KnigaRead.com/
KnigaRead.com » Научные и научно-популярные книги » История » Владимир Рыбаков - Хроника Адама Бременского и первые христианские миссионеры в Скандинавии

Владимир Рыбаков - Хроника Адама Бременского и первые христианские миссионеры в Скандинавии

На нашем сайте KnigaRead.com Вы можете абсолютно бесплатно читать книгу онлайн "Владимир Рыбаков - Хроника Адама Бременского и первые христианские миссионеры в Скандинавии". Жанр: История издательство -, год -.
Перейти на страницу:

241

Nyberg 1984. S. 314: «Dе A-gruppens handskrifer framfцr allt fnns i Tyskland, B-gruppens i Danmark, kunde ursaken till detta fцrhеllande vara, att de danska avskrivarna har funnit formen Suedia egendomlig eller frдmmande, formen Sueonia dдremot mera naturlig, kanske dдrfцr att den stod nдrmare det nordiska ordet “svear”».

242

Неясно, следует ли считать эту форму самостоятельной, поскольку она встречается в других латиноязычных источниках, или видеть в ней вариант формы Suedia. Ср. выражение senior Suigorum у Бруно Кверфуртского, очерк II, с. 87–88 наст. изд.

243

В данном случае имела место следующая трансформация: в X стояла форма Suedia, которую автор протографа группы B заменил на Sueonia, что и отразилось в большинстве рукописей B, но не во всех, так как переписчики B 2, B 3a.c. совершили обратную замену, превратив Sueonia в Suedia.

244

Ее вариант Sueci (случай 74) здесь, разумеется, не учитывается, так как он позднего происхождения и встречается лишь в схолии 128, которая дошла в составе только одной рукописи группы B (B 3d), а следовательно, была приписана непосредственно к этой рукописи и отсутствовала в протографе.

245

Точное число употреблений для моих выводов неважно, поэтому эта форма и не была включена в список. См. список употреблений в статье С. Кёрнера: Kцrner 1992.

246

Случаи 27, 63 в списке.

247

Случай 37 здесь не приведен потому, что имеющиеся в нем слова et Suediam отсутствовали в протографе (см. пункт 3).

248

Возможно, что случай 13 является мнимым исключением из правила. Дело в том, что он явно происходит не из A, а из X, где, как я считаю, логика употребления была уже отчасти утрачена. См. также примеч. 11 к наст. очерку, с. 160.

249

Nyberg 1984. S. 313: «Suedia fцrefaller att vara ett mera konkret fattat omrеde, vars utstrдckning Adam pе ett ungefдr kдnner till. Sueonia dдremot framstеr som ett цverordnat begrepp, omfattande de vidstrдckta omrеden, varifrеn man… samlas… till blotet i Uppsala under ledning av Uppsalakungen».

250

Нужно сказать, что это не касется этнонима Sueones, который не всегда означает совместно свеев, ётов и соседствовавшие с ними племена, а иногда только свеев: ср. его употребление в: Gesta. II, 61, S. 122.

251

Это, разумеется, не мешает Адаму в другом месте назвать Эйрика «королем свеонов» (Gesta. II, 30, S. 91: rex Sueonum).

252

Hallencreutz 1984. P. 30: «Tere still remains a problem: What, in fact, did Adam mean with Sueonia?… his terminology is not merely of geographical or ethnological interest. Tere are ideological and historical implications as well. His oscillation between Sueonia and Suedia is an evidence of this».

253

Ibidem: «All through his Gesta Adam oscillates between at least two ways of handling this distinction between Sueonia and Suedia. In some instances these two terms are nearly synonymous. Generally, however, the concepts seem to be used in order to distinguish between Sueonia as the traditional, pre-christian society with its political organisation and religious and cultural institutions on the one hand and Suedia as the emerging Christian sphere of interest whithin Sueonia on the other».

254

Ibidem. P. 31: «areas within Sueonia where Christian missionaries have made an impact».

255

Ibidem. P. 32: «the emerging political unit on a Christian basis».

