Джеймс Олдридж - Паляўнiчы (на белорусском языке)
У хацiне Ласон паказаў здаравенную рыбiну.
- Бачыце, што я тут знайшоў, Кевiн? - сказаў ён Бэрку.
- Ого, дык гэта ж чорны акунь, Уiл! - усклiкнуў Бэрк. - Дзе вы яго знайшлi?
- Ды тут, у сетцы Роя, - сказаў той. - Я не спадзяваўся, што мы знойдзем чорнага акуня ў азёрах Муск-о-гi.
Рой чакаў асуджэння за сетку, але Бэрк толькi зiрнуў на Роя так, нiбыта гэта яго яшчэ больш пацешыла.
- А цi падстрэлiлi вавёрку? - спытаў Бэрк.
Рой падняў вавёрку, трымаючы яе за хвост.
- Калi я зраблю замеры гэтага тыпа, - сказаў Ласон наконт акуня, - вы можаце дадаць яго да ўсяго астатняга. - Ён стаў на каленi i выцягнуў акуня на разасланай газеце, змерыў яго i ўважлiва агледзеў. - Дарэчы, - сказаў ён быццам мiж iншым, не падымаючы вачэй ад акуня, але гэта адносiлася да Роя: - я затапiў вашу сетку на той выпадак, калi хто-небудзь сюды зазiрне i пацiкавiцца ёю. Я не памылiўся?
Рой памарудзiў з адказам, затым усмiхнуўся. Здавалася, што зараз ён зарагоча. Зел Сен-Клэр глядзеў на роя гарачымi вачамi кельта, ён асуджаў гэтую нямую сцэну, у якой вытрымка задушыла ў гэтых англасаксаў i гумар i запал. Як паляўнiчы, хоць зараз i пазбаўлены права паляваць, Зел дастаткова выразна разумеў сiтуацыю, каб не ўмешвацца ў гульню Роя, але гэта каштавала яму шмат намаганняў. Пра сетку Рой больш нiчога не сказаў: нi прабачэння, нi жарту. Вiдаць, ён зразумеў нарэшце, што гэта за людзi, i хутка пачуўся яго гучны смех, а затым зарагатаў i бландзiн Ласон. Нават Бэрк усмiхнуўся, распраўляючыся з бабром, i вочы ягоныя заблiшчалi ад вострага адчування задавальнення.
- А чым вы, уласна, займаецеся? - спытаў Рой.
Ён назiраў, як Бэрк, седзячы на парозе, абдзiраў i абскрэбваў бабра, быццам сапраўдны паляўнiчы. Ласон усё яшчэ не ўставаў з падлогi: седзячы ля печы, ён моцнымi ўдарамi рассякаў акуня, мерыў яго асобныя часткi, пасля выпатрашыў, страўнiк паклаў у слоiк. Гэтыя людзi ведалi сваю справу, i гэта падкупляла Роя.
- Мы проста блукаем па розных мясцiнах i глядзiм, як жывецца дзiчыне i рыбе, - сказаў Бэрк. - Ласон iхтыёлаг. - Бэрк паказаў цераз плячо сточаным паляўнiчым нажом. Адначасна ён зiрнуў на Роя, каб пераканацца, цi спадабалася яму гэтае слова, i Рой зразумеў, што яно якраз яму i прызначана.
- Ён спецыялiст па рыбе, - патлумачыў Бэрк.
- А вы? - спытаў Рой.
- А я заолаг, - сказаў Бэрк.
- Значыць, спецыялiст па дзiчыне?
- Вы маеце рацыю.
- А што вы робiце тут у Муск-о-гi? - спытаў Зел Сен-Клэр.
- Глядзiм, як тут жывецца рыбе i дзiчыне, - паўтарыў Бэрк.
Ласон зiрнуў на Сен-Клэра i зразумеў, што трэба супакоiць i француза.
- Вам, сябры, няма чаго баяцца, - сказаў ён. - Мы на самай справе не маем нiчога агульнага з iнспектарам.
- Вы ангелец? - спытаў Рой у Ласона.
- Нiбыта напаўангелец, - адказаў бладзiн.
