Джордж Оруэлл - 1984 (на белорусском языке)
Ўiнстан слухаў тэлегляд. Пакуль што з яго гучала толькi музыка, але ў любы момант маглi пачаць перадаваць спецыяльныя паведамленнi Мiнiстэрства Мiру. Навiны з Афрыканскага фронту былi надзвычай трывожныя. Думкi пра гэта непакоiлi яго ўвесь дзень. Эўразiйская армiя (Акiянiя ваявала з Эўразiяй Акiянiя заўсёды ваявала з Эўразiяй) пасоўвалася на поўдзень з жахлiвай хуткасцю. Паўдзённы выпуск навiнаў не згадаў нiякiх канкрэтных тэрыторый, але было цалкам верагодна, што баi iдуць ужо ў дэльце Конга. Бразавiлю i Леапольдвiлю пагражала небяспека. Не трэба было глядзець на карту, каб зразумець, што гэта значыць. Гаворка тут iшла не проста пра страту Цэнтральнай Афрыкi: упершыню за ўсю вайну тэрыторыя самой Акiянii была пад пагрозай.
Гвалтоўнае пачуццё, не так страху, як нейкай няпэўнай узрушанасцi, успыхнула ў iм, а пасля зноў патухла. Ён перастаў думаць пра вайну. Апошнiмi днямi ён не мог засяродзiць сваёй увагi на нечым адным больш чым на некалькi хвiлiн. Ён падняў шклянку i асушыў яе адным глытком. Як заўсёды, джын прымусiў яго здрыгануцца i адрыгнуць. Гэта была страшэнная бурда. Гваздзiка i сахарын, самi па-свойму агiдныя, не маглi заглушыць алеiстага смуроду джыну; i што самае страшнае - пах джыну, якi неадчэпна спадарожнiчаў яму ўдзень i ўначы, быў з невядомае прычыны змяшаны ў яго свядомасцi з пахам тых...
Ён нiколi не называў iх, нават у думках, i, наколькi гэта было магчыма, нiколi не ўяўляў iх вiзуальна. Яны былi нечым прывiдным, што заўсёды лунала недзе побач з тварам, яны былi пахам, што лез няспынна ў ноздры. Калi джынавыя выпарэннi паднялiся да горла, ён адрыгнуў праз барвовыя вусны. З таго часу, як яго выпусцiлi, ён патаўсцеў i да яго вярнуўся былы румянец - i нават болей чым вярнуўся. Рысы твару ў яго пагрубелi, скура на носе i на скулах пачырванела, нават лысы чэрап зрабiўся цёмна-ружовы. Афiцыянт, зноў без запрашэння, прынёс шахматную дошку i свежы нумар "Таймз", адгорнуты на шахматнай старонцы. Пабачыўшы, што шклянка ў Ўiнстана пустая, ён прынёс бутэльку з джынам i напоўнiў яе. Замовы былi непатрэбныя. Тут ведалi яго звычкi. Шахматная дошка заўсёды яго чакала, яго столiк у кутку быў заўсёды зарэзерваваны; нават калi ў кавярнi было поўна, столiк быў вольны, бо нiхто не хацеў быць заўважаным побач з iм. Ён нават нiколi не лiчыў, колькi выпiвае. Час ад часу яму паказвалi брудны абрывак паперы, якi яны называлi рахункам, але яму здавалася, што яго заўсёды аблiчвалi. Зрэшты, яму было ўсё роўна. Цяпер у яго было багата грошай. У яго нават была праца, сiнекура, за якую яму плацiлi значна болей, чым за колiшнюю.
Музыка ў тэлеглядзе змоўкла, яе змянiў голас дыктара. Ўiнстан падняў галаву i прыслухаўся. Аднак гэта было не паведамленне з фронту, а проста кароткая абвестка Мiнiстэрства Дастатку. У мiнулым квартале, як аказалася, план Дзесятай Трохгодкi па вытворчасцi матузкоў на чаравiкi быў перавыкананы на 98 адсоткаў.
Ён праглядзеў шахматную задачу i расставiў фiгуры. Гэта была хiтрая канцоўка з удзелам двух коней. "Белыя пачынаюць i ставяць мат за два хады". Ўiнстан падняў вочы на партрэт Вялiкага Брата. Белыя заўсёды ставяць мат, падумаў ён з няяснай таемнасцю. Заўсёды, без выключэнняў, усё абладжана так. Нi ў воднай шахматнай задачы ад стварэння свету нiколi не выйгравалi чорныя. Цi не сiмвалiзавала гэта адвечны i неадменны трыумф Добрага над Злым? Вялiзны твар глядзеў на яго, поўны спакойнае велiчы. Белыя заўсёды выйграюць.
Голас у тэлеглядзе сцiх, пасля дадаў iншым, паважнейшым тонам:
- Просiм вас паслухаць важнае паведамленне ў пятнаццаць трыццаць. Пятнаццаць трыццаць! Навiны надзвычайнай важнасцi. Просьба не прапусцiць. Пятнаццаць трыццаць!
I з тэлегляда зноў забрынкала музыка.