256

Ibidem. P. 32: «Suedia – as well as Suigia (III, 25) – stands for the emerging Christian sphere of interest whithin Sueonia and Adam can say that Anund Jacob ruled in Suedia (III, 12), as did his father. As such a specifc area of interest within Sueonia, Suedia is in the frst place the prerogative of Hamburg-Bremen. It is whithin that sphere of interest, that Bishop Osmund interferes (III, 15)».

257

Отчасти – потому что я не склонен принимать положение Халленкройтца о том, что Швеция называлась своим «хри стианским именем» Suedia, когда шла речь о шведских королях, поддерживавших христианство. Ведь, противореча самому себе, исследователь пишет, что и в тех случаях, когда Адам повествовал о врагах христианской церкви, например лжеархиепископе Осмунде, он тоже употреблял форму Suedia, на этот раз потому, что враги вторгались в эту сферу. Размышляя таким образом, можно объяснить что угодно чем угодно, стоит только найти подходящую в данном случае «ниточку», связывающую объекты.

258

Подробное обсуждение этой проблематики см.: Einarsdуttir 1964; Ellehшj 1965.

259

Halldуrsson 1981.

260

Ibidem. P. 209–211.

261

Ibidem. P. 214.

262

Krogh 1976.

263

Снорри Стурлусон. Круг Земной. М., 1980. С. 150, 156. Heimskringla. S. 410, 427–428: LXXXVI. Leifr sonr Eirнks rauрa, юess  сer fyrstr byggрi Grænland, var þetta sumar kominn af Grænlandi til Noregs. Fуr hann б fund Уlafs konungs og tуk viр kristni og var um veturinn meр Уlaf konungi… XCVI. Уlafr konungr sendi og юat sama vбr Leif Eirнksson til Grжnlands at boрa юar kristni og fуr hann юat sumar til Grжnlands. Hann tуk н haf skipsцgn юeirra manna er юб vбru уfжrir og lбgu б skipsfaki og юб fann hann Vнnland hit gурa og kom um sumarit til Grжnlands og hafрi юannug meр sйr prest og kennimenn og fуr til vistar н Brattahlнр til Eirнks fцрur sнns. Menn kцlluрu hann sнрan Leif hinn heppna. En Eirнkr faрir hans sagрi at юat var samskulda er Leifr hafрi borgit skipsцgn manna og юat er hann hafрi futt skйmanninn til Grжnlands. Юat var prestrinn.

264

Halldуrsson 1981. P. 214.

265

Ibidem. P. 207.

266

Turville-Petre 1953. P. 93.

267

van Hammel 1931; Christensen 1975.

268

Нslendingabуk. Bls. 13–14: Land юat, es kallat es Grњnland, fannsk ok byggрisk af Нslandi. Eirнkr enn rauрi hйt maрr breiрfrzkr, es fуr ъt heрan юangat ok nam юar land, es siрan es kallaрr Eirнksfцrрr. Hann gaf nafn landinu ok kallaрi Grњnland ok kvaр menn юat myndu fэsa юangat farar, at landit жtti nafn gуtt. Юeir fundu юar manna vistir bжрi austr ok vestr б landi ok keiplabrot ok stein smнрi юat es af юvн mб skilja, at юar hafрi юess konar юjур farit, es Vнnland hefr byggt ok Grњnlendingar kalla Skrжlinga. En юat vas, es hann tуk byggva landit, f н уrtan vetrum eрa fmmtбn fyrr en kristni kvжmi hйr б Нsland, at юv es sб talрi fyrir Юorkeli Gellissyni б Grњnlandi, es sjalfr fylgрi Eirнki enum rauрa ъt.

269

Ibidem. Bls. 14–26.

