Неизвестно - Гапееў Ведзьміна тоня
– Так, гэта Эдзік, – пачаў Юрый Барысавіч. – А гэта – мой карэспандэнт Валодзя Гілюк. Пазнаёміцеся пазней. Значыць, вам паўгадзіны, каб дамовіцца. Хочаце – сёння вечарам, хочаце – заўтра раніцай, але каб заўтра да абеду ў мяне былі здымкі гэтага будана ў садку. Валодзя: зразумела, што на здымку павінны быць брат і сястра, і павінна быць бачна, што яны тут жывуць. Э-е-е, здаецца, не тыя там людзі, каб табе пазіраваць, таму сам можаш там зусім не паказвацца. Толькі не трэба мне шчаслівай усмешкі сытага дзіцяці, – голас Юрыя Барысавіча стаў рэзкім, сказы кароткімі, як загады. – Трэба сляза няшчаснага дзіцяці. Тэксту – 20 радкоў. У сельсавеце не паказвацца. Імя і прозвішча маці – у вяскоўцаў. Імёны дзяцей – у вяскоўцаў. І каб блізка не ведалі, адкуль ты. Карацей, у мяне павінны быць здымкі і ўсё неабходнае для падтэкстоўкі, але ты там не быў, цябе ніхто не бачыў. А то заўтра ж прыбяруць будан… Эдзік, ты там – праваднік. Ганарар плачу трайны, як усё пацвердзіцца і будзе добры здымак.
– Калі ехаць, Юрый Барысавіч? – спытаў карэспандэнт, падкрэсліваючы пры гэтым, што ехаць ён гатовы хоць вось зараз.
– Падумаем… Аўтобус вечарам ідзе ў колькі? – спытаў дзядзька Эдзіка.
– У 17.40. Там ён 20 хвілін пасля 19-ці.
– Так… Значыць, едзеце сёння, начуеце…
– У маёй бабулі! – падказаў Эдзік
– Згода, так і робіце. А ранкам робіце здымкі. Ёсць там дзе схавацца?
– Ёсць. Там слівы густа растуць, можна залезці і пасядзець.
– А вылезці незаўважна?
– Можна, я ж сядзеў…
Юрый Барысавіч нечаму ўсміхнуўся, павярнуўся да карэспандэнта:
– Глядзі там, Валодзя. Бярэш новы лічбавы фотаапарат. Каб усё было чыкі-чыкі. Падыдзі да бухгалтара, скажы, што я загадаў выдаць табе камандзіровачных паўсотні. Ідзіце…
Эдзік быў узрушаны – вось гэта будзе справа! Праўда, яго энтузіязм крыху патух, калі ён пабачыў абыякавы твар Валодзі. Той неяк умомант скіс, як толькі выйшлі з кабінета рэдактара.
– Сабачая работа, – толькі і прамовіў ён ціха сам сабе два словы, пакуль ішлі да аўтавакзала.
Эдзік прамаўчаў, здзіўлена глянуўшы на Валодзю: такая работа цікавая, плацяць грошы, чаго ён незадаволены? Яму б такую работу: пстрыкнуў фотаапаратам, напісаў тры радкі – і атрымлівай грошы…
Валодзя, як толькі аўтобус крануўся, прыткнуў галаву да акна аўтобуса і закрыў вочы. Усім сваім выглядам ён паказваў, што не збіраецца размаўляць.
Эдзік пакрыўдзіўся: гэта ж дзякуючы яму, Эдзіку, гэты Валодзя можа зрабіць здымкі, якія спадабаюцца рэдактару, можа атрымаць грошы –“трайны ганарар”, а вось глядзі ты, ні кроплі ўвагі.
Аб такіх адносінах Валодзі трэба абавязкова расказаць Юрыю Барысавічу…
Эдзік спадзяваўся, што будзе куды як цікава. Але атрымалася не вельмі і прыемна. Сказаў бабе Настусі, што ў Валодзі – тэрміновае заданне. А якое – сакрэт. Ну, Юрый Барысавіч жа папярэджваў. А гэты Валодзя як сеў за стол з яечняй – усё расказаў. І што з газеты, і што здымкі рабіць трэба. Добра, што хоць не сказаў, каго здымаць будзе.
