Мікола Гамолка - Цытадэль неба
— Чым магу служыць, сэр?
У вачах Уолтэра заскакалі халодныя іскрынкі.
— Чаго ты радуешься, дурань? — спытаў ён, губляючы цярпенне.
— Мне весела, вось і ўсміхаюся, — адказаў рабочы. - Я ўпэўнен, што за гэта наш паважаны Білі Спайт не аштрафуе?
— Нахабны шчанюк! — прасіпеў сенатар. — Няўжо ты не ведаеш, што жарты на прадпрыемствах маёй кампаніі адменены? Мне тут патрэбны толькі рукі і сіла. Ідзі прэч! — загадаў ён.
Юнак павярнуўся, і бесклапотна засвістаў і пакрочыў назад да століка.
Білі Спайт міргаў павекамі. Д’ябал паднёс бязглуздага малакасоса! Сёння яму, Білі, цэлы дзень не шанцуе.
Уолтэр стукнуў палкай і, паказваючы ёю на станкі, спытаў:
— Містэр Спайт, вы нічога не бачыце?
— Аўтаматычную лінію, сэр, — паслужліва адказаў упраўляючы.
Сенатар пакруціў галавою.
— Вы — сляпы, Білі, вы нічога не бачыце, апрача свайго носа, — нездаволена гаварыў ён. — Вашы рабочыя працуюць і ўсміхаюцца. А чаму? — раптам ён павярнуўся ўбок. — Глядзіце — сцены ружовыя, станіны станкоў — чырвоныя. Нехапае толькі чырвонага сцягу! Няўжо вы не разумееце, што чырвоны колер выклікае комуністычныя настроі, непакору? Вы тупы чалавек, Спайт. 3-за вас я губляю долары...
Упраўляючы апусціў галаву.
— Вінаваты, сэр...
— Рабочых трэба прывучаць не да ўсмешак і жартаў, — вучыў сенатар. — Ніколі ў іх не павінна ўзнікаць думка аб забастоўках. Раю вам сёння-ж пафарбаваць сцены цэхаў у чорны колер, станкі і машыны — у зялёны. Чуеце? Вы самі заўтра скажаце, наколькі я практычны і прадбачлівы чалавек.
Білі Спайт палахліва зірнуў у твар гаспадара.
— Усё будзе зроблена, сэр. Вашы думкі падказаны самім богам.
— Вось гэта размова,— прыходзячы ў роўнавагу, адказаў Уолтэр. — Што-ж, на сёння хопіць.
Раздзел сёмы
Наташа доўгі час пазірала ў акно вагона і ніяк не магла адарваць позірку ад шырокіх вясновых прастораў. Палі ўжо былі амаль чыстыя ад снегу. Ля самага чыгуначнага палатна вілася прасёлачная дарога. На ёй то там то тут відаць был i люстраныя лужыны.
Потым на даляглядзе ўзніклі белыя вежы высотных будынкаў. Масква!.. У вагоне захваляваліся, загрукалі чамаданамі.
Атамавоз спыніўся. Наташа апранулася i выйшла на платформу вакзала.
Людскі паток вынес яе да метро. Узбегшы на рухомую дарожку эскалатара, яна раптам успомніла, што ля бліжэйшай станцыі, на Арбаце, жыве яе сяброўка Зіна Кужаль. «Заеду, пагляджу», — рашыла Наташа.
Калі яна падыходзіла да высокага будынка, сонца ўжо заходзіла. Наташа ўвайшла ў пад’езд, паднялася ліфтам на пяты паверх. Расчыніўшы дзверы кабіны, яна тварам у твар сустрэлася з сяброўкай.
— Зіна!
— Наташка! — усклікнула тая, не верачы сваім вачам. — Ці ты гэта?
Яны пацалаваліся.
— Уга, якая ты стала, — з захапленнем гаварыла Зіна. — Пасталела, папрыгажэла. I падрасла нават, здаецца.
Наташа толькі махнула рукой.
