Анатоль Астапенка - Нэйсі
- Паглядзі наўкол. Пэўна, ты бачыў падобнае ў сваіх снах. Дык вось, ведай: гэта і ёсць твой сон. Калі дакладней, сам ты не спіш - у звычайным сэнсе гэтага слова, а знаходзішся ў іншай рэальнасці, у якую, можна сказаць, сам напрасіўся. Згодна з вашай чалавечай логікай, гэты іншы Сусвет можна было б назваць краінай сноў. І я таксама твой сон. Ты, магчыма, успомніш, што гадоў пяць таму я прыходзіла да цябе ў снах. Я любіла прыходзіць да цябе, бо ўжо тады цябе кахала. Але памяць пра той сон амаль сцертая. Гэта неабходная мера бяспекі. У нас ёсць сродак, каб вы, людзі з альтэрнатыўнага нам свету, раніцай памяталі далёка не ўсё, а то і зусім нічога.
- Нэйсі, - прыпыніў незвычайную прамову Антон, - пачакай. Калі гэта не сон, дык як жа ўсё можна сумясціць? Як?
Ён не знаходзіў словаў. Стала ціха.
- Добра, слухай і паспрабуй зразумець. Свет, у якім я жыву, падпарадкаваны іншай логіцы, чым ваш, тут уладараць свае законы, свой парадак. Ён і падобны і не падобны на ваш, але галоўнае - мы непарыўна злучаныя з вашым светам. Ты мог бы яго назваць светам сноў, аднак ён такі ж рэальны для нас, як ваш эўклідаўскі - для вас. На першы погляд, у нас тыя ж людзі, што і ў вас, тыя ж праблемы. Больш за тое, у нас амаль такая ж прырода: лясы і рэкі, вёскі і гарады. Ну, можа быць, толькі лес з сініх дрэваў - нашая адметнасць. Ну падумаеш - сіні лес, дык той бяды!..
Нэйсі прыпынілася і пільна паглядзела на Антона:
- Галоўнае вось што: у нашым свеце не хапае вашае логікі! Ды дзе там “не хапае”! З пункту гледжання простага чалавека - яе няма зусім! Вось глядзі.
Антон павярнуўся і ад здзіўлення спачатку нават спалохаўся. На месцы сініх дрэў узнік горад. Добра былі бачныя дзевяці- і шаснаццаціпавярховыя будынкі, вымалёўваліся цыбуліны некалькіх цэркваў і шпілі нейкіх іншых культавых вежаў. Чуўся гарадскі шум, гул тысячаў аўто, лязгат трамвайных рэек і сірэнаў машынаў “хуткай дапамогі”. Горад быў нібы прывід, міраж - ён рухаўся. Горад набліжаўся, набліжаўся, і вось ён проста наехаў на іх, паглынуў...
Яны стаялі на асфальтаванай сцяжынцы ў вельмі знаёмым парку. З-за агароджы была бачная таксама добра знаёмая вуліца, што жыла сваім звычайным гарадскім жыццём. Дзе ж ён бачыў гэтую вуліцу, гэты парк?..
Ён успомніў. Гэта быў Піцер. Але любімы з дзяцінства горад быў нейкі дзіўны і незразумелы. Парк ён пазнаў - гэта, канечне, Летні сад. Неверагоднасць была ў страшэннай дыспрапорцыі перспектываў, парушэнні звыклых геаметрычных формаў і адлегласцяў.
Па Няве плылі прыгожыя старажытныя караблікі пад ветразямі. На палубе некалькі хлопцаў і дзяўчат спявалі пад гітару песню. Антона асабліва ўразіла тое, што гучала песня яго студэнцкіх гадоў: “А я еду, а я еду за туманом, за мечтами и за запахом тайги.”
