Міхась Кацюшэнка - Прызнанне левага крайняга
— Як нага?
— Нармальна, амаль не адчуваю траўмы...
Гэтак было на самой справе. Назаўтра на базу прыехаў спартыўны рэпарцёр, ён зрабіў здымак, узяў у мяне інтэрв’ю. Усё гэта надрукавалі ў газеце са словамі: «Самы рэзультатыўны ігрок нашай каманды, член зборнай краіны Кастусь Паўловіч зноў выходзіць на поле пасля цяжкой траўмы. Спартыўны ўрач Бутрым зрабіў немагчымае: нават вядомыя спецыялісты лічылі, што для Паўловіча гэты сезон можна лічыць страчаным. У наступнай гульні трэнеры каманды лічаць магчымым заявіць Паўловіча на гульню з тбіліскім «Дынама».
Так яно і здарылася: мяне заявілі на наступны матч, але большую яго частку, да сярэдзіны другога тайма, я прасядзеў на лаўцы запасных. Потым я замяніў іграка па левым краі нападзення, некалькі разоў меў магчымасць забіць гол, але гульня так і скончылася для мяне безвынікова, я сам не разумеў правалаў, раней з гэтакіх пазіцый я спакойна забіваў амаль заўсёды, а тут некалькі разоў не мог забіць з самых лепшых пазіцый. У наступнай гульні я злавіў сябе на думцы, што ўвесь час думаю пра траўміраваную нагу і стрымліваю сябе, калі даводзіцца ісці на абвастрэнне. Мяне ахінаў жах пры думцы, што па пашкоджаным месцы могуць зноў ударыць.
— Я не пазнаю цябе,— упікнуў Вішнеўскі ў перапынку паміж таймамі,— такое адчуванне, што твае ногі ў ланцугах.
У сярэдзіне другога тайма, калі я пасля выдатнага паса не абышоў двух абаронцаў, я зразумеў, што ў мяне пачаўся самы звычайны псіх, ад якога цяжка пазбавіцца. Я баюся гуляць на поўную сілу, а значыць, не магу гуляць, як раней, калі мяне нічога не стрымлівала і не магло стрымаць.
Пасля гульні я сядзеў у раздзявалцы, абгарнуўшыся ў ручнік, і тупа глядзеў перад сабой. Падышоў Фалалееў:
— Не хвалюйся. I са мной, і са многімі іншымі такое часта здаралася.
— А са мной — не! — раззлаваўся не на жарт я.
Ясна, за гульнёй уважліва сочаць трэнеры зборнай, я лёгка магу выскачыць з яе асноўнага саставу, а трапіць зноў будзе нялёгка. Сёння многія могуць спакойна заняць маё месца, варта каму крыху зазявацца.
На трэніроўцы на другі дзень Фалалееў пастараўся зрабіць усё, каб я адчуваў сябе, як на сапраўдным матчы. Ён канструяваў нават больш складаныя ўмовы, чым у час звычайнай гульні. Мне аднаму даводзілася змагацца з некалькімі абаронцамі ў шчыльным абкружэнні, біць па мячы з неверагодных сітуацый.
— Ты сам павінен пераадолець сябе,— гаварыў ён.— Ніхто табе не дапаможа, калі ў цябе застанецца хоць кропля жаху... Сёння ўжо лепей. Але ты яшчэ не ты. Успомні парады Ярэмчанкі. Танцуй з мячом пад рытмічную музыку ў звыклым для сябе рэжыме. Гэта, я ўпэўнены, прынясе карысць.
Пасля наступнай гульні ў футбольных справаздачах пісалі, што я ніяк не магу адысці ад траўмы, і гэта крыўдна, бо каманда, па сутнасці, страціла лепшага нападаючага ў краіне. І зборная, мусіць, паедзе на адказныя матчы без мяне.
— Пішуць абы-што, а самі нічога не разумеюць у футболе,— злаваўся Фалалееў, трымаючы ў руках некалькі газет.— У іх жа так — сёння пра надоі малака, заўтра пра барацьбу з п’янствам, і зноў — пра футбол. I ўсё добра ведаюць...