Эдзік прапаноўваў пайсці і схавацца на ноч,
– Я не такі дурны, – адрэзаў Валодзя і заваліўся спаць, хоць было каля дзесяці гадзін вечара, яшчэ відно зусім.
У палове шостай іх пабудзіла баба Настуся, як яе папярэдзілі. Напрамкі праз агароды Валодзя ўслед за Эдзікам зайшоў ў сад дзеда Васіля, з яго – у той кут сада Сяргея, дзе раслі слівы. Чакаць давялося не так і многа. Сяргей прачынаўся рана, ды і Нэла хутка выглянула з будана.
– Эх, самому б паспаць у такім будане, – прыгаворваў з зайздрасцю Валодзя, шчоўкаючы апаратам. – У кватэры такая духата, ноччу спаць нельга. Ну, хопіць, вядзі назад, Сусанін, на аўтобус яшчэ паспеем…
Непрыкметна яны вылезлі з кута адразу на вуліцу – тут не было агароджы.
…Праз дзве гадзіны ў рэдакцыі на камп’ютэры яны разам: Эдзік, Валодзя і Юрый Барысавіч разглядалі здымкі.
– Цудоўна, проста цудоўна… – паціраў ад задавальнення рукі дзядзька. – Ставім у нумар. Эдзік, вось ты нам прынёс інфармацыю дык інфармацыю! Валодзя, давай мне даныя на дзяцей, сам падрыхтуй наступнае: колькасць дзяцей у дзіцячых школах-інтэрнатах у раёне, колькасць поўных сірот, яшчэ – колькасць пазбаўленых бацькоўскіх правоў за мінулы год і гэты… Працуем! – Юрый Барысавіч пляснуў у ладкі, павярнуўся да Эдзіка: – Сёння гэты камп’ютэр у тваім поўным распараджэнні, можаш сваю гульню сюды паставіць. А ганарар асобна атрымай…
Незаўважна для Эдзіка ў руцэ дзядзькі з’явіліся грошы. Эдзік нерашуча пацягнуўся за грашыма – яму ўсё яшчэ не верылася, што гэта на самым поўным сур’ёзе казалася і рабілася. І толькі адчуўшы сваімі пальцамі паверхню новенькіх купюр, якую ні з чым не зблытаеш, ён паверыў: такая вялікая сума – рэальнасць у яго руках. Яны пахлі – сваім самым арыгінальным пахам у свеце. Ні з чым не зблытаеш пах новенькіх, хрумсткіх грашовых купюр!
Грошы не проста адчуваліся ў кішэні – яны былі быццам жывыя!
Эдзік ішоў па тратуары, і яму здавалася, што яго грошы ўсе бачаць, усе ведаюць аб іх. І віной таму – яны самі, гэтыя хрумсткія паперкі, новенькія, бо яны амаль што свецяцца праз тканіну.
Два дні таму Эдзік гадаў, што рабіць з тымі грашыма, якія ў яго з’явіліся: купіць атруту, каб падушыць рыбу ў копанцы, ці прагуляць іх у камп’ютэрным клубе. Сёння ў яго грошай у пяць разоў болей! І Эдзік імгненна зразумеў, што трэба цяпер рабіць.
Трэба збіраць грошы.
Ён у адзін момант, зусім не стаміўшыся, стаў валодаць вялікай сумай. І хоць была спакуса вось зараз жа пайсці і набраць сабе новенькіх дыскаў, зайсці ў кафетэрый і выбраць самае смачнае марожанае – Эдзік на гэта не пойдзе. Не, траціць столькі грошай – гэта дурасць. Хай там тысяча-дзве – зразумела. Але не сто!
Эдзік спяшаўся ў пустую кватэру – каб палічыць свае грошы. І дакараў сябе за тое, што ў той ранак не ўтрымаўся і столькі патраціў…
…Выцягнуў акуратна грошы з кішэні. Яны заварожвалі той уладнай сілай, якая за імі адчувалася. Бач, быццам паперкі, а ў што толькі яны могуць ператварыцца!
