Джеймс Олдридж - Паляўнiчы (на белорусском языке)
- Сумняваюся, - адказаў Бэрк. - Колькасць аленяў зараз расце на поўднi таксама, як i тут. Гэтаму садзейнiчала тое, што зводзяцца першабытныя лясы. Аленю патрэбна паша, i ён ахвотна жыве ў маладым лесе, на высечках, таму са знiкненнем лесу аленя становiцца больш.
- А чаму становiцца менш лася?
- Бо лось - насельнiк балот. Ён больш разборлiвы ў выбары месца, Рой. Чалавеку лягчэй дабрацца да яго, таму ён i сыходзiць на поўнач, усё глыбей i глыбей, куды не ступала нага чалавека. Яго, як i мядзведзя, выжылi з такiх цудоўных, вядомых мясцiн, як Муск-о-гi.
- А астатняя дзiчына? - спытаў Рой. - Яна таксама сыходзiць на поўнач?
- Не, - адказаў Бэрк, усведамляючы, што яго адказу напружана чакаюць усе тры паляўнiчыя, асаблiва Рой. - У Муск-о-гi дзiчына знiшчаецца альбо проста вымiрае. На поўначы дзiчыны больш, але не таму, што яна прыходзiць з Муск-о-гi. Не, Муск-о-гi губляе дзiчыну па волi прыроды i паляўнiчага. Яна не можа аднавiць страты. I зараз у яе няма на гэта шанцу.
- А будзе?
Бэрк разумеў, чаму Рой чакае адказу на гэтыя пытаннi, але, зiрнуўшы на яго сваiм вострым позiркам, вырашыў, што нiчога не трэба хаваць.
- Не, - разважна прамовiў Бэрк. - Страты незаменныя. Пэўны час дзiчына яшчэ будзе, але большасць пушнога звера, такога, як бабёр, норка i андатра, будзе змяншацца, пакуль некаторыя з iх не вымруць канчаткова, а iншыя стануць рэдкасцю. Гэта непазбежна, калi, вядома, урад не закрые палову Муск-о-гi для палявання i лоўлi, а затым установiць дзе-небудзь заказнiк для бабра i андатры.
- А цi хочуць гэта зрабiць?
Бэрк устаў i нервова прайшоўся па хацiне, бразгаючы ў кiшэнi нажом i ключамi.
- Не ведаю, што зробiць урад, Рой, - сказаў ён. - Але нешта мусiць зрабiць. Ён можа закрыць усе ўгоддзi альбо толькi палову - я гэтага не ведаю.
- А калi?
Бэрк пацiснуў плячыма.
- Мо ў будучым годзе, а мо праз год. Але, вiдаць, хутка.
- Значыць, паляванню ў Муск-о-гi сапраўды канец? - спытаў Рой.
Рашуча сцiснутыя губы на iмгненне расцiснулiся, выдаючы сумненнi Бэрка.
- Мне хацелася б аспрэчыць гэта, Рой, але вы самi, напэўна, ведаеце.
- Вы спецыялiст, - сказаў Рой. - Вам i кнiгi ў рукi.
Бэрк кiўнуў.
- Вы маеце рацыю. На жаль, гэта так.
Да гэтай пары Рою пагражаў выпадковы капрыз прыроды, але словы спецыялiста пра тое, што паляванне тут скончана, надавалi гэтаму безапеляцыйнасць чалавечага выраку. Хвiлiну Рой памаўчаў. Яны ўсе маўчалi. Рой мелькам акiнуў вокам сваю хацiну. Пасля ён засмяяўся так, як нiколi яшчэ не смяяўся.
- Дык, значыць, усiм нам хана, - сказаў ён.
- Не думаю, - мякка зазначыў Бэрк. - Не забудзьцеся, што iснуюць звярыныя заказнiкi. Прыйдзе час, i яны ўратуюць паляўнiчых.
- А якi толк ад дзiчыны ў заказнiках?
- Рана цi позна ахоўваемая дзiчына заказнiкаў размножыцца i распаўсюдзiцца на суседнiя ўгоддзi. Мо для вашых мясцiн у гэтым i няма сэнсу, але ў рэшце рэшт гэта адзiная надзея для паляўнiчых, Рой.
Рой гэта ведаў, але зараз для яго не было суцяшэння. Ён быў занадта прыгнечаны крахам Муск-о-гi.
