Кацярына Мядзведзева - Чацвёрты, самы чароўны
— Што чуваць? — пацікавілася Паганка. — Ці шмат людзей?
— Шмат — не тое слова, — паскардзіўся Паслён. — Ніякага супакою няма, ідуць і ідуць, і кошыкі цягнуць — большыя за сябе! Ну нічога. Я ўздоўж сцяжынак ваўчынага лыка насадзіў. Ягадкі апетытныя, пунсовенькія, так у рот і просяцца. А ў бруснічнік падмяшаў мучану. Кусцікі адзін у адзін, не адрозніш.
— Так ім і трэба, чалавекам, — прабурчала Паганка. — Няма чаго ў наш лес, як у свой, хадзіць! Вунь, Цыкута ўсе лясныя пашы калючым бадаком засмеціла і з'едлівымі казяльцамі. Каровам, ведаеш, як казяльцы не падабаюцца. А яшчэ палын. Каровы наядуцца палыну — і малако будзе ёлкім.
— Так, але хутка Ляснік ізноў з праверкай пройдзецца, — нагадала Цыкута. — Трэба б люцэрны і белай канюшыны бліжэй да ўзлеску насадзіць. І вам не замінае папрацаваць. На дзесяць паганых грыбоў не адшукаць і адной сыраежкі. У малінніку павукі замест ягад, а ад ажыны толькі калючкі леташнія засталіся. Мала вас угаворвалі? Карціць яшчэ лупцоўку атрымаць?
Паганка надзьмулася і прамармытала, што «яна не наймалася». А Паслён, як звычайна, легкадумна хмыкнуў. Вось яшчэ, прыносіць карысць людзям, не дачакаецеся. Куды больш цікава заблытваць і атручваць, рабіць лес дрымучым і непраходным. Што ні куток — то карчакі ды вываратні, што ні вадаточніца — то балотца з п'яўкамі, што ні сцяблінка — то пустазельная.
— Давайце вып'ем нарэшце! — абурылася Паганка. Стрэсла попел, за ім на падлогу паляцеў і недакурак. Лілле акругліла вочы, але нічога не сказала, а Паслён ужо выцягваў корак з аплеценай быльнікам пузатай бутлі...
Традыцыйна першы тост яны паднімалі за суладдзе.
Хоць якое там суладдзе? Злым і небяспечным станавіўся лес, і ўсё радзей чалавечыя галасы перагукваліся пад яго дрымучымі шатамі. Даўно ўжо, пакрыўдзіўшыся на прагных і жорсткіх людзей, чараўнікі схавалі, у клубок зматалі ўсе сцяжынкі. Адвялі звяроў і птушак у зялёную змрочную глыбіню, у запаведную глухмень. Зацягнулі гнілатой гаючыя раўчукі, засеялі пашы чэмерам. Парассаджвалі, куды ні плюнь, чырвоныя капялюшыкі мухамораў ды горкія жоўцевыя грыбы. І нават малая Лілле сумнявалася часам, ці патрэбнай занята справай. Клапоцішся, дбаеш, начэй не спіш — а дзеля чаго? Каб нейкія выпадковыя мінакі загледзеліся і сказалі адзін аднаму — «Глядзі, як буяна сёлета заквітнелі барвінкі!»... Альбо лядашчая стагадовая бабулька прыцягнулася збіраць ліпавы цвет і праклінала дрэвы з залішне высокімі галінкамі. Альбо закаханыя змарнавалі цэлую паляну канюшыны, аддаючыся няхітрым чалавечым забавам. Ці варта турбавацца пра кветкі, калі людзі так несур'ёзна да іх ставяцца? Можа, лепш ткаць павуцінне з павукамі, выпускаць заспалых матылькоў з коканаў ды проста махаць рукавамі, рассыпаючы грыбныя зярліцы. Але... Лілле ўспамінала радасную ўсмешку Лесніка, — і зноў і зноў натхнялася ёю.
Лілле летуценна падперла кулачком падбародак. Ах, як добра, што ёсць Ляснік. Добры і справядлівы, ён трымае раўнавагу паміж дабром і злом.
