Редьярд Киплинг - Маўглi (на белорусском языке)
Дзiкая буйвалiца ў трыснягу прыўзнялася на каленi i чмыхнула:
- Чалавек!
- У-у! - сказаў дзiкi буйвал Меса (Маўглi было чуваць, як ён варочаецца ў гразi). - Гэта не чалавек. Гэта ўсяго толькi безвалосы воўк з Сiянiйскай Чарады. У гэткiя ночы ён заўсёды бегае ўзад i ўперад.
- У-у! - адказала буйвалiца i зноў нагнула галаву да травы. - А я думала, што гэта чалавек.
- Кажу табе, што не. О Маўглi, хiба тут небяспечна? - зарыкаў Меса.
- "О Маўглi, хiба тут небяспечна!" - перадражнiў яго хлопчык. - Толькi пра адно i думае Меса: цi небяспечна тут? Апрача Маўглi, якi бегае ўзад i ўперад па лесе i пiльнуе вас, нiхто нi аб чым не думае!
Маўглi не ўтрымаўся ад спакусы: падкраўся з-за трыснягу да буйвала i кальнуў яго вастрыём нажа. Вялiзны, увесь аблiты граззю буйвал выскачыў з лужыны з такiм грукатам, нiбы побач разарваўся снарад, а Маўглi зарагатаў так, што ажно прысеў.
- Расказвай цяпер, як безвалосы воўк з Сiянiйскай Чарады пасвiў цябе, Меса! - крыкнуў ён.
- Воўк? Ты? - чмыхнуў буйвал, месячы нагамi гразь. - Усе джунглi ведаюць, што ты пасвiў свойскую жывёлу. Ты гэтакi ж хлапчук, як тыя, што крычаць у пыле вунь там, на засеяных палетках. Ты - воўк з джунгляў! Хiба паляўнiчы будзе поўзаць, як змяя, сярод п'явак i дзеля жарту, якi да твару толькi шакалу, няславiць мяне перад сяброўкай? Выходзь на цвёрдую зямлю,i я... я... - Буйвал гаварыў з пенай па-над ротам, бо на ўсе джунглi няма звера больш запальчывага.
Маўглi з тым жа выразам вачэй пазiраў, як сапе i чмыхае буйвал. Калi стала магчыма што-небудзь пачуць скрозь шум ад пырскаў, якiя ляцелi на ўсе бакi, ён спытаў:
- Якая чалавечая чарада жыве тут, каля балота, Меса? Гэтых джунгляў я не ведаю.
- Iдзi на поўнач! - зароў сярдзiта буйвал, бо Маўглi кальнуў яго даволi моцна. - Гэтак жартуюць каровiны пастухi! Iдзi раскажы пра гэта ў вёсцы каля балота.
- Чалавечая чарада не любiць слухаць пра джунглi, ды я i сам думаю, што лiшняя драпiна на тваёй шкуры - не такая важнасць, каб пра яе расказваць. А ўсё ж я пайду пагляджу на гэтую вёску. Ага, пайду! Супакойся! Не кожную ноч Гаспадар Джунгляў прыходзiць пасвiць цябе.
Ён пераступiў на дрыгвянiсты край балота, добра ведаючы, што буйвал не кiнецца туды за iм, i пабег далей, смеючыся з яго гневу.
- Вунь там зорка сядзiць над самай зямлёй, - сказаў ён i пiльна прыгледзеўся да яе, склаўшы далонi трубкай. - Клянуся буйвалам, якi выкупiў мяне, гэта Чырвоная Кветка, тая самая Чырвоная Кветка, каля якой я ляжаў яшчэ да таго, як трапiў у Сiянiйскую Чараду! А цяпер я ўсё бачыў, i трэба канчаць мой бег.
Балота пераходзiла ў шырокую лугавiну, дзе мiгцеў агеньчык. Ужо вельмi даўно Маўглi перастаў цiкавiцца справамi людзей, але ў гэтую ноч мiгценне Чырвонай Кветкi вабiла яго да сябе, нiбы новая здабыча.
- Пагляджу, - сказаў ён сабе, - цi вельмi змянiлася чалавечая чарада.