- Iдзе працэс, а нам хана! - вось i ўсё, што прамовiў ён напрыканцы.
Iншыя не зразумелi, але Джэк яго зразумеў, i яму гэта не спадабалася. Рой зноў засмяяўся кароткiм злосным смехам, i Джэк ведаў - гэта Рой прызнае, што лес i Сент-Элен, нарэшце, перамаглi яго: лес, Сент-Элен i Эндзi.
Раздзел дзевяты
Ранiцай Джэк, Зел i Рой выправiлiся на возера Пiт-Пiт, каб правесцi спецыялiстаў, якiя адляталi на сваiм маленькiм гiдраплане. Пакуль Зел i Джэк дапамагалi Бэрку грузiцца, Рой разам з Ласонам здымаў з матора падшываны чахол.
- Куды вы кiруеце зараз? - спытаў Рой. - На поўнач?
Ласон зiрнуў на пабялелае возера, якое замерзла амаль да сярэдзiны. Нават вузенькая чорная палоска вады была накрыта ледзяной плёнкай.
- Не, - адказаў Ласон. - Трэба яшчэ наведаць iндзейца на парогах Уош-Уош. Спадзяюся, мне ўдасца пасадзiць самалёт на раку, калi, вядома, яна не замерзла.
- А пасля куды? - асцярожна спытаў Рой.
- Сент-Элен, а затым у Таронта. Калi мы не паспяшаемся вярнуцца туды, нас дзе-небудзь замарозiць. - I ён нагой стукнуў па паплаўку, на якiм стаяў.
- А што вы хочаце ад Iндзейца Боба?
- Нам патрэбна рыба з яго ракi, - патлумачыў Ласон. - Чорны акунь, калi ўдасца яго знайсцi.
- Вы лiчыце, што рыбную лоўлю забароняць, як i паляванне? - спытаў Рой.
Ласон, круцячы вiнт, кiўнуў бялявай галавой.
- Баюся, што так i будзе, - сказаў ён.
- Я разумею, дзiчына сыходзiць, - сказаў Рой. - Але чаму знiкае ў нашых азёрах рыба? Тым больш чорны акунь. Яго ж тут нiхто не ловiць дарэшты, i незразумела, чаму з кожным годам яго становiцца ўсё менш.
- Надта шмат iлу ў гэтых азёрах, занадта густая вада для чорнага акуня, растлумачыў Ласон. - Пакуль навокал былi сасновыя лясы, вада затрымлiвалася ў глебе, яе затрымлiвалi мох i хвоя, усмоктваючы, ахалоджваючы i паступова фiльтруючы ў ручаi цераз балота. А зараз у гэтых аголеных зараснiках без падлеску вада проста сцякае ў азёры, зносячы з сабой шмат прымесяў i захоўваючы высокую тэмпературу. Iл асядае на дно, зацягвае гнёзды акуня i яго iкру. Вось i выводзiцца акуня ўсё менш i менш. Гэткая ж сiтуацыя i са шчупаком. Увесь кругаварот жыцця ў рыбы парушаны. Для захавання прамысловай рыбы ў гэтых азёрах трэба на некалькi гадоў забаранiць лоўлю.
- А Iндзеец Боб i жыве, лiчы, адной рыбай, - сказаў Рой. - Яму гэта будзе не даспадобы.
- Вядома, - сказаў Ласон, на iмгненне адчуўшы, як ўсё гэта змрочна. - Ну, Рой, спадзяюся, мы з вамi яшчэ сустрэнемся, - сказаў ён i падаў руку. - На будучы год мы вернемся паглядзець, як тут у вас iдуць справы.
Падышоў i Бэрк.
- Так, мы вернемся. - Бэрк зiрнуў на Роя. - I наступным разам вы не старайцеся абагнаць на возеры вецер.
Рой засмяяўся, але гэта быў толькi адбiтак яго звычайнага смеху.
Ласон узяўся за трос i вывеў машыну на чыстую ваду. Яны залезлi ў маленькую кабiну i селi поплеч. Ласон нешта напампоўваў, турзаў за адзiн рычаг, за другi. Матор забуркатаў i змоўк, затым забуркатаў зноў i нарэшце ўсмактаў лятучую сумесь i запрацаваў як след. Увесь лес адгукнуўся на металiчны голас маленькай машыны. Ласон правёў яе па вадзяной сцежцы, крута павярнуў, адарваў ад вады i амаль iмгненна знiк за хрыбтом, пакiнуўшы дзiўную пустэчу i маўклiвасць.