Антон павярнуўся і ўбачыў, што скульптура Афіны жывая. Яна сышла . са свайго пастаменту і, закінуўшы за плячо канец сваёй тунікі, падышла да Пасейдона. Яны пачалі аб чымсьці весела размаўляць. Позірк Антона прабег далей, адкрываючы захапляльныя карціны ажылага Летняга сада. За антычным сонмам багоў, герояў, наяд і німфаў сталі паказвацца знакамітасці іншых часоў. Прамільгнула постаць Дыянісія, які ўрачыста нёс сваю галаву праз гісторыю, потым запахла дымам вогнішчаў інквізіцыі. Нешта крычала скрозь полымя Жанна д’Арк. Цікава, што яна выкрыквала? “Не вінаватая я.” - падумаў механічна і тупа Антон.
Позірк Антона затрымаўся на адметных на гэтым гістарычным тле фігурах двух барадатых мужчынаў у пацертых джынсах і характэрных акулярах інтэлігенцыі ягонага часу. Яны стаялі пад раскошнай пальмай і пілі нешта падобнае да піва з вялізных бліскучых куфляў. Адзін з іх трымаў у левай руцэ карычневы партфель.
“Аспіранты”, - чамусьці падумаў Антон. І тут ён успомніў: “Піва! Яны пілі піва! І ўсё ў падзеях гэтага імкліва-бурнага апошняга часу пачалося таксама з піва. Каб не тая сустрэча з Генкам пад “Ясенем”, можа і не было б усяго гэтага.”
Голас Нэйсі вывеў яго са здранцвення:
- Вось я цяпер размаўляю з табой і, разам з тым, у нейкім сэнсе жыву ў тваёй логіцы. Але ўсё астатняе навокал, усё, што ты зараз бачыш, гэта наш свет. І ты не спрабуй яго зразумець.
Яна весела засмяялася, убачыўшы, як ледзь не варожа Антон пазірае на двух Арыэляў, што гулялі ў гарадкі на невялікай - можа, з паўметра - вышыні. Адзін, відавочна, лідар паядынку - раз за разам заўзята кідаў біты па даволі складаных фігурах з самаробных круглых брускоў, якія з кожным кідком разляталіся ўбакі.
Антон сутаргава схапіў Нэйсі за руку. Ён адчуў цяпло яе роднага цела, але ад гэтага яго яшчэ больш скаланула. Яму не хапала паветра, сэрца шалёна білася. Ён адчуў яе пяшчотныя тонкія пальцы ў сваёй далоні і здзівіўся, што насуперак усяму яе далонь была такая зямная, маленькая і цёплая і тое страшэннае, што трымала яго ўжо колькі бясконцых хвілінаў, раптам разам адышло.
Ён бачыў яе каханыя вочы. Ён чуў яе такі знаёмы і пяшчотны голас.
- Ты бачыш, Антон, свет нашых сноў, але для мяне гэта рэальны свет, я жыву ў ім, - гаварыла яна, - я не буду спрабаваць растлумачыць яго табе, ды і няма ў гэтым патрэбы. Сутнасць жа ў тым, што мы не можам жыць без вас, істотаў, якія адпаведныя нам. Так, вы з’яўляецеся, у пэўным сэнсе, нашым люстраным адбіткам. Мы нават сустракаемся з вамі, і гэта адбываецца вельмі часта - калі вы спіце. Падчас “соннага” кантакту мы атрымліваем асаблівую энергію жыцця, і адначасна мы аказваем уплыў на вас. Такія двухбаковыя зносіны знаходзяцца ў гарманічнай раўнавазе. Дзякуючы вам, мы змяняем, па вялікім рахунку - будуем наш свет, а з іншага боку, каб ты ведаў, колькі дзівосных адкрыццяў было зроблена на Зямлі з нашай дапамогай. Успомні пра інтуіцыю, натхненне. - Нэйсі ўважліва і неяк па-асабліваму пранікнёна зазірнула ў вочы Антону:
- Нішто дагэтуль не парушала гармонію. І вось нечакана пачаліся вашыя доследы, якія закранулі наш свет, закранулі спрадвечную гармонію. Той эксперымент, які вы палічылі няўдалым, зрабіў неверагоднае: у адным месцы нашыя прасторы зліліся. і тады ўпершыню я прыйшла да цябе не як сон. Прыйшла менавіта да цябе, бо была бліжэй за ўсіх да цябе. Я кахала цябе. Разумеет цяпер?..
