Франц Сіўко - Цымант
Але сядзець вось так склаўшы рукі таксама не выпадала, і яна, так і не наважыўшыся зняць слухаўку, вырашыла Станіславу Мікалаевічу напісаць. Адчыніла скрыню і ўздыхнула з палёгкаю: пакуль яна мучылася пры тэлефоне, стары, не дачакаўшыся, мусіць, ад яе весткі, сам ёй напісаў.
Як і папярэднія ягоныя допісы, гэты быў такі ж самы сухі і ветліва- стрыманы: ні эмоцыі, ні намёку на імкненне да хаця б якой-кольвечы большай, чым дагэтуль, ступені шчырасці. Вось толькі аб’ём ліста куды большы - амаль удвая.
Ягоныя справы нішто, але мае ён і сякія-такія клопаты. Па-першае, хоча даслаць ёй і сястры невялікі прэзент, а вось поўнага імя ды адраса ні адной, ні другой не ведае, то ці можна было б гэтую справу хуценька праз элетронны допіс уладзіць? Адрас і імя яму патрэбныя тэрмінова, бо заўтра з раніцы ён пойдзе па справах у горад, то вось і зручнасць была б разам і на пошту зайсці, адправіць падарунак, каб потым адмыслова нягнуткія свае старэчыя ногі лішні раз аб асфальт не біць. Па-другое, вельмі б яму хацелася займець здымак сваёй кампутарнай суразмоўніцы, дык ці не магла б яна што-небудзь на ўсцеху яму прыслаць?
Колькі часу Нана сядзела ў задуменні. Але нядоўга. Напісала поўнае сваё імя, адрас, прымацавала адзін з апошніх, зробленых сёлета падчас святкавання Новага года, здымкаў, не адсылаючы ліста, пайшла тэлефанаваць сястры.
Ала была ці то чымсьці вельмі занятая, ці то проста засмучаная: і слухала неяк наўздзіў няўважліва, і адказвала раздражнёна, быццам нехаця.
“Штосьці зноў з Паўлам, няйначай”, - падумала Нана. І не памылілася: памаўчаўшы хвіліну, сястра гучна ўсхліпнула, агаломшыла знаёмаю, колькі разоў дагэтуль выдаванаю тырадай:
- Усё, буду разводзіцца, не магу больш трываць. Зноў з бухгалтаркай сваёй скруціўся, зноў штодня апоўначы вяртаецца. Як жыць? Ну як, скажы? Гэта ж немагчыма! І яшчэ ўвагі нейкай асаблівай, паскуднік, патрабуе. Ой, прабач, штосьці я зусім расклеілася, і гаварыць нават не хочацца. Ты вось адна, і добра табе. Шчаслівая! І заставайся адна, не купляйся ні на якія мужчынскія абяцанкі.
І толькі калі Нана сказала пра намер Станіслава Мікалаевіча даслаць прэзент, крыху супакоілася, нават нібы павесялела.
- Прэзент? Ну, хай шле, хто ж ад прэзентаў адмаўляецца? А можа, там такі прэзент, што да скону нам яго на пражыццё хопіць. Ці, наадварот, можа, і зірнуць не будзе на што. Старыя - тыя яшчэ дзівакі, ты ж ведаеш. Падорыць на рубель, а думаць і казаць будзе ўсім пасля, што азалаціў.
Штосьці бурчэў, чутно было, шубуршыўся побач пры тэлефоне Павел, але слухаўкі ў Алы, каб, як заўсёды, скарыстаўшыся паўзай, уставіць у размову важкі свой, з’едлівы мядзяк, не выхапіў. Наадварот, неўзабаве, што зусім было на яго не падобна, сціх, быццам вады ў рот набраў - ці не загладжваў гэткім чынам перад жонкай правіну.
- Дык не адмаўляйся, няхай шле, - падсумавала Ала. - Можа, праўда, вартае там што. Не самім жа нам ехаць па той прэзент. Ага. Ад’ехацца не паспееш, як тут, глядзіш, прафураў розных, сучак юрлівых у хату навядуць.