Забыўшы пра тое, што ён не ў сябе ў джунглях, дзе можа рабiць усё, што ўздумаецца, Маўглi бесклапотна ступаў па ўсыпанай расой траве, пакуль не дайшоў да той хацiны, дзе гарэў агеньчык. Тры-чатыры сабакi ўзнялi брэх, Маўглi быў ужо на ўскраiне вёскi.
- Хо! - сказаў Маўглi, бясшумна сядаючы i пасылаючы iм у адказ воўчае глухое бурчанне, якое адразу ўцiхамiрыла сабак. - Што будзе, тое будзе, Маўглi, што табе да бярлогаў чалавечай чарады?
Ён пацёр губы, бо ўспомнiў пра той камень, якi рассек iх шмат гадоў назад, калi другая чалавечая чарада прагнала яго ад сябе.
Дзверы хацiны адчынiлiся, i на парозе з'явiлася жанчына. Яна ўзiралася ў цемру. Заплакала дзiця, жанчына павярнулася да яго i сказала:
- Спi! Гэта проста шакал разбудзiў сабак. Хутка развiднее.
Маўглi, седзячы ў траве, задрыжаў, быццам у лiхаманцы. Ён добра памятаў гэты голас, але, каб ведаць пэўна, крыкнуў нягучна, сам дзiвячыся, як лёгка чалавечая мова вярнулася да яго:
- Месуа! О Месуа!
- Хто мяне клiча? - спытала жанчына дрыготкiм голасам.
- Хiба ты забыла? - сказаў Маўглi: у горле ў яго перасохла пры гэтых словах.
- Калi гэта ты, скажы, якое iмя я дала табе? - Яна прычынiла дзверы i схапiлася рукою за грудзi.
- Натху! О Натху! - адказаў Маўглi, бо, як вы памятаеце, гэтым iменем назвала яго Месуа, калi ён упершыню прыйшоў у чалавечую чараду.
- Iдзi сюды, сынок! - паклiкала яна.
Маўглi выйшаў на святло i глянуў у твар Месуi, той жанчыны, якая была добрая да яго i якую ён выратаваў калiсьцi ад чалавечай чарады.
Яна пастарэла, i валасы ў яе пасiвелi, але вочы i голас засталiся тыя самыя. Як усе жанчыны, Месуа думала, што ўбачыць Маўглi гэткiм жа, якiм бачыла яго апошнi раз, i здзiўлена ўзняла вочы ад грудзей Маўглi да яго галавы, якая даставала ледзь не да столi.
- Мой сын... - пралепятала яна, падаючы да яго ног. - Але гэта ўжо не мой сын, гэта лясны бог! Ах!
Ён стаяў у чырвоным святле масленай лямпы, высокi, дужы, прыгожы, з нажом на шыi, з чорнымi доўгiмi валасамi, што спадалi на плечы, у вянку з белага язмiну, i яго лёгка было палiчыць за казачнага бога лясоў. Дзiця, што драмала на ложку, усхапiлася i моцна закрычала ад страху. Месуа павярнулася, каб супакоiць яго, а Маўглi стаяў нерухома i пазiраў на збанкi i гаршкi, на скрыню са збожжам i на ўсе людскiя рэчы, такiя незабыўныя для яго.
- Што ты будзеш есцi цi пiць? - прашаптала Месуа. - Гэта ўсё тваё. Мы абавязаны табе жыццём. Але цi той ты, каго я называла Натху, цi ты i праўда лясны бог?
- Я Натху, - сказаў Маўглi, - i я зайшоў вельмi далёка ад дому. Я ўбачыў гэтае святло i прыйшоў сюды. Я не ведаў, што ты тут.
- Калi мы прыйшлi ў Канхiвару, - нясмела сказала Месуа, - мой муж паступiў на работу да ангельцаў, i мы атрымалi тут крыху зямлi. Яна не такая добрая, як у старой вёсцы, але нам многа не трэба - нам удваiх.
- Дзе ж той чалавек, што гэтак спалохаўся тады?
- Вось ужо год, як ён памёр.
- А гэты? - Маўглi паказаў на дзiця.
- Гэта мой сын, што нарадзiўся дзве зiмы назад. Калi ты бог, падары яму Ласку Джунгляў, каб ён заставаўся жывы i здаровы сярод твайго... твайго народа, як мы засталiся жывыя i здаровыя ў тую ноч.
