Франц Сіўко - Цымант
Што цяпер раніца, а не вечар яшчэ, здагадацца было лёгка па паску сонечнага святла, што прабівалася ў пакой понізу гардзіны. Ды яшчэ па галасах з кухні - нягучных, знарочыста сцішаных, быццам суразмоўцы, што там гаманілі, адно толькі і мелі наўме, каб яго, нямоглую старую саву, няўрокам дачасна не пабудзіць. Адзін з галасоў быў Зінін, другі, мужчынскі, мяркуючы па ўсім, належаў доктару Мядзюту, мясцоваму медыцынскаму свяцілу. Голасу начнога візіцёра кватаранткі чутно не было.
Ён варухнуўся, звыклым жэстам рукі памкнуўся дастаць з пуфіка адзенне. Адзенне, аднак, там не было, і яшчэ не адна хвіліна спатрэбілася яму, каб уцяміць, што спаў ён, аказваецца, не распранаючыся. Але гэта, надзіва, не толькі не засмуціла яго, наадварот, чамусьці развесяліла ды дадало гумору.
- Вы прачнуліся, Станіслаў Мікалаевіч? - пачуўшы, мусіць, ягонае варушэнне, гукнула праз сцяну Зіна. - Тут Васіль Дарафеевіч да вас. Устанеце, ці яму ўвайсці?
- Падымуся сам, - адказаў ён і паспрабаваў перавярнуцца на бок, каб ямчэй было потым спускаць ногі на дол. Перавярнуцца, аднак, ніяк не ўдавалася: цела быццам скавала абручам, а рукі так спруцянелі, што і з выгляду нагадвалі прыхопленыя прымаразкам капусныя качарэжкі.
- Памагчы вам, можа? - западозрыўшы, мусіць, нешта не тое, зноў гукнула Зіна. - Дык жа кажыце.
- Дарафеевіч... - ціха паклікаў ён і ледзь-ледзь пасунуўся неслухмяным целам да сцяны.
Яны ўжо размаўлялі з доктарам каля паўгадзіны, а да сутнасці справы, да таго, што найбольш цікавіла Станіслава Мікалаевіча і найбольш яму цяпер абыходзіла, так усё яшчэ ніяк і не дайшлі. Дарафеевіч ветліва ўсміхаўся, распавядаў пра нейкія новыя метады лячэння, пра цуды выздараўлення, торкаў пад нос сігнатуры з апісаннямі лекаў, а як толькі даходзіла да галоўнага, адразу пачынаў муляцца, ды штосьці круціць-муціць, ды пераключацца на староннія тэмы. Урэшце Станіслаў Мікалаевіч не вытрымаў і задаў пытанне наўпрост:
- І колькі, па-вашаму, мне засталося ліпець?
Пытанне, хоць і прагучала неяк, як здалося яму самому, занадта ўжо па-кіношнаму, просталінейна, доктара, аднак, калі і збянтэжыла, дык ненадоўга, на адно імгненне, не болей. Наадварот, ён быццам даўно ўжо чакаў яго і цяпер мог, да радасці сваёй, скінуць з сэрца цяжар змушаных недагаворак і непрыемнага кружляння наўкола слізкай тэмы.
- Ох, майстар жа вы змушаць, Станіслаў Мікалаевіч, - сказаў і хутка, быццам, з боязі, што пацыент перадумае ведаць праўду, дадаў: - Ох, майстар! Ну, калі меркаваць па выніках ультрагукавога даследавання, то - з месяц. Плюс - мінус... Самі разумееце.
- Месяца мне дастаткова, - сказаў Станіслаў Мікалаевіч. - Упаўне. Упаўне дастаткова.
Лекар, збянтэжаны, мусіць, такою нязвыкла абыякавай рэакцыяй хворага на ягоныя словы, падняўся з месца, зазбіраўся адыходзіць.
- Калі што спатрэбіцца яшчэ - дайце знаць.
- Абавязкова. - Станіслаў Мікалаевіч прыўзняў голаў, варухнуў на развітанне рукою. - Дзякуй вам.
Сказаў тое і ўсміхнуўся: усё, што мела для яго значэнне, ён цяпер ведаў, астатняе, быў упэўнены, - справа характару. Характарам жа ды ўсім, што спрыяе яго гартаванню, як добрым, так і благім, Бог яго не абдзяліў. Галоўнае ж на гэтую вось хвіліну - падняцца.