— Ты мяне не суцяшай. Праўду пішуць,— пахмурна адказаў я.— За месяц я страціў многае...
— Не трэба апускаць рукі. Я прыдумаў тое-сёе...
У той раз я сапраўды не трапіў у зборную, а Фалалееў праз некалькі дзён прыехаў да мяне з чалавекам з доўгімі сівымі валасамі. Аказалася, гэта вядомы гіпнатызёр, кансультуе ў адной з нашых бальніц. Ён згадзіўся пазаймацца са мной яшчэ і таму, что з’яўляецца заўзятым балельшчыкам.
— Зразумейце, малады чалавек, вы самі павінны дапамагчы мне,— гаварыў гіпнатызёр.— Мы абодва абавязаны выключыць з вашага мозгу перад траўмай, вы павінны гуляць адкрыта і вольна, нібыта з вамі нічога не здарылася. Я яшчэ раз паглядзеў запіс апошняга матча. У пэўныя моманты перад вамі нібыта з’яўляецца нябачная мяжа, вы яе, можа, і не адчуваеце, але яна існуе, яна паўстае перад вамі, і вы не можаце давесці справу да канца.
Па некалькі гадзін у дзень ён займаўся са мной, я адчуў вынік адразу ж, хоць бы па тым, што пачаў лепш спаць, нервовасць знікла, я стаў спакайнейшы.
— Ён гаворыць, што ўсё будзе добра, ты выдатна ўспрымаеш гіпноз, будуць добрыя вынікі,— радасна паведаміў мне Фалалееў.
Я сумна пакруціў галавой.
— Трымайся! Усё будзе ў норме, вось паглядзіш,— Фалалееў цёпла паглядзеў у мае вочы.— Павер майму вопыту.
У наступны тыдзень побач са мной на трэніроўках быў Фалалееў. Як і тады, некалькі гадоў назад, калі мне не хацелася жыць пасля вяртання з Масквы.
6
Я невыпадкова ўспомніў пра тое турнэ. 3 яго, як сказаў Юрка, у мяне ўсё і пачалося.
Перада мной ягоны твар у самалёце. Юрка пытаецца ў сцюардэсы, вядома, па-англійску:
— Маленькая... Калі мы будзем у Рыме? Я вельмі спяшаюся...
— Як было аб яўлена...
— Дзякую,— адказаў Юрка і павярнуўся да мяне.— Даўно не бываў у гэтым гарадку. Ёсць што ўспомніць...
— Давай навешвай спагеці,— усміхнуўся Мікола Аржан і адкінуўся ў крэсле.
Юрка пачаў спакойна:
— Вы можаце не верыць, асабліва ты, Мікола, але гэта было... Пад’язджае неяк адзін чалавек, выклікае мяне з атэля. Не называючы сябе, гаворыць, што яму вельмі спадабалася мая гульня, прапануе адпачыць разам. Я паехаў. Нікому, вядома, не сказаў куды... Калі крануліся з месца, я ўбачыў, што за намі едуць яшчэ дзве машыны з малойчыкамі. Незнаёмы супакоіў мяне:
— Не хвалюйцеся... Мае хлопцы.
Ясная справа, мафія... Але што скажаш?! Прыязджаем на шыкоўную вілу, а на ёй нас сустракаюць (я іх адразу пазнаў) Раміна Паўэр, Фіярэла Манойя і яшчэ адна, прозвішча якой я не ведаў...
Я міжволі зарагатаў на ўвесь салон. Мікола — следам... Але Юрка вокам не міргнуў.
— Ён мяне знаёміць з дзяўчатамі, тыя паглядаюць з цікаўнасцю... Наш рускі мужык у іх у пашане. Свае даўно ўжо ўваходзяць у вялікую армію блакітных... I пачалося. Слугі-негрыцянкі, стрыптыз...