— Ну хопіць пра Лесніка, — раззлаваўся Паслён. Нарабіўшы бед з ваўчыным лыкам і мучанам, ён прадчуваў добрую лупцоўку. І ўжо вядома, не жадаў піць за здароўе лупцоўшчыка.
— Маеш рацыю. Не ў Лесніка сягоння дзень нараджэння, а ў нашай малюпахтачкі Лілле, — сказала Цыкута, адным поглядам утаймоўваючы раздражнёнага сябра.
— Налівай, — буркнула Паганка і першая працягнула чарачку.
І рушыў услед тост за імянінніцу, потым за кветачкі, за грыбкі, за ягадкі, за зёлкі, і паступова Лілле перастала ўлоўліваць сутнасць падзей. Мухамораўку піць — гэта не канюшынавы мёд пацягваць пад узнёслыя гутаркі. Чым больш пусцела бутля, тым зласлівейшыя станавіліся твары, тым больш жоўці чулася ў гаворках. Калі б ліхія і брыдкія словы мелі звычку ўвасабляцца, то цяпер пад столлю ўжо кружыла б чорная драпежная зграйка і зласліва шчэрыла б зубкі.
— Чагі збіваюць з дрэў, таўкачыкі пхаюць нагамі, — гула Паганка, калышучы абгрызеным капелюшом. — Ну нічога. Я адпомшчу! Учора я падсунула нейкім тупеням маладзенькіх паганачак. Яны ўзрадаваліся — «Сыраежкі, сыраежкі! ». Цяпельца развялі, супчыку згатавалі, елі і нахвальвалі. Потым ляжалі ў страшэнных курчах. А потым заціхлі, — яна пажадліва ўсміхнулася. — Невукі. Наступны раз навучацца адрозніваць атрутны грыб ад ядомага.
— Ну які наступны раз? — скрывілася Цыкута. — Яны ж смяротныя.
— Я ўчора таксама пазабавіўся, — хмыкнуў Паслён. — Праходзіў міма чарнічніка, гляджу, а там нейкія гідасныя істоты ягаду граблямі дзяруць, — ён змоўк і пакруціў скрэблам. — Тыя, што выжылі, больш у лес не сунуцца. І мяне наўрад ці забудуць.
— Дзіўлюся я табе, — сказала Цыкута. — І навошта да людзей чапляешся?
— Ну не выношу я іх, — Паслён выскаліў жаўтаватыя вострыя зубы. — Не выношу.
— Згодна, — кіўнула Цыкута. — Людзі ёсць людзі, прымітыўныя стварэнні. Уздоўж рэчкі ім патрэбныя парэчкі, пад асінай — падасінавік, а ў лесе — пралескі. Ніякай фантазіі. Але навошта прычыняць відавочную шкоду? Нам жа забаронена. Што, калі Ляснік даведаецца?
— Табе добра, — чмыхнула Паганка. — Аточыш запаветныя палянкі дзядоўнікам ды жыгучкай, і туды ніхто не сунецца, абдзярэ ногі да крыві і згорне назад. А мне як? Спакойна глядзець, як мае ненаглядныя рыжыкі і груздочкі разам з грыбніцай з зямлі выдзіраюць? Порхаўкі топчуць?
— Але ж не ўсе людзі такія! — умяшалася Лілле.
Разгарачаныя твары сяброў здзіўлена павярнуліся да яе.
— Ёсць і добрыя, — пралапатала Лілле, збянтэжыўшыся свайго парыву.
— А чаго ты іх абараняеш? Што табе людзі зрабілі добрага, малюпахтачка, што ты перайшла на іх бок? — узвілася Паганка.
— Я не пераходзіла, — нясмела абаранялася Лілле.
— І імя табе пара змяняць. Ніякая ты не Лілле, — працягвала Паганка. — Ты наша, лясная! Дзікая і неядомая Камвалея!