Выцягнуў з кішэняў тое, што заставалася ў яго ад бабулі і бацькі. Побач з новенькімі купюрамі Юрыя Барысавіча гэтыя паперкі здаваліся шматкамі былой велічы. Эдзік старанна разгладзіў кожную змятую купюру, адабраў большай вартасці ў адзін стосік – гэтыя ён зараз пойдзе і памяняе ў магазіне на буйную купюру. Дробязь… Ну, гэтыя можна і патраціць.
У магазіне ён лісліва заглянуў у вочы жанчыне, працягнуў свае пакамечаныя паперкі:
– Калі ласка, дайце адной купюрай… Ведаеце, гэта мне на дзень нараджэнне трэба ісці, дамовіліся сабраць сябру, каб купіў сабе жаданы падарунак. То дайце, калі ласка, купюру новую…
Прадаўшчыца ўсміхнулася, выцягнула з касы вялікі стос купюр, раскінула веерам, выбрала і на самай справе самую акуратную.
А ў Эдзіка нешта ёкнула ўнутры – ён мо першы раз за ўсе разы вось так убачыў грошы: такую вялікую суму (там жа такія буйныя купюры!) у адной руцэ, якая трымала іх так, як трымаюць простыя паперкі. І ніколькі не хвалюецца жанчына.
Купюру з магазіна Эдзік намачыў трохі вадой, а потым прагладзіў гарачым прасам. Цяпер яна была амаль што аднолькавая з тымі, новенькімі.
Эдзік доўга глядзеў на свае грошы, акуратна раскладзеныя на канапе. І вырашыў, што ўсе купюры трэба абмяняць на больш буйныя. Тады не будзе спакусы узяць якую ды патраціць на пустое.
А грошы ён будзе так і збіраць: як набярэцца сума – так і абмяняе на адну купюру буйную. Назбіраў дзесяць тысячарублёвак – абмяняў на адну дзесяцітысячную…
Вось толькі пытанне – як іх збіраць… Гэта ж не грыбы ў лесе.
Трэба пайсці прагуляцца, патраціць тую драбязу – якраз на марожанае і думаць, думаць, думаць…
Частка 19
У будане стала сыра і няўтульна, пахла цвіллю. Спаць было холадна. Добра, што дождж прайшоў невялікі, а каб мацнейшы – і палілося б на Сяргея і Нэлу зверху, бо што тое сена – хіба ўратуе ад моцнага дажджу… Сяргей накрыў Нэлу, чым можна было, сам дрыжаў ад холаду. Чакаў хлопцаў – спаць не мог.
На рыбалку ўсё адно пайшлі – хоць магло і не быць добрага клёву. І толькі Віцька быў узбуджаны:
– Ха, ведаеце вы карасёў. Яны якраз пасля такой спёкі толькі ажывіліся, цяпер адно палююць. Пабачыце…
І меў рацыю!
І на нудны дожджык забыліся, на макрэчу пад нагамі і холад – клявала і брала – толькі паспявай закідваць. За тры гадзіны ажно сямілітровае пластыкавае вядро запоўнілі!
– А вы казалі, вы казалі… – у захапленні прыгаворваў Віцька, несучы гэта вядро ў вёску, хоць ніхто асабліва і не казаў супраць яго прагнозаў, адно Віталь раней пабурчаў трохі, што няўтульна на копанцы. – А карасі, карасі якія! Гэ, у вадзіцеля грошай не хопіць…
Настрой ва ўсіх быў прыўзняты – рыбалка ўдалася, ды яшчэ і дождж перастаў, хмары вышэй падняліся, распагоджвацца пачало.
Дамовіліся, што большую частку рыбы Сяргей панясе да магазіна. А Віцька і Віталь прыйдуць ужо да будана Сяргея, як дадому зазірнуць. Маці хвалююцца, гэта адно, а другое – трэба нешта сур’ёзнае рабіць з буданом.
