Міхась Кацюшэнка - Прызнанне левага крайняга
— Тут да цябе наш дыпламат з генконсульства.
Я здзівіўся:
— Дыпламат? Вось каго не чакаў!.. У мяне, здаецца, няма знаёмых дыпламатаў у Гамбургу...
Перада мной стаяў незнаёмы чалавек (хударлявы, з сівымі скронямі).
— Слухаю вас,— няўпэўнена вымавіў я.
— Мы з вамі незнаёмыя,— начаў ён.— I сустракаемся не па маім жаданні.
Я збіраўся паслаць яго куды-небудзь, вельмі далёка, мог бы прыйсці, калі яму гэта вельмі трэба, і пасля таго, як я прыму душ, а значыцца, буду мець чалавечы выгляд. I тут з-за яго пляча на мяне зірнулі яе вочы. Вера!
— Добры дзень,— гаворыць яна даволі спакойна.— Мы вытрымалі ўсе гэтыя жахі дзеля цябе.
— Мне вельмі прыемна,— сказаў я.— Матч быў цяжкі...
Яе спадарожнік усміхаўся.
— Вера казала, што вы даўно знаёмыя... А я, прызнацца, не вялікі аматар футбола. Але не шкадую, што прыйшоў. Гэта сапраўдная справа сапраўдных мужчын...
Ён яшчэ гаварыў нешта, а я глядзеў на яе вочы, твар, такі знаёмы, але чамусьці чужы. Ва ўспамінах яна здавалася мне зусім іншай, блізкай (хоць і знаходзілася на невядомай адлегласці). Я гнаў ад сябе праўду, спрабаваў успомніць (хоць гэта не заўсёды ўдавалася) самыя прыемныя моманты нашага кахання (калі яно наогул было з яе боку).
— Дзякуй, што вы прыходзілі пахвалявацца за нас,— прамармытаў я сухім голасам.— Цяпер мне трэба ісці ў душ. Мне было прыемна бачыць цябе, Вера. I вас...
— Дзмітрый Сяргеевіч,— падказаў яе муж, але я не паўтарыў ягонага імя.
У яе вачах з’явілася трывога (а можа, мне толькі гэта здалося).
— Мы хочам запрасіць цябе ў госці. Мой муж супрацоўнік генконсульства, і я думаю...
— Тут няма ніякіх праблем, я перагавару з вашым старшым трэнерам. Як яго...
Я спыніў яго:
— Дзякуй, але ў нас насычаная праграма. Заўтра ад'язджаем адсюль раніцой, паслязаўтра зноў гульня.
Яе муж Дзмітрый Сяргеевіч з палёгкай усміхнуўся:
— Шкада, але нічога не зробіш.
— Бывайце, — яшчэ раз паўтарыў я і пайшоў са сваімі ў раздзявалку. Я ішоў і адчуваў яе позірк. Што са мной здарылася — не разумею. Падставіў твар пад гарачы струмень вады і спрабаваў уявіць Верын твар.
- Хто гэта быў? — спытаў Нікадзімаў у аўтобусе.
- Адзін знаёмы. Некалі разам пачыналі гуляць у футбол...
— Але ж ён выглядае намнога старэйшым ад цябе.
— Цяжкая работа...
Нікадзімаў нічога не адказаў. Я падумаў, што да яго,напэўна, дайшла гісторыя. Тая самая. Але якое гэта мае значэнне?!
Перад ад’ездам у нумары атэля пачуўся тэлефонны званок. Нехта з хлопцаў крыкнуў:
— Цябе, Кастусь... Жаночы голас.
— Пакіньце мяне аднаго ў нумары,— папрасіў я.
Потым, цераз імгненне, сказаў у трубку:
— Слухаю цябе.
— Ніколі не думала, што мы сустрэнемся вось гэтак...
— А чаго ты чакала?
— Іншага. Я ўвесь час думаю, успамінаю пра цябе. Я не магла паверыць, што калі-небудзь убачу цябе.
Нечакана для сябе я рассмяяўся.