Ўiнстанава сэрца сцiснулася. Гэта мусiла быць паведамленне з фронту; iнстынктыўна ён прадчуваў, што навiны благiя. Цэлы дзень, разам з кароткiмi ўспышкамi ўзрушанасцi, яму не давала спакою думка пра знiшчальнае паражэнне ў Афрыцы. Ён ужо ўяўляў сабе, як эўразiйская армiя прарывае непарушную дагэтуль гранiцу i, нiбы споўзiшча мурашак, мкне да поўдня Афрыкi. Няўжо немагчыма было iх неяк адбiць? Абрысы заходнеафрыканскага ўзбярэжжа выразна стаялi ў яго ўваччу. Ён узяў белага каня i перасунуў яго на дошцы. Вось куды трэба было паставiць. Бачачы, як чорныя орды пасоўваюцца на поўдзень, ён бачыў i iншую сiлу, таемна згуртаваную, якая нечакана абрынулася на чорных з тылу i адрэзала iх камунiкацыi на моры i на сушы. Ён адчуў, як сiла гэтая ўзнiкла з ягонае волi. Але трэба было дзейнiчаць хутка. Калi яны возьмуць пад свой кантроль усю Афрыку, калi яны размесцяць на Мысе свае аэрадромы i базы падводных лодак, Акiянiя будзе перарэзаная напалам. Гэта можа значыць усё што заўгодна: паражэнне, распад, перападзел свету, знiшчэнне Партыi! Ён глыбока ўздыхнуў. Дзiўная мешанiна пачуццяў - а дакладней кажучы, шматслойны пласт пачуццяў, дзе было невядома, якi слой найглыбейшы, - змагалiся мiж сабою ў яго душы.
Прыступ мiнуўся. Ён вярнуў белага каня на сваё месца, але нейкую хвiлiну не мог спакойна засяродзiцца на задачы. Ягоныя думкi зноў заблыталiся. Амаль несвядома ён накрэслiў пальцам на пыле, што ўкрываў столiк:
2+2=
"Яны не могуць залезцi нам у душу", - сказала неяк яна. Але ж яны здолелi залезцi ў душу. "Тое, што адбываецца з вамi тут - гэта назаўсёды", - казаў О'Браэн. Слушныя словы. Адбылiся такiя рэчы, у тым лiку i ўласныя ўчынкi, ад якiх ужо нiколi не акрыяеш. Нешта ўнутры было забiта, выпалена, вынiшчана.
Неяк ён бачыў яе, ён нават гаварыў з ёй. Гэта не было небяспечна. Неяк iнстынктыўна ён адчуваў, што цяпер iм амаль не цiкавяцца. Ён мог бы сустрэцца з ёй i другi раз, калi б ён цi яна гэтага захацелi. Фактычна яны сустрэлiся выпадкова. Гэта было ў парку, пахмурным i золкiм сакавiцкiм днём, калi зямля была як жалеза, трава здавалася мёртвай, нiдзе не было нi покаўкi, i толькi некалькi крокусаў прабiвалiся ўгору i былi здратаваныя злым ветрам. Ён iшоў паспешлiвым крокам, рукi ў яго змерзлi, вочы налiлiся слязьмi, калi раптам убачыў яе метраў за дзесяць ад сябе. Яго адразу ўразiла тое, што яна неяк невызначальна змянiлася. Яны амаль прамiнулi адно аднаго, не падаўшы знаку, тады ён павярнуўся i пайшоў за ёй, без вялiкай ахвоты. Ён ведаў, што iм нiчога не пагражае, што нiхто iмi не зацiкавiцца. Яна маўчала. Яна павярнула i пайшла наўскос па траве, быццам хацела ад яго пазбавiцца, але ўрэшце, здаецца, пагадзiлася з яго прысутнасцю. Цяпер яны былi сярод купы голых калматых кустоў, якiя не хавалi нi ад чужых вачэй, нi ад ветру. Яны спынiлiся. Было золка. Вецер свiстаў у голлi i абрываў самотныя брудныя кветкi крокусаў. Ён абняў яе за талiю.
Тэлегляда побач не было, але навокал маглi быць схаваныя мiкрафоны, да таго ж iх маглi ўбачыць. Але гэта iх не хвалявала, нiчога iх не хвалявала. Яны маглi легчы на зямлю i зрабiць тое, калi б захацелi. Плоць яго здранцвела ад жаху на адну думку пра гэта. Яна нiяк не адказала на яго абдымкi, яна нават не паспрабавала вызвалiцца. Цяпер ён ведаў, што ў ёй змянiлася. Яе твар пажаўцеў, праз увесь лоб аж да скронi цягнуўся доўгi шнар, часткова прыкрыты валасамi; але не ў гэтым была перамена. Яна была ў тым, што талiя ў яе зрабiлася таўсцейшая i неяк дзiўна зацвярдзела. Ён прыгадаў, як аднойчы, пасля выбуху ракетнай бомбы, ён дапамагаў выцягваць труп з-пад руiнаў i быў уражаны не толькi яго неверагоднай цяжкасцю, але i зацвярдзеласцю i тым, што яго вельмi нязручна несцi, што ён нагадваў хутчэй камень, чым чалавечае цела. I яе цела было цяпер такое самае. А яшчэ яму падалося, што скура ў яе зусiм не такая, як раней.