Яго гаворка толькi часткова нагадвала ангельскую, i, як мог зразумець Рой, у астатнiм ён размаўляў як канадзец. Ён значна адрознiваўся ад свайго старэйшага спадарожнiка. Ва ўсiм, што Бэрк назiраў збоку, Ласон прымаў актыўны ўдзел. Бэрк усё ведаў, але Рой здагадваўся, што Ласон здольны ўсё адчуваць. I знешнасцю, i ўчынкамi Ласон паказваў, што яму падабаецца жыць, i за гэта Рой прымаў яго, як прымаў яго адкрыты хлапчуковы смех. У нечым гэты смех быў нават празмерны. Бэрк быў не надта схiльны смяяцца, ён хутчэй смяшыў iншых, нечаму ўсмiхаўся цiшком. Гэта быў чалавек, якi выклiкаў захапленне, i Рой бачыў, што малодшы спадарожнiк аддаваў яму належнае.
- Ну вось, з гэтым усё, - сказаў Бэрк i кiнуў кавалкi бабровага фiле ў рондаль. - Зараз возьмемся за пацука.
У справу пайшло ўсё: андатра, заяц, курапатка, акунь i апошняй - маленькая чырвоная вавёрка. Ён выбiраў толькi лепшыя кавалкi, але i так рондаль быў поўны мяса i прыправы з цэлых бульбiн, цыбулiн, морквы i жменькi пахучай травы.
- А смажанiна будзе тлустая, - сказаў Рой.
- Трэба ж нагульваць тлушч на зiму, - сказаў Бэрк, ляскаючы сабе па жываце.
Гэтак сказаць мог бы i сам Рой, i гэта яшчэ павялiчыла яго давер. Але ўсё адно ён не мог даўмецца, чаго яны ад яго хочуць? Дзесьцi ўнутры ўсё яшчэ жыло сумненне, хоць яны яму i падабалiся, i ён шукаў адгадку: чаго яны хочуць.
Ён так i не знайшоў адказу аж да таго часу, калi дзверы хацiны адчынiлiся i з цемры ў яе зайшоў Джэк Бэртан. Ён быў зацярушаны свежым снегам, яго худыя шчокi палалi чырванню i распухлi, ён аж згiнаўся пад цяжарам сваiх рэчаў i рэчаў Роя.
- Фермер Джэк усё ж прабiў сцежку.
- Гэта твой цюк прабiў мне спiну, - сказаў Джэк.
- Узяў таго лася? - спытаў Рой.
- Не. - Джэк зiрнуў на незнаёмцаў, але прамое пытанне Роя адразу ўнесла атмасферу даверу. Уласна, Бэртану не было чаго хавацца, у яго быў дазвол на адстрэл лася i аленяў. - Заўтра я яго абавязкова вазьму, - сказаў Джэк Рою. Лось адбiўся ад чарады на верхняй пашы. Там я заўважыў i аленя.
Госцi слухалi, але маўчалi.
Рой сказаў:
- Гэта спецыялiсты па дзiчыне i рыбе, Джэк.
Ён прамовiў гэта, каб падвесялiць Бэрка. Гэта тлумачыла iхняе з'яўленне для Джэка, але, замест таго, каб увязацца ў далейшую гульню з Бэркам, Рой раптам замаркоцiўся. Джэк адчуў гэтую раптоўную перамену настрою Роя i здзiвiўся. Ён не здагадваўся, што глыбока ў душы Рой па-ранейшаму турбаваўся пра Эндзi i Сэма, пра Сент-Элен i пра Джынi. Зараз гэтая турбота стала прыкметнай. Быццам гэта Джэк прынёс яе з сабой i быццам сам Эндзi з'явiўся разам з Джэкам. Прыход незнаёмых людзей часова адагнаў гэтую турботу, але Джэк спалохаў яго дыханнем Сент-Элена.
Хутка Джэк зразумеў, што на Роя напала маркота. У такiм настроi Рой быў слабы i безразважлiвы. Зел ужо тут, Мэрэй вось-вось з'явiцца, значыць, усё яшчэ iснуе небяспека, што яны ўгавораць Роя iсцi з iмi ў заказнiк. Адзiнай даступнай Джэку контрмерай было жаданне зноў зацягнуць Роя ў лес. Ён пачаў з размовы пра ласёў.
- Ведаеш, Рой, - сказаў Джэк, - я чуў, як гэты лось на хрыбце двойчы паклiкаў, як цяля, нiбыта чакаў, што яму адкажуць.
- Занадта позна для лася, - безуважна адгукнуўся Рой.
- А я табе кажу, што чуў, - настойваў Джэк.
- Ну калi чуў, значыць, клiкаў, - заключыў Рой.
Але тут размову пра лася падхапiў Ласон.
- I на самай справе, сёлета, здаецца, мала ласёў, - сказаў ён Рою. - Як на вашым участку?
- Малавата, - адказаў Рой. - Усяго становiцца мала.
Джэк, уласна, не гэтага хацеў, але наведвальнiкi яўна нечага чакалi ад Роя. Яны падхапiлi гэтую тэму i пачалi распытваць Роя пра дзiчыну, паляванне, але без вялiкага поспеху. Рой еў смажанiну i адказваў неахвотна. Нарэшце Бэрк перавёў размову ад становiшча дзiчыны на яе звычкi. Паволi i паступова ён уцягваў у гаворку i Роя. Пацiху, пакрысе Бэрк раскатурхваў яго, то жартам, то пакеплiваннем, i ўсё больш уцягваў яго ў сутнасць гаворкi. У ёй прыняў удзел i маленькi Зел Сен-Клэр, i менавiта ён пераважыў. Ён ляжаў на ложку Роя i нават не здаваўся такiм кволым, бо добра пад'еў.
- Дзiўна, - сказаў ён, пазiраючы чорнымi вачамi на бабровыя скуркi над галавой, - дзiўна, як адны жывёлiны трымаюцца адной самкi, а iншым быццам усё роўна, абы адарваць сваё дзе давядзецца.
- У лесе няма такога звера, якi трымаўся б адной самкi, - заявiў Рой.
- А бабёр, - запярэчыў Зел.
- Хiтры бабёр зусiм не такi прыкладны ў сямейным жыццi, як гэта звычайна лiчаць, - сказаў Рой.
- Ён прытрымлiваецца адной самкi, - настойваў Зел.
- Ён выбiрае сабе сяброўку, будуе хатку i клапоцiцца пра сяброўку i дзяцей, - сказаў Рой, - але, акрамя таго, начамi ён знiкае ў пошуках iншых самак. Мне надаралася лавiць старых самцоў на месцы сустрэчы, куды яны прыходзiлi шукаць чужых самак. Тое ж самае i скунс. Сваю самку ён пакiдае ў нары i iдзе шукаць iншую. Гэта праўда, мiстэр Бэрк? - спытаў Рой.
- Праўда, - адказаў Бэрк.
- Я вам i больш магу расказаць, такога вы, напэўна, не бачылi, - працягваў Рой. Ён папраўляў у печы дровы. Джэк, якi назiраў за iм, трохi супакоiўся. - У Калiфорнii я бачыў халастога бабра, старога халасцяка, якi збудаваў сабе хату i жыў у ёй адзiн. Хочаце верце, хочаце не, мiстэр Бэрк.
- Чаго толькi не бывае ў Калiфорнii, - згадзiўся Бэрк.
- Ты ж нiколi не быў у Калiфорнii, - сказаў Зел Рою.
Той нiбыта не пачуў заўвагi Зела.
- Альбо вазьмiце норку там, на захадзе. З усёй прынады прызнае толькi крутое яйка. А калi не сервiруеш ёй крутых яек, яна выпраўляецца на бераг акiяна i спакойна чакае, пакуль ён выкiне ёй рыбу на абед. Вось гэта мясцiны! - сказаў Рой. - Нават бабёр здольны заленавацца. Без вялiкай патрэбы нават плацiну не збудуе, не ўмее пракладваць пратокi. Жыве сабе побач з фермерамi i аб'ядае фруктовыя дрэвы. Ён мае там летнюю нару, зiмовую нару - i ўсё! Гэта праўда, бабёр жыве ў Калiфорнii прыпяваючы.
Усе засмяялiся, i Рой гучней за iншых.
- Хiба не так, мiстер Бэрк? - сказаў Рой.
- А калi ж ты быў у Калiфорнii? - дапытваўся Зел.
- Расстаўляў я там аднойчы пасткi, - сказаў Рой. - Залатая гата была лоўля!
Джэк часта чуў расказ пра калiфарнiйскую лоўлю Роя, але так i не мог вырашыць, верыць у гэта цi не. Адзiны раз, калi Рой на доўгi час пакiдаў Сент-Элен, быў цяжкi час крызiсу на пачатку трыццатых гадоў. Тады Рой знiк ажно на паўтара года. Вядома, ён мог быць i ў Калiфорнii, хоць Джэк меркаваў, што Рой проста працаваў на ферме дзе-небудзь у Мiчыгане, але быў занадта ганарлiвы, каб прызнацца ў гэтым.