— Ты ягоны тэлефончык прыхапіў? — спрытаў Мікола.
— На жаль, згубіў...
Голас Юркі ўсё больш аддаляўся. Я быццам некуды праваліўся. Вакол (зноў жа) былі мячы — жоўтыя, сінія, зялёныя... Я пазней спытаўся ў Юркі: «А ты бачыў калі-небудзь жоўтыя футбольныя мячы?» Яны ляцелі з усіх бакоў.
Мяне расштурхаў Юрка, і неўзабаве адразу ж пасля праходу таможні мы апынуліся ў вялізнай зале сярод рэкламы, якая прапаноўвала наведаць Бермудскія астравы і нью-йорскія мюзіклы з доўгімі назвамі.
Было горача. Каманду сустракалі некалькі чалавек, але яны не паспелі падысці да трэнераў — дарогу ім перакрылі аператары, фотарэпарцёры.
— Ці збіраецеся вы выйграць у нас?
— Гэтае пытанне мы яшчэ не абмяркоўвалі з італьянскімі трэнерамі...
Рэпарцёры рассмяяліся.
— Ці будзеце вы па традыцыі ашукваць сваіх футбалістаў?
— У якім сэнсе?
— Увесь ганарар здасцё ў пасольства?
Старшы трэнер адказаў не марудзячы:
— Давайце гэта не абмяркоўваць. У кожнай краіне свае законы.
— Што вы збіраецеся супрацьпаставіць нашым тыфозі?
— Упэўненасць у гульні!
Юрка заўважыў:
— Чэша як з перадавога артыкула газеты.
Потым было некалькі гульняў. Мяне віншавалі разам з іншымі, нават болей, але я настолькі знаходзіўся пад уражаннем гэтых матчаў, што не мог рэальна ўсвядоміць, як згуляў.
Пасля ў вялікай зале іграў ансамбль.
— Ты разумееш, што знаходзішся ў цэнтры сусвету? — спытаў Юрка.
— Усё як у кіно, — шчыра адказаў я.
— I твой апошні пас быў, як у кіно. Даўно ніхто не даваў мне гэткага паса. Давай за цябе...
Я выпіў крыху шампанскага.
— Зараз я прынясу чаго-небудзь смачнага,— сказаў Юрка і знік на некалькі хвілін, а потым з’явіўся з вялізным падносам у руках. На ім стаялі бакалы з шампанскім і віном, а таксама розныя закускі.
— Вы не занадта захапіліся? — спытаўся начальнік грамады Гаманюк, які ішоў міма побач з нейкім італьянцам.
— Спакойна, грамадзянін начальнік, сёння свята,— адказаў Юрка.
Да нас падруліў варатар Чэрчанка.
— Паслухайце, я там убачыў адну дзяўчыну... На мяне цёпла паглядзела, нават падміргнула,— пачаў Юрка. I тут жа дадаў: — Падобная на адну знаёмую з Тэхаса. Я нават падумаў...
— Давай без мемуараў,— усміхнуўся Чэрчанка.— Чулі гісторыйку неаднойчы...
Да мікрафона ў цэнтры залы падышоў італьянскі трэнер. Ён гаварыў, што яшчэ ў маладосці пабываў у Расіі, яна яго ўразіла, а цяпер мы робімся вялікай краінай...
— Нагадвае Гаманюка на палітінфармацыі,— пракаменціраваў Юрка.
Зноў побач з’явіўся начальнік каманды.
— Можа, хопіць піць? — снытаў ён.
— Толькі не трэба тут займацца нашым выхаваннем. Усё ж такі Рым... Вечны горад...
— Дурань. Я дамовіўся з фірмачом. Сорак працэнтаў скідка. Заўтра ўсё будзе запакавана... А з шампанскім завязвайце...
— Я не сумняваўся ў вашым таленце, грамадзянін начальнік, і гэты бакал вып'ю за вас,— не звяртаючы ўвагі на ягоныя словы, сказаў Юрка.
