Эрих Ремарк - Тры таварышы (на белорусском языке)
Мы ўмылiся. Потым Кёстэр прыйшоў да мяне ў пакой. Ён быў свежы, быццам добра выспаўся.
- Табе трэба апрануцца, Робi, - сказаў ён.
- Добра. - Я ачнуўся ад сваiх думак i распакаваў чамадан.
Мы пайшлi да будынка санаторыя. "Карл" стаяў яшчэ на вулiцы. Кёстэр накрыў яго радыятар коўдрай.
- Ота, калi мы паедзем назад? - спытаў я.
- Я думаю, што паеду заўтра вечарам цi паслязаўтра ранiцай. Ты ж застанешся...
- Але як? - спытаў я ў адчаi. - Маiх грошай хопiць не больш чым на дзесяць дзён. А за Пат санаторый аплочаны таксама толькi да пятнаццатага. Мне трэба вяртацца i зарабляць. Тут, пэўна, iм такi слабы пiянiст не патрэбны.
Кёстэр нахiлiўся над машынай i падняў капот.
- Я дам табе грошай, - сказаў ён, выпростваючыся. - Пра грошы можаш не турбавацца i спакойна заставацца тут.
- Ота, - сказаў я, - я ж ведаю, колькi ў цябе засталося ад усёй распрадажы. Менш чым трыста марак.
- Я не пра тыя грошы. Я дастану. Не хвалюйся. Праз восем дзён ты iх атрымаеш.
- Атрымаеш спадчыну? - спытаў я з горкай iронiяй.
- Амаль адгадаў. Павер мне. Ты ж не можаш цяпер зноў паехаць адсюль.
- Не, - сказаў я. - Я не ведаў, як ёй усё растлумачыць.
Кёстэр зноў накрыў радыятар коўдрай. Ён лёгка правёў рукой па капоце. Потым мы пайшлi ў вестыбюль.
- А колькi зараз часу? - спытаў я.
- Палова сёмай.
- Дзiўна, - сказаў я. - Мне здалося, што ўжо пазней.
Па лесвiцы спускалася Пат. Яна была ў футравай куртцы. Яна хутка наблiзiлася да Кёстэра, каб павiтаць яго. Толькi цяпер я заўважыў, якая яна загарэлая. Чырванавата-бронзавы загар рабiў яе падобнай да маладой светлай iндыянкi. Але твар яе выцягнуўся, вочы занадта блiшчалi.
- У цябе тэмпература? - спытаў я.
- Крыху павышаная, - хутка сказала яна, ухiляючыся ад размовы на гэтую тэму. - Вечарам тут ва ўсiх тэмпература. А ў мяне толькi ад таго, што вы прыехалi. Змарылiся?
- Ад чаго?
- Тады пойдзем у бар, добра? Вы ж мае першыя наведнiкi тут...
- А тут ёсць бар?
- Ёсць маленькi. Ва ўсякiм разе куточак, абсталяваны пад бар. Таксама лячэнне. Нiчога не павiнна напамiнаць пра бальнiцу. Чаго нельга, таго ўсё роўна не дадуць.
Бар быў перапоўнены. Пат з тым-сiм павiталася. Я звярнуў увагу на iтальянца. Мы знайшлi свабодны столiк.
- Што табе заказаць? - спытаў я.
- Кактэйль з ромам. Такi, якi вы заўсёды пiлi ў бары. Ты ведаеш рэцэпт?
- Вельмi проста, - сказаў я дзяўчыне, якая абслугоўвала. - Палова партвейну, палова ямайскага рому.
- Два, - сказала Пат. - А адзiн "спецыяльны".
Дзяўчына прынесла два "порта-ронка" i ружовы напiтак.
- Гэта мне, - сказала Пат. Яна падсунула да нас шклянкi з ромам. - Салют!
Яна паставiла сваю шклянку, не пакаштаваўшы, азiрнулася, хуценька схапiла маю шклянку i выпiла да дна.
- Ох, - сказала яна, - як добра!
- А што ты там заказала? - спытаў я i пакаштаваў падазрона ружовае пiтво. У iм быў смак малiны i лiмона. Алкаголем там не пахла.. - Ад смагi, - дадаў я.
Яна засмяялася.
- Закажы яшчэ "порта-ронка". Але сабе. Мне не дадуць.
Я паклiкаў дзяўчыну.