— Ужо не расту. Расце толькі лік гадоў. Вядзі паказвай, дзе жывеш. I лепш аб сабе раскажы. Можа, ёсць прьгчына павiншаваць? — хітравата спытала Наташа.
— Ат, не гавары, Наташка. Рана мне выходзіць замуж. Ды i боязна. Раптам памылюся... А вось мой пакойчык,— сказала Зіна, прапускаючы наперад сяброўку. — Цеснаваты, але адной добра.
У пакоі было ўтульна, пахла духамі. Тут стаялі два крэслы, невялікі стол, круглае люстра, якое вісела каля акуратнага чысценькага ложка, і канапка з двума квяцістымі вышытымі падушачкамі.
— Вось бачыш, які ў мяне прастор, — сказала Зіна.
— Дальбог, добра. Прыгожа нават, — шчыра прызналася Наташа.— Я ў Мінску таксама мела пакойчык. У мяне, прызнацца, было горш.
Чорныя нітачкі броваў у Зіны насцярожана падскочылі ўгору. Яна падышла да сяброўкі і, узяўшы яе за рукі, спытала:
— Ты гаворыш аб Мінску, як аб мінулым. Чаму?
— Так, я ў Мінск больш не вярнуся, — i яна пачала расказваць пра сваё жыццё.
— Чакай, я пастаўлю кофе, — перапыніла яе сяброўка. — Ты з дарогі, галодная. За сталом усё i раскажаш.
Зіна выйшла на кухню. Наташа засталася ў пакойчыку адна. Спачатку яна разглядала вышытыя кветкі на падушках, потым падышла да стала, каб паглядзець на партрэт сяброўкі, што стаяў у рамцы. Тут Зіна, прыжмурыўшы вочы, хітравата ўсміхалася. Якая яна прыгожая! Наташа міжволі працягнула руку да карткі. I раптам з-пад рамкі выпаў канверт. Дзяўчына падхапіла яго, хацела пакласці на месца, але аднаго імгнення хапіла ёй, каб прачытаць на канверце зваротны адрас Віктара Машука.
Наташу як-бы ўдарыла электрычным токам. Што гэта? Віктар прысылае пісьмы Зіне? Якія ў іх адносіны? У Наташы ад нядобрага врадчування задрыжалі рукі.
У калідоры пачуліся крокі. Госця паставіла на месца рамку з партрэтам, правяла рукой па ілбе. Хваля абурэння, вострае пачуццё рэўнасці сціснулі грудзі.
Зіна ўбегла ў пакой, клапатліва накрыла стол, дастала з невялікай шафы кубкі і сподкі.
— Ну, вось і гатова!
Але Наташа не чула вясёлага шчэбету сяброўкі. Пакойчык стаў раптам чужым. Захацелася хутчэй выбегчы на чыстае паветра, на волю. А ці так усё гэта, як яна думае? Можа Віктар напісаў Зіне дзелавое пісьмо. I яно ў яе першае і апошняе! Як-жа інакш магло быць — ён-жа прызнаваўся ў глыбокім і шчырым каханні ёй, Наташы! Гэта думка крыху супакоіла яе. Яна ўздыхнула і запыталася:
— Табе Віктар пісьмо толькі адно прыслаў?
— Ды што ты! — усміхнулася сяброўка.— У мене іх цэлая кіпа. Пасля таго, як вы пасварыліся, ён піша толькі мне. I калі бывае ў Маскве, заходзіць.
— Пасварыліся? — здзівілася Наташа і тут-жа спахапілася: яна-ж выдавала сябе! Каб супакоіць сяброўку, яна з сумам дадала: — Атрымалася вельмі недарэчна: па сутнасці, з-за глупства... — Памаўчаўшы хвіліну, папрасіла:— Пакажы, калі ласка, хоць адно пісьмо. Ты можаш гэта зрабіць?
— А чаму-ж не, магу! Піша ён прыгожа, ад сэрда...
Зіна адкрыла чамаданчык, выдягнула некалькі каляровых канвертаў. Дрыготкім голасам пачала чытаць:
«Я палюбіў цябе з першага позірку. Я тады-ж зразумеў: нялёгка будзе заваяваць цябе. Так яно i здарылася. Ты была жорсткая, гнеўная, недаступная...»