- Пайду шукаць гэтага махляра Мэрэя, - сказаў Зел i павярнуўся да хацiны. - Здаецца, ён пайшоў без мяне, але я хачу пераканацца, Рой. Я пайду, вiдаць, да Скоцi i Самсона, пагляджу, цi няма яго там. А калi яго няма i там, я пайду за iм у заказнiк.
Рой нарэшце адважыўся на скачок.
- Я пайду з табой, - сказаў ён Зелу.
- У заказнiк? - Зел не верыў сваiм вушам.
- Iменна! - кiнуў яму цераз плячо Рой. - Пройдзеш са мной праз Чатыры Азёры, i там я збяру свае бабровыя пасткi.
- Я спадзяюся, ты разумееш, што робiш? - хутка ўмяшаўся Джэк Бэртан.
- Вядома, разумею, - адказаў Рой. - На гэты раз цудоўна разумею.
- Не, не разумееш! - шырокiмi крокамi даганяючы Роя, крыкнуў Джэк. Нейкi час яны iшлi моўчкi, затым Джэк сказаў: - Няма сэнсу ўцякаць ад гэтага, Рой. Рана цi позна, але табе давядзецца вярнуцца ў Сент-Элен. - Надта занепакоены Джэк не захоўваў межы прыстойнасцi i дадаў: - Усё роўна, будзе там Эндзi цi не.
Рой на гэта не адгукнуўся, як маўчаў ён i на ўсе звароты Джэка да яго розуму. Чым больш распальваўся Джэк, тым больш спакойным станавiўся Рой; калi прыйшлi ў хацiну, ён пачаў збiраць у дарогу правiянт, паказваючы тым самым, што рашэнне яго цвёрдае. Зел аж са скуры вылузваўся, дапамагаючы яму, i Рой нагрузiў у мех Зела ўсё тое, што не ўлезла ў яго ўласны.
Нарэшце Рой поўнасцю адчынiў засланку, каб хутчэй згарэлi дровы, а затым усе яны рушылi ў напрамку Чатырох Азёр; але Джэк пайшоў не толькi дзеля таго, каб закончыць паляванне, але i з надзеяй адгаварыць Роя ад яго неразумнай задумы.
Усю рэшту дня Рой здымаў свае пасткi на Чатырох Азёрах i хоць часам пасмiхаўся, што Джэк ходзiць за iм, як прывязаны, i iмкнецца ўгаварыць, але жарты ў яго неяк не атрымлiвалiся.
- Дарэмна стараешся, - спакойна сказаў ён, калi яны ўладкавалiся на начлег у хацiне на Чатырох Азёрах. - Я мушу iсцi.
- Ты з глузду з'ехаў, - сказаў Джэк.
Рой чуў, як хрыпiць Зел Сен-Клэр.
- На мой розум, дык табе лепш спынiцца ў Сент-Элене, - сказаў Джэк.
- Мо я i не супраць, - з горыччу азваўся Рой, - калi б было за што зачапiцца.
Джэк яшчэ нiколi ў жыццi не чуў такой горычы ў словах Роя, i хоць ён i раней здагадваўся, як падкасiў Роя Сэм, а зараз у дадатак i Эндзi, але толькi цяпер ён раптам зразумеў, як недаацэньваў глыбiню пачуццяў Роя. Цяпер ён ведаў, што на гэтую авантуру Роя штурхаюць менавiта падзеi ў Сент-Элене, але ён таксама ведаў, што апошняй кропляй была размова з Бэркам i Ласонам. Усё гэта турбавала Джэка, i ён не ведаў, як яму падступiцца да даўняга сябра. Упершыню ў жыццi ён не мог зразумець, што з Роем адбываецца.
- Ты ж ведаеш, - нагадаў яму Джэк, - Сэм яшчэ не з'ехаў.
- З'едзе, - абыякава азваўся Рой. - Ён паедзе!
Джэк здаўся. Больш ён не прамовiў нi слова ажно да наступнай ранiцы, калi яны падышлi да хрыбта, па якiм Зел i Рой павiнны былi пайсцi да хацiны Скоцi i Самсона.