- "Порта-ронка" i "спецыяльны", - сказаў я. Я бачыў, што за сталамi шмат хто пiў "спецыяльны".
- Сёння мне можна, праўда, Робi? - сказала Пат. - Толькi сёння! Як у старыя часы! Праўда, Кёстэр?
- "Спецыяльны" - добры напiтак, - адказаў я i выпiў другую шклянку.
- Я яго ненавiджу. Бедны Робi... што табе даводзiцца тут пiць!
- Калi хутка заказваць, то i я яшчэ паспею, - сказаў я.
Пат засмяялася.
- За ядой потым i мне можна будзе выпiць. Чырвонага.
Мы заказалi яшчэ некалькi "порта-ронка", потым перайшлi ў сталовую. Пат выглядала цудоўна. Яе твар свяцiўся. Мы селi за маленькi столiк, накрыты белым абрусам, недалёка ад вокнаў. Было цёпла, а за вокнамi ляжала вёска з заснежанымi вулiцамi. Снег iскрыўся.
- А дзе Хэльга Гутман? - спытаў я.
- Паехала, - сказала Пат, пачакаўшы.
- Паехала? Так рана?
- Так, - сказала Пат, i я зразумеў, пра што яна гаворыць.
Дзяўчына прынесла цёмна-чырвонае вiно. Кёстэр налiў поўныя шклянкi. Сталы былi ўжо ўсе занятыя. Усюды сядзелi i размаўлялi людзi. Я адчуў, што Пат паклала сваю руку на маю.
- Каханы, - сказала яна вельмi цiха i пяшчотна, - я больш не вытрывала б.
XXVI
Я выйшаў з кабiнета галоўнага лекара. Кёстэр чакаў мяне ў холе. Убачыўшы мяне, ён устаў. Мы выйшлi на двор i селi на лаўку каля санаторыя.
- Дрэнна, Ота, - сказаў я. - Горш, чым я думаў.
Мiма нас з вясёлым шумам прайшла група лыжнiкаў. Сярод iх было некалькi жанчын з шырокiмi белазубымi ўсмешкамi на здаровых загарэлых тварах, тлуста змазаных крэмам. Яны крычалi, што хочуць есцi, як сабакi. Мы пачакалi, пакуль яны пройдуць.
- I такiя вось жывуць, - сказаў я. - Жывуць, здаровыя, як кабылiцы. Як агiдна!
- Ты гаварыў з самiм галоўным лекарам? - спытаў Кёстэр.
- З iм. Ён мне ўсё растлумачыў з многiмi недагаворкамi. Але вынiк ясны: стан пагоршыўся. Хоць ён i кажа, што стала лепш.
- Не разумею.
- Ён сцвярджае: калi б яна засталася ў горадзе, то надзея даўно была б страчана. А тут працэс быў запаволены. I гэта ён называе паляпшэннем.
Кёстэр чарцiў абцасамi па жорсткiм снезе. Потым ён падняў галаву.
- Значыць, у яго ёсць надзея?
- У лекара заўсёды ёсць надзея, гэта частка яго прафесii. Але ў мяне яе вельмi мала. Я спытаў у яго, цi рабiў ён прадзiманне. Ён адказаў, што ўжо нельга. Некалькi год назад ёй ужо рабiлi. Цяпер ужо пашкоджаны абодва лёгкiя. Гэта як пракляцце, Ота.
Старая ў растаптаных галёшах спынiлася каля нас. У яе быў бледны запалы твар i патухлыя вочы графiтнага колеру, якiя здавалiся сляпымi. Шыя была закручана старамодным баа з пёраў. Яна няспешна ўзняла ларнетку i паўзiралася на нас. Потым пасунулася далей.
- Агiдны прывiд!
- А што ён сказаў яшчэ? - спытаў Кёстэр.
- Ён мне растлумачыў, ад чаго магла з'явiцца хвароба. У яго ўжо было шмат пацыентаў такога ўзросту. Гэта - вынiкi вайны. Недаяданне ў дзяцiнстве. Але навошта мне гэта ўсё? Яна павiнна паправiцца. - Я глянуў на яго. - Вядома, ён сказаў мне, што бачыў шмат цудаў. Менавiта пры гэтай хваробе часта здараецца, што працэс спыняецца, ачагi рубцуюцца i чалавек папраўляецца. Нават у самых безнадзейных выпадках. Але я не веру ў цуды.