Зноў штосьці жэкнуў, чутно было, Павел, зноў ўсхліпнула сястра, але Нана на тое ўжо ўвагі не звяртала.
- Добра, зараз жа адпраўлю яму адказ, - сказала і падсела зноў да кампутара. Шчоўкнула мышкаю, дачакалася сігналу “Ліст адпраўлены” і тут толькі спахапілася, што за размоваю з сястрой і забылася дадаць да допісу тое, што перад гэтым хацела: папрасіць Станіслава Мікалаевіча, каб прыслаў свой здымак.
Паспрабавала ўявіць, як ён выглядае, ды неўзабаве, дарэмна патужыўшыся глуздамі колькі хвілін, і махнула на справу рукой: можа, таму, што бацькі ані дзеда ніколі не бачыла, знешнасці незнаёмых старэйшых мужчын намаляваць уяўленнем ніколі толкам не магла. Зморшчыны, вусы, магчыма, барада, скроні сівыя, мабыць, як у дзядоў вунь на дварэ ў альтанцы або ў фільмах - усё быццам правільна, ды разам з тым і не, бо на адзін капыл, трафарэтна, ненатуральна.
6.
Допіс ад Наны з яе адрасам і поўным імем Станіслаў Мікалаевіч атрымаў акурат дарэчы, так, як і спадзяваўся - дзесьці за паўгадзіны да адкрыцця банка. Перапісаўшы дадзеныя на асобную цыдулу, памкнуўся адчыніць файл са здымкам, але тут жа і адклаў справу: гэта не да спеху, можна будзе паглядзець і пасля, іншае цяпер галоўнае.
- Можа, і мне з вамі пайсці? - падазрона нецярплівым, быццам толькі таго моманту і чакала, калі ж ён урэшце пойдзе з хаты, голасам спытала, ледзь толькі ён падняўся з-за кампутара, Зіна і лісліва ўсміхнулася. - Раптам што якое на дварэ з вамі здарыцца? Вось прыхопіць вас неспадзеўна вашае сэрца - што тады, Станіслаў Мікалаевіч?
- А што, як чужаніцаў мне ў хату без ведама майго ды ў маю адсутнасць навядуць? - сказаў ён і перасмыкнуў знарок як мага больш пагрозліва плячыма. - Нічога мне не зробіцца. Калі што якое - Дарафеевічу з мабільнага патэлефаную. А ці табе.
- Ну, глядзіце самі, як вам лепш. Нейкі. нейкі незразумелы вы сёння, - дадала пад самы ягоны адыход Зіна і пайшла да сябе ў пакой, дзе ўжо колькі часу займалася, чутно было, прыбіраннем.
“Мабыць, зноў крываносага свайго чакае. І добра, менш на мяне ўвагі”, - падумаў ён і пайшоў на двор. Сышоў з ганка, акінуў паглядам лядашчую, аблепленую тонкім пластам тынку сцяну дома. Узгадаў, як, толькі-толькі перасяліўшыся ў яго, хацеў адразу ж заняцца рамонтам і ўжо сёе-тое пачаў перарабляць у верандзе, і міжволі парадаваўся цяпер, што далей гэтага не дайшлі рукі. Выдаткі немалыя, а дзеля чаго яно, усё тое кешканне з рамонтам, з увагі на сённяшні ягоны стан, было б? І галоўнае - дзеля каго? А так во калі і старонняму пяройдзе халупа ў спадкі, той жа Зіне, напрыклад, бо яна адна тут, апроч яго, прапісаная, - і не шкада.
Канечне, на добры лад, і каторай з тройцы жанчын, з якімі больш-менш сур’ёзна зводзіў у жыцці лёс, можна было б што-нішто пакінуць, але дзе іх цяпер, жанчын тых, шукаць? І што патрэбы шукаць - адно толькі клопату сабе ды людзям наробіш. Быццам годнае пачнеш рабіць, а яно, глядзіш, у рэшце рэшт возьме ды кепскім, як яно найчасцей і здараецца, неўпрыцям абернецца. Для яго яшчэ - як бы ні было, а вось для пляменніц.