Яна ўзяла дзiця на рукi, i яно, забыўшы пра свой страх, пацягнулася да нажа, што вiсеў на грудзях Маўглi. Маўглi асцярожна адвёў убок маленькiя ручаняты.
- А калi ты Натху, якога схапiў тыгр, - з запiнкай загаварыла зноў Месуа, - тады ён твой малодшы брат. Я раскладу агонь, i ты нап'ешся гарачага малака. Здымi язмiнавы вянок, ён пахне занадта моцна для такога маленькага пакоя.
Маўглi пiў цёплае малако доўгiмi глыткамi, а Месуа час ад часу пагладжвала яго па плячы, не будучы цалкам упэўнена, яе гэта сын Натху цi якi-небудзь дзiвосны бог джунгляў, але ўсё адно радуючыся ўжо таму, што ён жывы.
- Сынок, - сказала нарэшце Месуа, i вочы яе заззялi ад гордасцi, хто-небудзь ужо гаварыў табе, што ты прыгажэйшы за ўсiх на свеце?
- Што? - адгукнуўся Маўглi, бо, вядома, нiколi не чуў нiчога такога.
Месуа ласкава i радасна засмяялася. Ёй дастаткова было зiрнуць на яго твар.
- Значыцца, я першая? Так i трэба, хоць рэдка бывае, каб сын пачуў ад мацi такую прыемную вестку. Ты вельмi прыгожы. Я за ўсё жыццё не бачыла такой прыгажосцi.
Маўглi круцiў галавою, стараючыся агледзець сябе цераз плячо, а Месуа зноў засмяялася i смяялася гэтак доўга, што Маўглi, сам не ведаючы чаму, пачаў смяяцца разам з ёю, а дзiця перабягала то да яго, то да яе i таксама смяялася.
- Не, не смейся з брата, - сказала Месуа, злавiўшы малога i тулячы яго да грудзей. - Калi ты вырасцеш хоць напалову гэткi ж прыгожы, мы ажэнiм цябе з малодшай дачкою князя, i ты будзеш катацца на сланах.
Маўглi ледзьве разумеў адно слова з трох у яе гаворцы. Цёплае малако ўсыпiла яго пасля саракамiльнага прабегу, ён лёг на бок, скруцiўся абаранкам i праз хвiлiну заснуў глыбокiм сном, а Месуа адкiнула валасы з яго вачэй, накрыла яго коўдрай i была шчаслiвая.
Па звычаю джунгляў, ён праспаў канец гэтай ночы i ўвесь наступны дзень, бо чуццё, якое нiколi не засынала поўнасцю, падказвала яму, што тут няма чаго баяцца. Нарэшце ён прачнуўся i зрабiў скачок, ад якога затрэслася хацiна: накрыты коўдрай, ён бачыў у сне пасткi. Спынiўшыся, ён раптам схапiўся за нож, гатовы бiцца з любым.
Месуа засмяялася i паставiла перад iм вячэру. У яе былi ўсяго толькi цвёрдыя праснакi, спечаныя на дымным агнi, рыс i жменька квашаных тамарындаў акурат гэтулькi, каб пратрымацца да вечара, калi Маўглi здабудзе што-небудзь на паляваннi.
Пах расы з балотаў абудзiў у iм голад i трывогу. Яму не цярпелася кончыць вясновы бег, але дзiця нiзавошта не злазiла з яго рук, а Месуа абавязкова хацела расчасаць яму доўгiя сiнявата-чорныя валасы. Яна расчэсвала iх i спявала просценькiя дзiцячыя песенькi, то называючы Маўглi сынам, то просячы яго надзялiць малое дзiця хоць малюсенькай доляй яго ўлады над джунглямi. Дзверы хацiны былi зачынены, але Маўглi пачуў добра знаёмы гук i ўбачыў, як рот Месуi разявiўся ад страху, калi вялiкая шэрая лапа паказалася з-пад дзвярэй, а за дзвярамi Шэры Брат завыў прыглушана i жаласна.
- Iдзi адсюль i чакай! Вы не захацелi прыйсцi, калi я вас клiкаў, - сказаў Маўглi на мове джунгляў, не паварочваючы галавы, i вялiкая шэрая лапа знiкла.
- Не... не прыводзь з сабою тваiх... слуг, - сказала Месуа. - Я... мы заўсёды жылi мiрна з джунглямi.
