KnigaRead.com/
KnigaRead.com » Детская литература » Сказки » Фольклор - Бурятские народные сказки. Бытовые

Фольклор - Бурятские народные сказки. Бытовые

На нашем сайте KnigaRead.com Вы можете абсолютно бесплатно читать книгу онлайн "Фольклор - Бурятские народные сказки. Бытовые". Жанр: Сказки издательство -, год -.
Перейти на страницу:

архи — молочная водка, вообще водка

баабай — отец

баатар — богатырь, герой

банди — ученик у лам, дамский послушник

богдо — святейший, верховный

боохолдой — черт

бурхан — бог

бухэ — силач

гуран — самец косули

гутал — унты

гэлэн — гэлюн, одна из монашеских степеней у ламаистов

дангина — красавица

дарга — начальник

дэгэл — пальто

лама — буддийский монах

ноён — феодальный князь, господин

орхимжо — широкая полоса красной материн, перекидывающаяся через левое плечо у лам

суглаан — собрание

сэгээн сэбдэг тэнгэри — небожитель, божество

сэсэн — умный, мудрый

тайшаа — тайша, глава степной думы у бурят в царской России

тамхи(н) — табак

тараг — простокваша

төөлэй — сваренная баранья голова, которую подносят самому почетному гостю

тушэмэл — сановник, чиновник

тэнгэри — небо

тэнэг — глупый

хаан — хан

хадак — сложенное вдвое шелковое полотнище, подносившееся в виде приветственного дара почетным гостям

хатабай — жена, супруга

хатан — ханша

хита — брюшина

хурал — ламское богослужение

хурмаста тэнгэри — небожитель, божество

хулэг — аргамак

хурэнгэ — молочный напиток

удаган — шаманка

шолмос — черт, дьявол

УКАЗАТЕЛЬ ИМЕН

Аарне А. финский фольклорист 430, 431, 432, 433, 444, 437, 438, 439, 440, 442

Абидуев А. Б. сказитель 434

Алсыев М. А. сказитель 441

Амуров Ц. сказитель 435

Андреев Н. П. фольклорист 430, 431, 432, 433, 434, 436, 437. 438, 439, 440, 442

Аюшеев С. Э. сказитель 437, 438


Бабушкин С. М. собиратель 441

Баданов X. сказитель 432

Бадмаев Д. сказитель 433, 438

Бадмажапов Д. сказитель 436

Бадмын Будажаб сказитель 441

Базарова Д. собирательница 442

Балдаев С. П. фольклорист 5, 431, 438, 442, 430

Болдаков С. Б. сказитель 441

Бальбуров А. А. писатель 436, 440

Бальчинов Б. X. собиратель 439

Банзаракцаев П. Д. собиратель 437, 439, 440, 441

Баранникова Е. В. фольклорист 2, 3, 4, 5, 430, 431, 432, 433, 434, 435, 436, 437, 438. 439, 440, 441, 442

Бардаханова С. С. фольклорист 4, 5, 430, 431, 432, 434, 436, 437. 438, 439, 441, 442

Батоцыренов Ц, сказитель 442

Бестужев И. А. декабрист 430. 438

Богданова А. Р. географ 438

Болдонова Г. М, собирательница 440

Болотов Л. М. сказитель 433

Болотов Т. П. сказитель 434. 438

Болхоев Б. Б. сказитель 438

Болхоева М. Б. сказительница 438

Борхонова Л. П. собирательница 431, 437

Бурчина Д. А. фольклорист 434, 437, 441, 442


Габеева 3. И. собирательница 435

Гендунов Б. сказитель 442

Гунгаров В. Ш. фольклорист 4, 5. 431, 432, 433. 434, 435, 436, 437, 438, 439, 440, 441, 442