Праз гадзіну ён быў на нагах. Калені і рукі няўзнак выпрасталіся, і ў галаве пасвятлела, і цела неяк увадначас наспружынілася - быццам сам Усявышні вёў яго ў патрэбным накірунку, надаючы моц для здзяйснення задуманага.
Першае, што ён зрабіў, адчуўшы якую-ніякую палёгку, - выправіў Зіну ў краму ды аптэку, хоць пільнай патрэбы ні ў харчы, ні ў леках не было. І, як толькі зачыніліся за кватаранткаю дзверы, адразу пасунуўся да ложка.
Рахунак быў на месцы, ціхамірна ляжаў у выдзяўбанай, відаць, ранейшымі гаспадарамі дома ды прыкрытай шпалерамі нішцы ў сцяне пры самым ложку. Там, дзе паклаў яго год таму, калі пасяліўся ў гэтым лядашчым, не ў прыклад не так ужо і шыкоўнай, але больш-менш дагледжанай сваёй кватэры за паўтысячы вёрстаў адсюль, якую прадаў неўзабаве пасля інфаркту ды выхаду на пенсію па інваліднасці, дамку. У дамку, які і набыў, уласна кажучы, не так дзеля даху над галавой, як не ў апошнюю чаргу і з намеру займець перад сыходам у лепшы свет хоць якую капейчыну з розніцы між прададзеным і набытым. Розніца ж аказалася, зрэшты, не такой ужо малой, на такую ён, папраўдзе, нават і не разлічваў. І цяпер трэба было ёю як след распарадзіцца.
Распараджацца грашыма ён умеў заўсёды. Нават у найгоршыя часы, у разгар перабудовы і пасля яе, калі ўсё наўкола кулялася-грымела і людзі ўвадначас гублялі гадамі наашчаджанае падчас чарговых дэвальвацый, у яго неяк атрымлівалася так, што заставаўся ён калі і не ў выйгрышы, дык і стратаў асаблівых не цярпеў. Можа, таму, што абавязак Ксені памагаць адчуваў, што і рабіў рэгулярна, пераводзячы на яе рахунак раз у пару месяцаў, а то і часцей, нягледзячы на слабыя пратэсты жанчыны, сякія- такія сумы. Ды і сябе крыўдзіць не было жадання на радасць розным ліхвярам-прайдзісветам. Жыць больш-менш прыстойна захочаш - чаму толькі не навучышся.
Што спадкаеміцамі будуць пляменніцы, ён вырашыў даўно і беззваротна. Заўсёды гэта ведаў і, нават калі б яны ягонага дарунка з нейкіх прычынаў прыняць не захацелі, рашэння свайго нізавошта не памяняў бы. І не толькі з-за неабходнасці хоць да каго прыхінуцца душой у шарую, як зараз во, калі зусім занямог, гадзіну, не. Патрэба прыхінуцца - так, канечне, але ж не адна яна ім зараз кіруе. Хутчэй, можа, найболей ім, сем’янінам паводле складу характару ды адзінотнікам па волі лёсу, покліч сваяцтва кіруе, доўг крэўнай повязі, жаданне сплаціць блізкім людзям недададзенае (ці аднятае нават) іншымі блізкімі, тым жа братам. А яшчэ, мабыць, прыроджаная, што дасталася ў спадчыну ад маці, схільнасць да парадку, педантычнае, на мяжы самаедства імкненне ўсё даводзіць да ладу, рабіць так, каб ніякіх прагалаў у любой справе не заставалася. Што, між іншым, у асяроддзі, дзе ўсё неяк збольшага, абы-як, прыблізна, рабіць і не так ужо проста. А зрэшты, як яго, такое імкненне, ні назаві, усё будзе, напэўна, недакладна.
Адзінае, чаго б хацелася пазбегнуць, дык гэта даць падставу для роспытаў-росшукаў і здагадак старонніх людзей. Бо зусім не дзеля таго што Ксеня, што ён, адмовіўшыся ад уласнага мінулага, гэтулькі год жылі, не здымаючы ні на хвіліну масак. Так жылі, што калі дзе што і вытыркнецца з непажаданага - не іх будзе віна.