— Не трэба быць акцёркай... Усё даўно скончылася. Ты сама гэта выдатна разумееш. А варушыць старое — самая дрэнная справа.
— Няўжо ты пра ўсё забыў?!
— Сам не чакаў, што забыў. Мне здаецца, што ніколі нічога не было наміж намі.
Кароткія гудкі. Я ведаў, што болей ужо не пачую яе голасу.
Не паспеў я, абвешаны набітымі сумкамі, уваліцца ў сваю кватэру, як пазваніў Стас. Праз наўгадзіны ён быў у мяне. На маё здзіўленне, ён пачаў не з разгляду рэчаў (я выканаў шмат ягоных заказаў).
— Эдгар зусім звар'яцеў,— паскардзіўся Стас і сеў у крэсла.
— Што здарылася?
— Вырашыў, што ўся справа ў пярэдняй лініі. Калі ты знік, ён адразу ж зрабіў вывад, што нас з Санькам на пачатку будучага сезона трэба спісваць.
Ён уздыхнуў.
— Пэўна, нас і сапраўды трэба аддаваць куды-небудзь у другую лігу або ў заводскую каманду...
Я паляпаў яго па плячы, паспрабаваў падтрымаць, але пасля гэтых слоў і мой настрой пагоршыўся. Што ні кажы, а Фалалееў дзейнічае правільна, калі адкінуць нашы сяброўскія адносіны са Стасам і Санькам.
— Ты перабольшваеш,— сказаў я.— Лепш паглядзі, што я табе нрывёз.
Ён пачаў перабіраць рэчы, уважліва разглядзеў магнітафон.
— Нядрэнна, але хутка мне не давядзецца карыстацца гэтым. Не па кішэні. Іншая паласа жыцця...
— Ну што ты?! Я аддаю табе па айчыннай цане, нават танней.
— Я не пра сённяшні дзень, Кастусь, а пра будучае. Яно ўяўляецца мне не вельмі прываблівым. Сам разумееш...
Я сеў насупраць яго.
— Калі сур’ёзна, дык можна падшукаць якую-небудзь неблагую каманду на Поўдні, там часта плоцяць, як у добрым прафесійным клубе.
Стас памаўчаў.
— Тут ёсць дзве цікавыя прапановы... Ад вельмі надзейных людзей, за добрыя прэміяльныя. Можна ўзяць столькі, колькі за ўвесь сезон не атрымаеш. Словам... Сам разумееш, нам асабліва губляць няма чаго.
— Здаць сустрэчу за грошы?!
Санька ўзняў на мяне вочы:
— А ты здагадлівы.
Чаго-чаго, а гэткай прапановы я ад яго не чакаў.
— Ніколі не ўдзельнічаў у гэтым і не цягне,— адрэзаў я і адышоў у куток пакоя.
Ён уздыхнуў.
— Цябе ніхто не прымушае. Мы з Санькам вырашылі... Варатар таксама падтрымаў. Ён амаль ужо спісаны, як і мы. Вырашылі табе выкласці ўсе карты. Ведаем, не прадасі. Стаўка высокая, і мы не можам адмовіцца. За дзве сустрэчы амаль па машыне... Гэтага нам не ўбачыць ніколі.
Ён замаўчаў, закурыў цыгарэту.
— Ты ўспомні... Прафесіяналы заўсёды збіраюць грошы, калі іх таварыш трапляе ў цяжкую сітуацыю.
— Гэта зусім іншае.
— Амаль тое ж самае... Ніхто ад гэтага не прайграе, а чатыры чалавекі будуць забяспечаны. Іх сем’і таксама.
Я ўважліва паглядзеў на яго.
— I як мы будзем сябе адчуваць пасля гэтага?
— Кінь сантыменты! Калі не хочаш.
— Па сутнасці мне ўсё роўна... Што ад мяне патрабуецца?
— У двух наступных матчах не забіваць галоў. Астатняе не твая справа.
Я лёг на канапу, зрабіў выгляд, што хачу спаць. Стас пайшоў. Я думаў пра сустрэчу з Верай. Нічога ў нашым жыцці няма вечнага. Ці мог я калі-небудзь падумаць, што я буду абыякавым да яе?