Кёстэр не адказаў. Мы сядзелi моўчкi. А што было гаварыць? Мы абодва занадта шмат перажылi i пабачылi, каб суцяшацца словамi.
- Яна не павiнна нi пра што здагадвацца, Робi, - нарэшце сказаў Кёстэр.
- Вядома, - адказаў я.
Мы сядзелi, чакаючы Пат. Галава ў мяне была пустая. Я не адчуваў нават адчаю, я здранцвеў, быў бяздумны.
- Вось яна, - сказаў Кёстэр.
- Яна iдзе, - сказаў я i ўстаў.
- Прывiтанне! - Пат падышла да нас. Яна крыху хiсталася i смяялася. - Я крыху зап'янела. Ад сонца. Заўсёды, паляжаўшы на сонцы, я хiстаюся, як стары марак.
Я зiрнуў на яе, раптам усё перамянiлася. Я больш не верыў лекару. Я верыў у цуд. Яна была побач, яна жыла, яна стаяла i смяялася - усё астатняе адступiла перад гэтым.
- Што гэта ў вас за твары? - спытала яна.
- Гарадскiя твары, што не адпавядаюць месцу, - сказаў Кёстэр. - Не можам прывыкнуць да сонца.
Яна засмяялася.
- У мяне сёння добры дзень. Без тэмпературы. Мне можна выйсцi. Сходзiм у вёску, вып'ем там чарку.
- А цi не паехаць нам лепей на санях?
- Дайду пехатой, - сказала Пат.
- Я ведаю, - сказаў Кёстэр. - Але я нiколi не ездзiў на такой штуковiне. Хачу паспрабаваць.
Мы паклiкалi фурмана i паехалi ўнiз па звiлiстай дарозе ў вёску. Мы спынiлiся каля кавярнi з маленькай сонечнай тэрасай. Там ужо сядзела шмат наведнiкаў, i сярод iх я пазнаў сяго-таго з санаторыя. Тут быў таксама iтальянец, якога я бачыў у бары. Яго звалi Антонiа. Ён падышоў да нашага столiка, каб павiтацца з Пат. Ён расказаў, што нейкiя жартаўнiкi мiнулай ноччу выкацiлi ложак з сонным хворым з пакоя i завезлi ў пакой старой настаўнiцы.
- Навошта яны гэта зрабiлi? - спытаў я.
- Ён паправiўся i праз некалькi дзён ад'язджае, - адказаў Антонiа. - У такiх выпадках жартуюць гэтак.
- Славуты чорны гумар тых, хто застаецца, каханы, - сказала Пат.
- Тут, у санаторыi, людзi дзяцiняцца, - прамовiў Антонiа, нiбы прабачаючы iм.
"Паправiўся, - падумаў я. - Нехта паправiўся i вяртаецца дадому".
- Чаго ты хацела б выпiць, Пат? - спытаў я.
- Марцiнi. Сухога марцiнi.
Па радыё палiлiся гукi венскiх вальсаў. Здавалася, што ў цёплым летнiм паветры залуналi лёгкiя светлыя сцягi. Кельнер прынёс вiно. Яно было вельмi халоднае i, калi сонца трапляла на яго, iскрылася перламутрам.
- Як добра пасядзець вось так, праўда? - спытала Пат.
- Выдатна, - адказаў я.
- Але часам гэта бывае невыносна, - сказала яна.
Мы засталiся ў вёсцы да абеду. Пат гэта вельмi падабалася. У апошнi час ёй не дазвалялi выходзiць з санаторыя. Гэта быў яе першы выхад. Яна сказала, што адчувае сябе ў два разы здаравейшай, калi абедае ў вёсцы. Антонiа таксама палуднаваў з намi. Потым мы зноў паехалi наверх, i Пат пайшла ў свой пакой. Яна хацела дзве гадзiнкi адпачыць.
Мы з Кёстэрам вывелi "Карла" з гаража i агледзелi яго. Трэба было замянiць дзве паламаныя рысоры. У майстра з гаража знайшлiся iнструменты, i мы ўзялiся за справу. Потым мы змазалi шасi. Калi ўсё было гатова, мы выкацiлi яго на вулiцу. Ён стаяў на снезе, абпырсканы гразёй i з абвiслымi вушамi.