Апошнія словы яна вымавіла ледзь чутна, але менавіта гэтыя гукі, што ціха растварыліся ў паветры яе Сусвету, вывелі Антона са здранцвення і ён ужо адкрыў быў рот, каб нешта сказаць сваёй каханай, але не мог. Вусны застылі, нібы прыклееныя да зубоў, і не маглі разамкнуцца, выказваючы маўклівы пратэст і нежаданне гэтага містычнага і неверагоднага кантакту. Нейкім нечалавечым намаганнем волі ён усе ж выціснуў:
- Разумею. але што ж з намі будзе далей?
- Далей будзе, на жаль, горшае. І ты сам вінаваты ў гэтым. Прасторы хутка разыдуцца, і мы развітаемся назаўсёды. Толькі адзін раз мы яшчэ можам сустрэцца, але я прашу цябе аб адным. Ты павінен пакінуць даследванні сноў. Немагчыма сумясціць такія розныя логікі нашых першасных прыродаў. Калі вы, людзі, навучыцеся кіраваць снамі, то гэтым парушыце законы прыроды, адзінства гаромоніяў нашых Сусветаў. І тое, што адбудзецца потым, дасць непажаданыя вынікі, магчыма нават будзе вайна паміж намі. І ваш, і наш Сусветы могуць загінуць у гэтай страшнай вайне. Але мой час заканчваецца, - раптам спахапілася дзяўчына.
На вачах Нэйсі паказаліся слёзы, яна абняла Антона і пацалавала. Яна здавалася такой зямной, неймаверна блізкай і роднай, і гэта зусім не пасавала пачутаму. “Немагчыма, каб мы развіталіся зараз назаўсёды!” - гучала ў ягонай галаве. - “Немагчыма... Не. Як я кахаю яе!. Яна мой адзіны і сапраўдны Сусвет!” - здавалася, закрычаў ён, але вусны па- ранейшаму не варушыліся.
Раптам контуры наваколля зноў пачалі губляць выразнасць. І разам з гэтым прывідным наваколлем пачала мяняцца і сама Нэйсі. Урэшце яна растварылася ў гэтым вечным танцы быцця і небыцця, і да яго даляцелі яе апошнія словы: “Я прыйду да цябе. Не ведаю, калі, але прыйду. Няхай гэта будзе каштаваць мне жыцця. Але ты ніколі не забывай пра тое, аб чым я цябе прасіла. Кінь доследы.”
У наступны момант Антон убачыў сябе ў тым лесе, куды трапіў спачатку. Ноч замыкала свой чарговы цыкл зыбкім, дрыжачым ранкам новага дня. Дзень урываўся ў яго свядомасць да болю знаёмымі і цяпер вельмі роднымі прыкметамі. Весела пераклікаліся між сабой вераб’і і нетаропка стукаў па сасне нястомны дзяцел. Верхавіны магутных разлапістых грабаў гайдаліся ў прывітальным руху галінаў. Ласкава шапацела пад нагамі мокрая, набрынялая расой трава.
“Як жа прыгожа тут!” - падумаў бы яшчэ ўчора Антон. Але як нельга ўступіць двойчы ў адну і тую ж раку, так і нельга прадубляваць учарашняе шчасце. І ён не адчуваў і не заўважаў прыгажосці новага дня. Ён крочыў у бок горада, увесь ва ўладзе перажытага, і нешта новае паступова захлынула яго, напоўніла нечаканай рашучасцю і яснасцю.
З таго часу Антона Дворжыка ніхто не мог пазнаць. Зусім нядаўна вясёлы, дасціпны, ён цяпер амаль увесь час маўчаў і ўключаўся толькі ў службовыя размовы. Працаваў шмат і, мусіць, яшчэ больш упарта, але толькі дзеля таго, каб забыць пра перажытае. І гэта ў яго атрымалася - у ім нарадзіўся зусім новы чалавек. Тое, мінулае “Я” засталося разам з Нэйсі і назаўсёды для яго знікла.