І што яму тыя колішнія жанчыны - так, забава быццам, часовая прыхамаць. Ні да адной душою па-сапраўднаму і не прыкіпеў. І хацеў, можа, прыкіпець да каторай - а не атрымалася. Страху свайго, сябе самога здолець перамагчы - не атрымалася. А яно ж так заўсёды: чаго баішся, чаго найбольш асцерагаешся, тое і плішчыцца ў глузды, і шкрабе, і не дае спакою. З каханкаю ўпобачкі ляжаць, кахацца-мілавацца, захлынаючыся радасцю, і адначасна кожнае хвіліны баяцца, што вось возьме ды і перавернецца штосьці раптам у галаве, і пасунецца рука зладзейкаю да шыі сяброўкі - што за пакута. І такое, між іншым, здарылася з ім аднаго разу. Год сорак пяць было яму тады, можа, крыху болей. Добра, тэлефон зазваніў у вітальні, а то невядома чым неспадзеўнае нялюдскае насланнё і скончылася б.
Так вось і сталася, што з усіх ягоных каханняў найбольш вартым тое, бадай, нявіннае з юнацтва - да Маруты - у памяці засталося. Такім помным, наўздзіў трывалым аказалася яно, што аднойчы нават, гадоў дзесьці праз сем-восем па ад’ездзе з Лучая, надумаўшыся-такі пасля доўгіх ваганняў наведаць употай магілкі бацькоў, вырашыў разам і слядоў дзяўчыны пашукаць. Якраз жа на кладах і натыкнуўся на іх, ды запозна: дзед Антук, мяркуючы па надпісе на помніку акурат побач з магіламі Тарасевічаў, тры гады як памёр. Магіла старога з пастаментам ва ўзгалоўі, з купкамі кветак наўкола бардзюраў, папраўдзе, не так тады здзівіла яго сваёй просценькай густоўнасцю, як прыемна здзівілі і ўразілі дагледжанасцю магілы бацькоў. Так выглядалі, быццам учора хтосьці іх прыбраў: ні травінкі нідзе, ні апалага лісціка, ні следу занядбання. Хто б мог іх тут, дзе сваякоў нябожчыкаў нікога не засталося, даглядаць? Хто яшчэ, апроч Маруты, калі кветкі, што пры магіле Антука, што абапал помнікаў ягоных маці і бацькі, аднолькавыя?
Узрушаны ўбачаным на могілках, ён рызыкнуў тады заскочыць на зваротным шляху да станцыі ў Касцяніцу ў надзеі калі не спаткацца з Марутаю, дык хоць што-небудзь пра яе даведацца. Але дарэмна: усе тры касцяніцкія хаты ды подступы да іх так густа зараслі з усіх бакоў здзічэлым вішняком і арэшнікам, што і здалёк стала яму зразумела: хутару кранты. Больш ад тае пары ён Маруты не шукаў. Хоць і ўзгадваў часта - так, як узгадваюць тое, што і высілкаў, каб узгадаць, не патрабуе, што само міжволі ў голаў прыходзіць.
Зрэшты, і вартым апроч Маруты, аднак жа, лёс яго не абдзяліў. Было, было аднойчы. Лічаныя дні заставаліся ўжо тады да шлюбу, як вырашыў, паддаўшыся настрою, распавесці абранніцы сваёй пра Віцюню. Не ўсё, вядома, а так, збольшага, каб настрой яе намацаць ды паглядзець, як жа адрэагуе на гісторыю. Сёння распавёў, а назаўтра ўбачыў, як замітусілася ў клопаце абыходнымі шляхамі што-небудзь яшчэ ў дадатак да таго, што сам ёй сказаў, даведацца. На тым і скончылася любоўная ідылія, змізарнела пад ціскам жаночае перасцярожлівасці ды ўласнае ягонае (што ёсць, тое ёсць, з песні слова не выкінеш) маладушнасці.