Гунсынов Ш. сказитель 433, 440

Гэсэгжапова Г. собирательница 433


Дамбуева Н. сказительница 442

Дампилон Д. Д. филолог 432. 433, 438, 449

Дарханай Ш. сказитель 441

Доржиев Д. сказитель 439

Доржеев К. М. сказитель 441

Дугаров Б. сказитель 434

Дугар-Нимаеев Ц.-А. литературовед 438, 441


Евреев Ц. П. сказитель 435

Енхобоо Аргааһан сказитель 433


Жамбалов Б.-С. Л. сказитель 441

Жамцарано Ц. Ж. монголовед 439

Жапова Д. сказительница 431

Жетухаев Б. Е. сказитель 440


Иванова А. И. сказительница 436

Иванова О. В. собирательница 433, 434, 441

Ишиев Ч. сказитель 441


Логинов О. Л. сказитель 431

Ломбоев Д. Ж. сказитель 442

Луговской И. поэт 436, 430


Мадасон И. Н. собиратель 431, 434, 438

Маслов В. Г. сказитель 433

Мунконов В. Ж. собиратель 434

Мунконов Д. А. сказитель 434

Мункуев М. собиратель 442

Мухуев С. И. сказитель 442

Мухуев С. X. сказитель 432


Нагаслаев О. О. сказитель 431

Надмитов Д. Р. сказитель 436

Намсараев Н. Д. сказитель 441

Николаев Б. П. сказитель 438

Нимаев Ч. сказитель 437, 439, 440, 441

Ниндаков Галан сказитель 442


Онгорхоев А. Д. сказитель 431

Очиров Ц. сказитель 438


Петров П. сказитель 431

Петров С. Ш. сказитель 437, 439


Рассадин В. И. языковед 432

Руднев А. Д. монголовед 5. 430, 442


Сонопов Д. Ж. сказитель 432


Тагарова Д. Т. сказительница 431

Тажитов Д. А. сказитель 435

Танхаев Б. Д. сказитель 440

Тороев А. А. сказитель 432, 433, 438, 436, 437, 441

Тушемилов П. М. сказитель 431


Ходаханэ К. А. собиратель 438

Халтуев Н. сказитель 441

Халудорова С. С. сказигельница 437

Хамаганое В. Ж. собиратель 431

Хангалов М. Н. этнограф 430

Хаптаев П. Т. историк 430

Хишиктуев Л. сказитель 439

Хомонов М. Л. фольклорист 432, 436, 437, 441


Цыбекдашиева собирательница 441

Цыдендамбаев Ц. сказитель 433

Цыденов Б. С. сказитель 432, 439

Цыденова Д. Д. собирательница 433, 441

Цыренов Б. Ц. преподаватель 434

Цыренова И. Б. филолог 434


Шадаев А. И. писатель 430, 431, 432, 433, 434. 435, 436, 437, 438, 439, 440, 441, 442

Шадаев Ш. сказитель 436

Шаракшанов Д. Н. сказитель 432, 439, 442

Шобошонов Ш. сказитель 432

Шойдоров Д. сказитель 433


Щербакова А. У. сказительница 434, 437


Элиасов Л. Е. фольклорист 430, 436, 442

БУРЯАД АРАДАЙ ОНТОХОНУУД: АЖАБАЙДАЛ ТУХАЙ ОНТОХОНУУД[5]

Осторожно! Дальнейший текст не вычитан. Вообще.
Е. В. Баранниковагай юрэнхы редакцяар хэблэгдэбэ БУРЯАДАЙ НОМОЙ ХЭБЛЭЛ УЛААН-ҮДЭ 1981

1. УЕНЭЭХЭА ЩШ VEHСЭСЭН АБХАЙ


Урданай үни үнгэрһэн сагта Үенээхэн үбгэн Үен сэсэн басагатайгаа һууна. Бод орогшо гүүтэй аад, хүллэхэ тэргэгүй байгаа. Нэгэтэ түлеэндэ гараха гээд, унагалха болоһон бод борогшо гүүгээ хүтлөөд Баадха баянда ошожо тэргынь эрэбэ. Баадха баян: — тэргээ үгэхэ аргамни үгы, тэрэмни унагалха болоһон юм, — гэнэ.

— Унагалаа хадань, унагайшни асараад үгүүжэм, — гээд, Баадха баян наадажа хэлэжэ пууна гээд, тэргыень хүллсюд тү-леэидэ гараба.

Ой соо түлеэ отолжо байхадань гүүниинь унагалба. Унагаа түншээгээд, гэртээ ерэбэ. Баян Баадхында тэргынь абааша үхэдэнь, тэрэнь унагыень тэргэкһээм гараа гээд буляашхнба. Унагаа гэршэ мэршэшьегүй буляагдгад, Шаажа номин хаак-да ошожо за аба.

Шаажа номин хаан: «Үглөедэр Баадха баянаа асараад ерэхэш», — гээд захирба.

Үглөөдэрынь ерэжэ, Баадха баян Шаажа номин хаанай үүдэнэй баруун эрхиндэнь, Үенээхэн үбгэн зүүн эрхнндэнь байна.

Шаажа номин хаан шэрүүн шарай шарайлжа, Баадха баянһаа:

— Тэргэшни хэзээ унагалааб? — гэжэ пураба.

— Үсхэлдэр.

— Шинии гүүншни хэзээ унагалааб?

— Үсхэлдэр, ойдо түлеэ сабшажа баихадамнн.

— Зэ, шагнагты! Дэлхэй дээрэ эгээл хурса юум? Номогон юум? Тарган юум? Знэ гурбан таабариие маргааша ойлг^лщ

һва хүнтиёЛ унагаа абаха, — гэжэ Шаажа номин хаан за|хирба, *

Үенээхэн үбгэн Баадха баян хоёр гэр гэртээ хариба. Баадха баян бая ноёшуулаа суглуулаад: «Би хаан баабайнхиһаа ерэбэб. Хаан баабай намда гурбан таабари тааха гэжэ үгөм

Эгээн хурса юум? Номогон юум? Тарган юум? Та haйдууд, намда хэлэжэ угыт». Тэдэнь хэлэнэ: «Хай, шинни мүнгэлүүл-һэн тонгор хотигоһоо хурса юумэ угы ха. Номогон юум? Хада: номогон гэхэдэ хамхарна, уһан номогон гэхэдэ үерлэнэ. Тайга номогон гэхэдэ шууяна, ташага улаан нарһан орбонгоороо ур-, балдам унана. Хай, шинни ехэ хүбуүнһээ номогон Хүн үгы ха. Л Тарган юум? — Оложо таажа ядаад, — хай, шинни сагаан че-хоонско гахайһаа тарган юумэ олдохогүй ха», — гэлсэнэ. Баад-ха баян ехэ хухижэ, бая ноёшуулаа хундэлжэ байхадаа: «АЙ| шудха, гэр сооһоон оложо орхихаад, айжа ябаа хаямби», — щ гэнэ. й

Үенээхэн үбгэн гэртээ орлиһоор ерэбэ. Үен сэсэн басага-нннн:

— Баабай, юундэ орлёобши? Унагаа абташхоО гүш? — гэжэ

һурахадань:

Унагаа абаагүйб. Тиигээд Шаажа номин хаан гурбаи таабари хэлэжэ угөө. Дэлхэйдэ юун хурсаб? Юун таргам? Юун номогом? — гэжэ.

Перейти на страницу:
Прокомментировать
Подтвердите что вы не робот:*