Пад гэтыя думкі я і заснуў.
А потым я пачуў тыя словы: «Ты заадно з імі... Ты не мог не забіць гол у гэтай сітуацыі, не мог. Я ніколі не мог падумаць, што ты здольны на здрадніцтва. Я не ведаў, хто ты на самой справе».
Прыбег Стас, прынёс грошы.
— Пайшоў адсюль разам з імі! Пайшоў прэч!
— Ты звар’яцеў, ты на самой справе звар’яцеў. Табе трэба да ўрача,— закрычаў збялелы Стас і знік.
Я ішоў пешшу па горадзе, не звяртаючы ўвагі на халодныя кроплі дажджу. Прыкладна праз гадзіну ўзяў таксі і памчаў на кватэру да Фалалеева. Спытаў у жонкі:
— Ён дома?
— Дома. Але... Як бы табе сказаць? Лепей не трэба да яго. Ён у дзіўным, вельмі дзіўным стане. Такім я яго ніколі не бачыла.
— Прабач, але мне ўсё роўна трэба яго ўбачыць,— сказаў я і прайшоў у пакой.
Фалалееў сядзеў у крэсле. Галава яго была апушчана, па твары цяклі слёзы.
— Падонкі, вакол адны падонкі! — гаварыў ён і глядзеў у нейкую нябачную кронку.
Я сеў побач. Ён раптам рэзка павярнуўся да мяне.
— Ты?! Ты змог прыйсці да мяне?.. Прыйсці пасля таго, як... Не, ты не чалавек, ты брудная жывёліна, без мазгоў і пачуццяў. Я ніколі, ніколі не разбіраўся ў людзях, мяне ашуквалі на кожным кроку.
Ён абхапіў галаву рукамі. Да мяне падышла Валянціна, ягоная жонка.
— Табе, Кастусь, лепей пайсці. Я казала, ён у кепскім стане.
Я надняўся і хутка пайшоў да дзвярэй. Зноў пранізлівы вецер, дождж. Мне не хапае паветра, я амаль бягу на вуліцах, бягу доўга, доўга... Я ведаю, куды мне трэба. Дамоў, а потым у аэрапорт, я павінен знікнуць, знікнуць назаўсёды.
***
Застаецца два дні да гульні, усяго два дні. Ад яе будзе залежыць лёс Фалалеева, лёс каманды. Мая галава наліваецца цяжарам, я ляжу вечарам у сваім пакоі, не магу паварушыцца... Станіслаў Пятровіч пазбягае сустрэчы са мной. Усё ясна — ён думае, што я шэрая, бязвольная амёба, якая не можа прыняць па-сапраўднаму мужчынскага рашэння. Я прыму яго, абавязкова, толькі сёння. Заўтра будзе позна. Я збягаю ўніз да дзяжурнай.
— Адчыніце кабінет Станіслава Пятровіча,— кажу я.— Тэрмінова трэба пазваніць...
Я рашуча набіраю нумар тэлефона.
— Добры вечар, вас турбуе Паўловіч,— кажу я дзяжурнай па спартыўнай гасцініцы.— Мне тэрмінова патрэбен Фалалееў...
— Ён папярэдзіў, што вы можаце пазваніць...
Цераз некалькі мінут чую ў трубцы голас Фалалеева:
— Слухаю, я слухаю цябе!
— Добры вечар, Эдгар, гэта я...
— Дзе ты, што з табой?
— Усё нармальна. Я хутка буду.
Я кідаю трубку, бягу ў свой нумар, збіраю рэчы. На парозе з'яўляецца Станіслаў Пятровіч.
— Вось і добра,— гаворыць ён.— А я амаль расчараваўся ў табе. Падумаў, што...
— Я пазваніў яму, мне трэба ехаць сёння.
— Я дам машыну. Праз гадзіну будзеш у камандзе.
Я кідаю спартыўную сумку ў машыну, гавару Станіславу Пятровічу:
