Кацярына Мядзведзева - Чацвёрты, самы чароўны
— Няма нічога гідчэйшага, чым Павуцінневы гушчар! — запярэчыла Паганка. — Ужо такая поскудзь — горш не адшукаеш. Павук на павуку! І густа-густа павуціннем усё заплецена. Не паспееш апамятацца, як з ног да галавы цябе аблепіць.
— Ты яшчэ не бачыла Слізкую багну! — заспрачаўся Паслён. — Галава ад выпарэнняў закруціцца, спатыкнешся, з купіны звалішся — і ўжо не выкараскаешся. Зацягне ў каламутны глей — і капялюшыка твайго потым не знойдуць. Нават тыя, хто ўмее хадзіць па вадзе, гэтага балотца цураюцца. Прапашчае, гнілое мястэчка.
— І як гэта Ляснік зносіць такія жахі? — уразілася Лілле.
— Хіба ты не ведаеш? — здзівілася Паганка. — Ён сам іх і стварыў!
— Гэтыя перашкоды ахоўваюць яго леснічоўку ад няпрошаных гасцей, — пацвердзіла Цыкута. — Каб не зайшлі выпадкова людзі, каб не надакучалі траўнікі ды кветачніцы сваімі дурасцямі.
Нічога сабе. Лілле і не ведала, што раней з любым дробязным пытаннем, з кожнай сваркай усе беглі да Лесніка, заміналі яму ў важных справах. Бо ён не толькі амарылісамі ўвесну любуецца. Яму трэба шмат чаго паспець: загасіць забытыя вогнішчы, дрывасекам паказаць хворыя камлі, адшукаць ды разламаць пасткі, прасачыць, каб паляўнічым не надта ўжо везла. Балота гладчэе-распаўзаецца, сакавіты лужок захапіла ды палянку з меданосамі? Сухастой зацяняе маладыя дрэўцы, не пускае іх у рост? Непарадак, трэба разабрацца!
А тут звяртаецца драбяза са скаргамі: у каго жукоў ды матылькоў перавабілі, у каго верасовую пустэчу без дазволу грыбамі абтыкалі . Шуму больш, чым толку, разбіраць гэтыя звады — толькі час каштоўны марнаваць. І Ляснік вырашыў адгарадзіцца. Тры разы ён узмахнуў рукой — і акальцавалі яго леснічоўку багна, павуцінне ды калючкі. Зараз толькі той, у каго сапраўды сур'ёзная справа, рызыкне прадзірацца ў госці.
Лілле нахмурылася, поўная рашучасці.
— Ці не збіраешся ты да Лесніка? — прагаварыла Цыкута, узіраючыся ў спалатнелы твар маленькай кветачніцы. — Не рызыкуй. Можаш і не дайсці.
— Нікуды яна не збіраецца, — гігікнуў Паслён. — Навошта ёй Ляснік, калі яна чалавека кахае. Чалаве-ека, — з агідай працягнуў ён. — Нікчэмнага, пустагаловага, бясталентнага чалавечышку. Дзіўны густ у малюпахтачкі Лілле!
— Закахалася па вушы, — падтакнула Паганка. — Успомні, як яна ўзвілася, калі ты атруціць яго жадаў! Як абараняць кінулася бедненькага салодзенькага Нікчэмку!
— І зусім я яго не кахаю! — закрычала Лілле. — І не патрэбны ён мне зусім! Прыблудзіўся на маю галаву. беспатольны й нікчэмны. вось і трымаю яго. з жалю.
На кухні штосьці грукнула і, здаецца, разбілася.
— Я зараз, — збянтэжылася Лілле і кінулася туды. Нікчэмка сядзеў на кукішках і збіраў аскепкі. Выгляд у яго быў самы няшчасны.
— Што ж ты? — прагаварыла Лілле.
Ён паглядзеў ёй у вочы. Спытаць штосьці жадаў ці, наадварот, растлумачыць, ды не вырашаўся. Сэрцайка Лілле пачало стукаць усё часцей і часцей. Яна хацела было нешта сказаць, ды так і прамаўчала. Нікчэмка ўздыхнуў і зазвінеў аскепкамі. Што гэта было — талерка? Кубачак? Пабітае сэрца? Лілле ўздыхнула таксама і вярнулася да гасцей.
— Жывы? — кпліва спытала Паганка. Паслён пырснуў у гарбату. Цыкута пакруціла галавой.
— Ну роўна дзеці, — яна ўстала. — Што ж, з вамі добра, але мне трэба ісці. Заўтра мята павінна заквітнець. Абыду, праверу, ці ўсё гатова. Сустрэнемся досвіткам, Лілле.
Яна прашамацела абтрапанымі бранзалетамі, пагладзіла імянінніцу па галаве і выйшла. На ганку сядзеў Нікчэмка. Ці то Цыкуце здалося, ці то ў яго вачах і праўда стаялі слёзы.
— Паліць будзеш? — спытала яна, дастаючы капшук.
Ён памарудзіў — і кіўнуў. Траўніца ўселася побач, і яны моўчкі задымілі. Яна разглядала сваю ўсеяную дзядоўнікам спадніцу, ён глядзеў кудысьці ўдалячынь.
— Вось так, — сказала Цыкута, дакурыўшы. Шпурнула недакурак пад ганак і сышла. Нікчэмка пасядзеў яшчэ хвіліну, нібы вырашаў для сябе штосьці важнае. Потым падняўся і рашуча закрочыў прочкі ад Ліллінай хаткі.
Паслён і Паганка таксама неўзабаве зазбіраліся. Ён адправіўся дахаты лячыць свае балотныя соплі, яна спяшалася праверыць, як там пасеяныя на мінулым тыдні смаржкі.
Дзень нараджэння выпетрываўся з парадзелымі клубамі дыму, раствараўся ў звычайных кветкавых буднях. Лілле агледзела растрыбушаны, абрынданы абрус, рэшткі пачастунку, брудны посуд. На падлозе бялелі купкі попелу і недакуркі. З зярліц, шчодра рассыпаных Паганкай, дзе-нідзе ўжо прараслі бледныя грыбкі на лядашчых ножках. Што ж Нікчэмка не спяшаецца падмесці і вымыць гэты гармідар? Лілле зазірнула на кухню, але Нікчэмкі там не знайшла. Гуляць сышоў, ці што? — здзівілася яна. Звычайна не сыходзіў, не прыбраўшыся. Добра, вернецца, куды ён дзенецца. Ад мухаморавай настойкі зліпаліся вочы, і Лілле без сіл павалілася на пасцель.
Прачнулася яна пад вечар. У кухні было цёмна, посуд так і стаяў брудны на стале. Нікчэмка не вярнуўся. Лілле зразумела гэта, і яе сэрца спалохана сціснулася. Няўжо ён пакрыўдзіўся і сышоў? Зусім сышоў? Хата выглядала такой пустой, зімнай, сумнай. Не жыллё, а так, сцены й дах, дзе можна абначаваць і спехам паабедаць. Як раней.
Лілле ж так і жыла, пакуль не сустрэла Нікчэмку. Ён сядзеў ля раўчука і глядзеў на каменьчыкі, пясок, скокі вадамерак — і на кветачніцу, якая той раніцай нашэптвала белым кальчакам стрэліцы, што пара б ужо і заквітнець. Яна стаяла на каленах ля самай вады, здаецца, нават замачыла падол. Кветкі чамусьці маўчалі, нібы саромеліся старонніх. Лілле падняла галаву і ўбачыла цікаўныя сінія вочы. Так і пазнаёмілася — страшна падумаць — з чалавекам. І калі яна скончыла працу і адправілася дахаты, Нікчэмка пайшоў следам — ну не гнаць жа яго было, а?
Як і ўсе людзі, Нікчэмка не верыў у чараўніцтва і спачатку прыняў Лілле за звычайную чалавечую дзяўчынку. Ах, як папаўзлі ўгару яго бровы, калі ад лёгкага ўзмаху Ліллінай рукі заквітнела паляна ліловых званкоў. Хіба магла Лілле адправіць яго, зачараванага і заваяванага, прочкі? Тое, што яна лічыла штодзённым, для яго з'яўлялася цудам. А якая ж кветачніца адмовіцца ад захопленых поглядаў ды слоў?
Смешны, Нікчэмка жадаў таксама навучыцца вядзьмарству.
— Як ты гэта робіш?! — увесь час усклікаў ён.
Лілле смяялася, паціскала плячамі. Яна ж чараўніца. Гэта ў яе з нараджэння.
— Але што ты адчуваеш пры гэтым? — дапытваўся Нікчэмка.
— Я проста люблю мае кветачкі. І я дару ім дробачку маёй любові.
— Значыцца, калі кагосьці моцна кахаеш, тады й атрымліваецца чараўніцтва?
— Ізноў ты з рознымі дурасцямі! — адмахвалася ад яго Лілле. Але неяк задумалася і зразумела: так, так і ёсць, чараўніцтва — гэта любоў. Каханне.
Яна любіла ўсе кветкі: і смярдзючы шэранькі клапоўнік, і несамавітыя ракавыя шыйкі, і нікому не прыкметныя, дробныя зелянявыя суквецці крапівы. Памыляўся той, хто палічыў яе амарылісавую палянку імкненнем вылучыцца, уразіць некага, пусціць пыл у вочы. Не, Лілле не харахоня. Ёй толькі хацелася даць свету яшчэ кропельку прыгажосці. І калі сыпаліся на яе папрокі ў пазёрстве і зайздросныя словы, яна з пяшчотай успамінала ўсмешку Лесніка. Ён адзіны правільна зразумеў матывы яе ўчынку, не падумаў пра малютку-кветачніцу горш, чым яна ёсць. І ад усведамлення гэтага ў яе сэрцы стала прарастаць, чапляцца карэньчыкамі каханне. Расло, спела — і вось цяпер рыхтавалася заквітнець.
Лілле сабрала падарункі ў торбу і пайшла з хаты, усё далей і далей адыходзячы ад роднай і знаёмай Мядовай прасекі. Ах, як узрадуецца Ляснік, убачыўшы яе на парозе! Як успыхнуць яго вочы! Ён далікатна абдыме яе і скажа:
— Як даўно я цябе чакаў! Чаму ты так доўга не прыходзіла? З таго дня, калі ты стварыла тую выдатную палянку, я толькі пра цябе і мроіў, малая!
А потым Лілле ўявіла сабе пацалунак. Іх першы пацалунак, гарачы і рамантычны. Цікава, яго барада калючая ці не? Лілле войкнула, таму што адчула балючы ўкол. Барада?
Прахапіўшыся ад летуценняў, яна ўбачыла, што стаіць каля суцэльнай сцяны абляпіхавага зарасніку. Наперадзе, выставіўшы насустрач вострыя шыпы, пачынаўся Калючы раўчак. І каб яго прайсці, не хопіць Лілле яе ўласнай слабенькай кветкавай магіі. Яна зірнула на неба. Зоркі не спяшаліся паказвацца, сонца толькі хілілася да заходу. Ну што ж, кепска парушаць традыцыі, але чакаць яна не можа. Лілле ўселася на траву і прынялася разгортваць падарункі.
Усярэдзіне Паслёнавага скрутка, як яна і падазравала, апынуўся збанок. «У цяжкую хвіліну з'ясі лыжачку сочыва — і жыццё стане саладзейшым», — было карава выведзена на прыкладзенай паперцы. Лілле так і ўявіла сабе ўхмылку Паслёна, калі ён гэта пісаў.
З брудна-белага мяшэчка Паганкі яна выняла бязлітасна змяты, скручаны так і гэтак капялюшык. Пасыпаліся зярліцы, з дзірачкі выпаўз здзіўлены чарвячок. Вядома, як заўсёды, Паганка не знайшла часу праверыць грыб перад тым, як вядзьмарыць. І паштоўку падпісаць не знайшла часу таксама. Мабыць, палічыла, што словы тут залішнія. Лілле прымерала капялюшык. З далікатна-крэмавымі пласцінкамі і тонкай скуркай, падыдзе, мабыць, да бальнай сукенкі з павою. Але якая карысць зараз Лілле ад гэтага капялюшыка? У ім, як і ў збанку Паслёна, не было ані унцыі, ані грама чараўніцтва.