— У мене такіх пісем не менш, чым у цябе, Зіна, — як-бы скардзячыся, прамовіла Наташа. — I табе, i мне ён маніў. — Яна адкрыла сваю сумку, выцягнула перавязаны чырвонай стужкай пачак акуратна складзеных паперак. — На, паглядзі...
Зіна ўзяла лісты, разгарнула адзін з іх, і ўпілася ў яго вачамі.
— Які нягоднік! — сказала яна ціха і адвярнулася да акна.
У маўчанні прайшло некалькі хвілін. Нарэшде Наташа падышла да Зіны i абняла яе за плечы.
— Зіна, табе цяжка? — спытала Наташа.
Сяброўка вырвалася з абдымкаў. Толькі дыханне выдавала яе трывожную ўсхваляванасць.
— Зіна, стыне кофе. Сядай, супакойся!
— Мы вып’ем, Наташка, не кофе, а віна, — раптам прапанавала Зіна, адышоўшы ад акна. — Ты згодна?
— Я ў цябе госць, што паставіш на стол, тое i добра, — адказала Наташа.
Дзіўнае бывае ў жыцці: у цябе гора — месца не знаходзіш, пакутуеш, хвалюешся. Калі-ж гэтае гора з кім-небудзь падзеліш — становіцца лягчэй. Так было і ў Наташы з 3інай.
Яны сядзелі за сталом спачатку сумныя, панылыя, выказвалі адна другой свае дзявочыя крыўды. Тут-жа, за сталом, яны рашылі не знацца больш з Віктарам, не верыць у яго заляцанні.
Вечарам дзяўчаты спалілі віктаравы пісьмы. Наташа пераначавала ў Зіны, а раніцай паехала ў астранамічны гарадок — Галактыку.
Раздзел восьмы
Поль Арноль прагульваўся па Пятай Авеню, заходзіў у магазіны, каб знайсці добры падарунак для Элсі, падоўгу стаяў ля багатых вітрын. Нарэшце дастаў сігару, закурыў і бестурботна пакрочыў дамоў.
Нечакана да абочыны тратуара падляцеў карычневы лімузін і спыніўся ў адным кроку ад Поля.
Расчыніліся дзверцы, і чалавек з маленькім, круглым тварам, весела кіўнуўшы яму,працягнуў картку.
Поль Арноль ад нечаканасці збянтэжыўся. Не паспеў ён як след аб усім падумаць, машына, набраўшы хуткасць, знікла.
Поль паглядзеў на картку. У правым баку, у кутку, віднеўся тлусты надпіс: «Мы — Сёння, Заўтра, Заўсёды!» Гэта быў дэвіз Нябачнай імперыі.
Далей Поль прачытаў:
«Мы абяцалі табе рай не толькі на тым свеце, але i на Зямлі. Калі хочаш апынуцца ў ім, прыходзь у 8 гадзін вечара ў Кложу № 33! «Сябры Д’ябла».
Поль засумаваў. На сёння была назначана сустрэча з Элсі. Як недарэчна ўсё атрымліваецца! Але што зробіш... А палове восьмай Поль на ўласнай машыне выехаў за горад.
На ўскраіне парку ў засені платанаў стаіць нізкі мураваны дом. Поль ведаў: тут адбываюцца патайныя сустрэчы «клавалераў» клана.
Навокал панавала цішыня. Над уваходнымі дзвярамі гарэлі яркія неонавыя лямпачкі. Калі да іх прыгледзецца ўважліва, то можна ўбачыць, што яны ствараюць дакладную копію сузор'я Дракона. Поль асцярожна падняўся па прыступках пад’езда.
Дзверы аўтаматычна расчыніліся, і ён увайшоў у шырокую залу. Тут панаваў поўзмрок. Пасярод залы стаяў высокі шкляны крыж, які свяціўся чырвоным жахлівым агнём. Навокал крыжа сядзела чалавек трыццаць, апранутых у чорныя мантыі.