— А можа, яна закахалася ў чалавека і хоча сысці з ім? — прамармытаў п'яны Паслён і драпежна правёў скрэблам па абрусе, пакінуўшы на тканіне рваныя палосы. Лілле здрыганулася. Ну чаму так заўсёды: варта сябрам надзюбацца — і яны ператвараюцца ў сапраўдных монстраў? Гадзіну назад была прыстойная лэдзі ў капялюшыку і брудна-белых пальчатках, а цяпер — жудасны кашмар з дрымучага лесу. І Паслён сквапна пазірае ў бок кухні. Скрэбла, нябось, загадзя навастрыў перад паходам у госці. Крыкнуць, ці што, Нікчэмку, каб пагуляць сышоў? А то боязна за яго.
Сябры глядзелі на яе, нібы чакалі адказу на пытанне.
— Ні ў каго я не закахалася, скажаце яшчэ, — адказала Лілле ціха. — Людзі мне зусім не даспадобы.
— Усе да аднаго? — удакладніў Паслён.
— Абсалютна.
— Так дакажы! Калі не хлусіш, то вось, — ён памацаў у кішэнях, — пачастуй свайго служку. давай. з тваіх рук ён што заўгодна з'есць.
Лілле ўспыхнула. У далоні Паслёна паблісквалі шызаватым налётам смяротна небяспечныя для людзей ягады варонінага вока, цёмныя, круглыя, на выгляд — наўрад ці адрозніш ад ганаболелю.
— Збаялася?! — капялюш Паганкі з'ехаў на патыліцу, валасы растрапаліся, нос счырванеў.
— Нічога я не збаялася!
— Так давай, пакліч яго! Дакажы, што табе пляваць на людзей!
— Ну хопіць! — выклікнула Цыкута, і мяцёлкі пырніку на яе панамцы абурана закалыхаліся. — Не чапайце яе. Яна не абавязана нічога вам даказваць. А ты загадай служку падаваць гарбату, тую, з майго мяшэчка. Яна хутка выцверазіць гэтых дваіх.
Паганка пакрыўджана тузанула плячом, маўляў, ну вось, сапсавалі забаўку. Паслён пратэстуючы хлюпнуў носам, але запярэчыць не асмеліўся. Траўніца ў іх хаўрусе старэйшая, і калі ўжо яна падвысіла голас.
Лілле ўцякла на кухню. Нікчэмка, засмучаны, сядзеў ля акенца.
— Ты чаго? — спытала Лілле.
— Твае сябры. Яны. атрутныя нейкія.
— Мы чараўнікі. Табе цяжка зразумець, — прагаварыла яна. — Пастаў чайнік на агонь. І старайся не паказвацца на вочы без патрэбы. Прынёс, забраў, і сядзі паціху ў кухні.
І вось ужо дыміцца гарбата у касабокіх шчарбатых кубачках, расхапаны лепшыя кавалкі пірага і разліта па місачках сочыва. Лілле безуважліва назірала, як госці паляць і п'юць, сумна глядзела на пятае крэсла, што так і не спатрэбілася. Яна яшчэ паглядала зрэдку ў акенца, але разумела, што Ляснік не прыйдзе, вядома, не прыйдзе. А ёй так хацелася зноў убачыць яго ўсмешку, і, можа, нават дакрануцца да яго рукі, і сказаць яму што-небудзь добрае.
Сэрцайка Лілле затрымцела. Што ж, як Лесніку няма калі зазірнуць да яе, то яна сама прыйдзе да яго ў госці! Каханне робіць цуды, асабліва ў спалучэнні з мухаморавай настойкай.
Яна вынырнула з кругазвароту любоўных думак і прыслухалася, пра што гутараць сябры. А яны сёрбалі гарбату, макалі кавалкі пірага ў сочыва і спрачаліся пра тое, дзе ў лесе самае вусцішнае месца. Бо ёсць, ёсць яны, гэткія дрымучыя нетры, куды не тое, што чалавек, нават чараўнік не ўсякі сунецца.
— Калючы раўчак — ён нібы саракуш, так і марыць уздзець цябе на вострую галінку, — казала Цыкута. — Цярновыя кусты, абляпіха, глог, а панізе ажына пляцецца. Кроку не ступіш, каб у цябе сотня шыпоў не ўпілася.