Час прыспеў, і трэба цяпер зрабіць апошні, рашучы крок. Галоўнае - перадаць спадкі. Не з рук у рукі, вядома, перадаць, а аформіць як след рахунак. Перааформіць або прыпісаць завяшчанне, а пасля ўжо паведаміць дзеўкам пра яго наяўнасць. І зрабіць усё як мага хутчэй. У такой справе - як з тым цымантам на заводзе. Прамарудзіш хвіліну, глядзь - а замес загуснуў ужо дарэшты, і ўсе старанні тады - кату пад хвост.
Ён падумаў, што вось жа схібіў, не аформіўшы завяшчання пры адкрыцці рахунка, але тут жа супакоіў сябе тым, што не збіраўся ж ён во гэтак хутка, усяго толькі год пажыўшы ў гэтым глухім гарадку, паміраць.
Дзяўчаты, відаць па ўсім, дружныя, таму ён аформіць рахунак на адну Нану. А там ужо яны самі неяк дадуць рады міжсобку разабрацца, родныя сёстры як-ніяк. Толькі вось як гэта зрабіць, каб не навесці, як абяцаў гэта Ксені, на бацькаў след ды не ўцягнуць праз тое няўрокам у злыбяду? Жылі дзеўкі бязроднымі гэтулькі год, пражывуць і далей. Часам яно і лепш таго роду не ведаць, чым штодня сцінацца пад цяжарам ведання.
Завяшчанне - гэта дробязь, напісаць яго - раз плюнуць. Але як пісаць, калі ён і імя Нанінага па бацьку не ведае? Не парупіўся ў свой час спытаць у Ксені, і цяпер лішняя загваздка. Ды і яе поўнае імя як гучыць? Нана? Нанэта? А можа, і зусім неяк іначай.
Зіна ўвайшла ў хату, кінула на стол пакунак з хлебам і лекамі, адчыніла лядоўню, стрэльнула ў ягоны бок няўхвальным позіркам.
- Во, за хлебам паслалі, а тут цэлы бохан амаль не крануты ляжыць,
- сказала дакорліва і ўзялася распакоўваць пакупку. - Ну, Станіслаў Мікалаевіч, ну ж жартаўнік вы, аднак.
- А ты не жартаўніца з гэтым сваім Валеркам! - знарок падпускаючы ў голас як больш непрыязнасці, выгукнў ён і нават тэпнуў сярдзіта, чаго даўно з ім ужо не здаралася, нагою. - Сваяк! Адведаць прыехаў! А як вярнулася на дасвецці з працы, дык з пакоя такія охі-ахі, такія стогны даносіліся, што хоць з дому ўцякай. Ну, Зінаіда...
- І здоба во яшчэ, і баранкі, і пернікі, усяго паўнютка, - ці то знарок не зважаючы на ягоныя словы, ці то прысаромленая пачутым, працягвала Зіна. - Якое марнатраўства, Станіслаў Мікалаевіч...
- Прабач, не здагадаўся паглядзець, - гэтаксама імгненна адыходзячы ад злосці, як і дазволіў ёй авалодаць сабою, адказаў ён і, вось ужо зноў заняты выключна думкамі аб рахунку, націснуў кнопку запуску сістэмы.
5.
Неўпрыкмет і надвячорак нахапіўся, а Нана ўсё сядзела пры тэлефоне і ніяк не асьмельвалася набраць нумар Станіслава Мікалаевіча. Двойчы ўжо тэлефанавала ёй сястра, пыталася, як ды што там са старым, угаворвала не камплексаваць, і ўсё дарэмна. Быццам няведамая нейкая, нябачная сіла спалярушыла Наніны глузды, не давала зрабіць тое, што і Але надоечы абяцала, і самой, адчувала, магло б дадаць унутранае раўнавагі. “Адкуль гэтая нерашучасць?” - круцілася ў галаве неадчэпная думка, і цяжка вызначыць было, чаго насамрэч было больш у той нерашучасці - боязі ці зацятага нейкага, незразумелага нежадання прадэманстраваць перад чужым чалавекам зацікаўленасць ва ўсёй дзіўнай гэтай, неспадзяванай, як снег на голаў сярод лета, гісторыі.
