амаль падбягае да мяне.
— Нічога не разумею... Ты выпіў?!
Я моўчкі гляджу на яго.
— Чаму маўчыш, язык праглынуў?!
I тут ён быццам бы ўпершыню заўважае ўрача і міліцыянера. Гаворыць:
— Прабачце, але пакіньце нас на хвіліну ўдвух.
Міліцыянер памкнуўся нешта сказаць, але ўрач літаральна за руку вывеў яго з пакоя.
— Прабачце, Вадзім Міхайлавіч, так здарылася...
— Ніколі не мог падумаць... Што вось так, без прычыны ўзяў і выпіў.
— Была прычына... Дзяўчына. Я сёння бачыў яе ў апошні раз... Потым... Сам не разумею, як атрымалася.
Ён уздыхнуў.
— У апошні раз... Гэта ж выдатна, тым больш у тваім узросце, калі, павер, рана думаць пра што-небудзь, акрамя футбола...
— Там было зусім іншае...
Ён паклау руку на мае плячо:
— Ды не калаціся, вазьмі сябе ў рукі... Сам пасля будзеш над гэтым смяяцца. У твае гады... Павер, гэта не што іншае, як спорт. Ды і сапраўднага чалавека ў тваёй якасці знайсці амаль немагчыма. Сам памятаю, хто нам на шыю кідаецца, калі мы... Між іншым, цяпер не гэта самае галоўнае. Трэба выцягваць цябе, а потым пагаворым як след... Што табе сказаў міліцыянер?
— Звычайнае... Трэба збірацца на экспертызу, а потым,— я махнуў рукой.
Ён задумліва паглядзеў некуды ўбок.
— Дапускаць экспертызы нельга... Што з падбітым?
— Не ведаю...
Я закрыў вочы і зноў убачыў перад сабой твар старога.
Васільеў падсеў да тэлефона, набраў нумар.
— Хоць бы ён быў дома або на рабоце... Інакш будзе позна, вельмі позна... Ало! Іван Васільевіч. Так, гэта я. Дзякуй богу, што знайшоў цябе... Ды так, адзін мой хлопец, ты яго ведаеш, Паўловіч, трапіў у непрыемную гісторыю. Толькі ты можаш дапамагчы...
Ён коратка пераказаў усё, што ведаў, потым прыкрыў трубку рукой, сказаў:
— Сабярыся і адказвай на мае пытанні...
Я яшчэ раз пракруціў у сваёй памяці ўсю гісторыю, Васільеў задаваў пытанні і пераказваў мае адказы нябачнаму Івану Васільевічу. Так, стары выбег з-за аўтобуса, я нічога не мог зрабіць... Сведкаў не было, мажліва, нейкія прахожыя і шафёр аўтобуса... Нумара я не памятаю, таму што павёз старога ў бальніцу...
— Тут адна акалічнасць...— працягвае Васільеў,— з бальніцы выклікалі міліцыю, лейтэнант побач, за дзвярыма... Я разумею, але экспертызы не павінна быць, зрабі гэта, калі ласка, і для мяне, і для футбола... Разумееш, ён у нейкім дзіўным трансе, раней з ім нічога падобнага не было.
Ён прыкрыў трубку далонню.
— Цягні сюды лейтэнанта, хутчэй...
Я паклікаў лейтэнанта, той з’едліва зірнуў на мяне:
— Гаварылі на хвілінку... Быццам у мяне няма іншых спраў.
Калі ён увайшоў у пакой, Васільеў працягнуў яму трубку:
— Гэта вас, вазьміце.
Лейтэнант узяў трубку і змяніўся на вачах. Ён выцягнууся, быццам стаяу недзе у ганаровай вахце, адказваў коратка і дакладна:
— Так, слухаю, разумею. Усё будзе зроблена.
Перадаў трубку Васільеву і неяк дзіўна паглядзеў на мяне:
— Вось і ўсё скончана. Загад начальства.
Ён выйшаў з пакоя і ў дзвярах сутыкнуўся з урачом.
Васільеў буркнуў:
— Табе пашанцавала, ты ўявіць не можаш, як табе пашанцавала, што я знайшоў гэтага чалавека. Аднак наперадзе ў нас непрыемная для цябе размова.
— Ясна...
Мне зноў стала ўсё абыякава.
— Як там наш хворы? — папытаў Васільеў у доктара.
Той гаворыць, што пакуль цяжка адказаць на гэтае пытанне канчаткова. Стары ў даволі цяжкім стане.
— Пайшлі,— кажа Васільеў і падштурхоўвае мяне да дзвярэй. Я хачу падзякаваць урача за добрыя адносіны, але не знаходжу ў сваёй пустой галаве патрэбныя словы і проста моцна паціскаю яму руку.
— Калі ласка, зрабіце ўсё, каб ён выжыў,— просіць Васільеў.
— Дужа непрыемная гісторыя...
Мы спыняемся каля машын.
— Вось дык задача... Тваю машыну нельга пакідаць тут,— задумваецца Васільеў.— I за руль табе нельга садзіцца. Зноў што-небудзь здарыцца. Давай ключы...
Ён садзіцца за руль маёй машыны, я — побач.
— Там многа крыві,—кажу я і паказваю на задняе сядзенне.
Васільеў вядзе машыну моўчкі.
— Дзіцячы сад,— гаворыць ён нарэшце,— робіцеся зоркамі, а ў галаве — мазгі дзіцячыя. Пра гэта мала хто падазрае, толькі мы, трэнеры, сапраўдныя вашы нянькі... Вось адно такое імгненне можа паставіць крыж на ўсім тваім жыцці, на ўсіх маіх намаганнях. А ты ж патрэбны камандзе, патрэбны зборнай. Заўсёды памятай пра гэта, нават калі ад цябе ідзе твая сяброўка... Уяві сабе, ты не знайшоў мяне, а я ў сваю чаргу — начальніка з дзяржінспекцыі...
— Дзякуй, Вадзім Міхайлавіч...
Мы моўчкі ехалі па горадзе. Дзе яна цяпер? Відаць, сядзіць у свайго дыпламата, расказвае, што ўсё ў парадку, са мной пакончана (калі яна наогул расказала яму пра мяне, як некалі мне пра свайго фрэнда). Усё скончана, я ніколі яе не ўбачу, ніколі... Я сціскаю скроні далонямі.
Як пазбавіцца ад гэтага болю, як?!
— Паставім тваю машыну ў мяне, назаўтра я папрашу знаёмага механіка, ён прывядзе яе ў парадак. Потым на таксі мы вернемся па маю машыну. Табе не грэх крыху праветрыцца,— раіць Васільеў і працягвае мне пачак цыгарэт.— Зацягніся некалькі разоў, тым, хто не курыць, дапамагае...