270

Gesta. I V, 37: Sunt autem plures aliae in occeano insulae, quarum non minima Gronland, profundius in occeano sita contra mon tes Suediae vel Riphea iuga. Ad quam ferunt insulam a lit tore Nortmannorum vela pandi quinque aut septem diebus, quem admo dum ad Island. Homines ibi a salo cerulei; unde et regio illa nomen accepit; qui similem Islanis vitam agunt, excepto quod crudeliores sunt raptuque pyratico remigantibus infesti. Ad eos etiam sermo est nuper christianitatem pervolasse.

271

«Иные говорят, что тогда и прежде из Англии ради проповеди евангелия выезжали какие-то епископы или пресвите ры, и [именно] ими был крещен Олав (Трюггвасон. – В. Р.) и прочие. Главным из них был некий епископ Иоанн и другие, о которых будет сказано после» (Gesta. II, 37: Alii dicunt olim et tunc ab Anglia quosdam episcopos vel presbyteros euangelizandi gratia egressos a domo ab eisque Olaph baptizatum et ceteros, quorum praecipuus esset quidam Iohannes episcopus, et alii postea dicendi). «Он (Олав Харальдссон. – В. Р.) также держал при себе много епископов и священников из Англии, увещеваниями и поучениями которых он располагал свое сердце к [принятию] Господа и [которым] он доверил наставлять подчиненный [ему] народ. Из них ученостью и добродетельностью славились Сигфрид, Гримкель, Рудольф и Бернард». (Gesta. II, 57: Habuitque secum multos episcopos et presbyteros ab Anglia, quorum monitu et doctrina ipse cor suum Deo praeparavit subiectumque populum illis ad regendum commisit. Quorum clari doctrina et virtutibus erant Sigafrid, Grimkil, Rudolfo et Bernard).

272

Очевидно, это указание на крещение исландцев в 1000 г., которое само по себе говорит о хорошей осведомленности Адама об исландских (и – можно предположить – гренландских делах).

273

Фрагмент текста в фигурных скобках имеется только в рукописях групп BC и в A 2.

274

Gesta. IV, 36: [De quibus noster metropolitanus inmensas Deo gratias retulit, quod suo tempore convertebantur, licet ante suscep tam fdem naturali quadam lege non adeo discordarent a nostra religione.] Itaque petentibus illis ordinavit quendam sanctissimum virum nomine Isleph. Qui ab eadem regione missus ad pontifcem, aliquandiu retentus est apud eum cum ingenti prorsus honore, discens interea, quibus noviter conversos ad Christum populos salubriter posset informare. Per quem transmisit archiepiscopus suos api ces populo Islanorum et Gronlandorum, venerabiliter salutans eorum ecclesias et pollicens eis propediem se venturum usque ad illos, ut gaudio simul pleno fruantur.

275

Кроме всего прочего, в серии гамбургских фальсификатов, составленной где-то во второй половине XI в., Гренландия также упомянута, что может служить подтверждением хорошего знакомства с этой страной в Гамбург-Бремене конца XI в. См., например: Holmquist 1908. S. 277–281. То же касается переработанной версии «Жития святого Ансгария» (редакция B), где Гренландия значится в списке стран, относящихся к гамбург-бременской церковной провинции: Levison 1919. S. 134.

276

Нslendingabуk. S. 20. Strцmbдck 1975. P. 90.

277

Gesta. III, 24: …parvula Brema, ex illius virtute instar Romae divulgata, ab omnibus terrarum partibus devote peteretur, maxime ab omnibus aquilonis populis. Inter quos extremi venerant Islani, Gronlani et Orchadum legati, petentes, ut praedicatores illuc di rige ret; quod et fecit. Ср.: Gesta. III, 73.

278

Gesta. S. 167. Anm. 6.

279

Bjørnbo 1909. S. 169–177, 193.

280

Gesta. III, 54: Erat enim scientia litterarum eruditus et libera lis simus in extraneos, et ipse direxit praedicatores suos clericos in omnem Suediam, Nortmanniam et in insulas quae sunt in illis partibus.

281

Gesta. III, 25: In diebus illis Wal, Danorum episcopus, migravit e seculo. Cuius diocesim rex Suein in quatuor episcopatus distri bu ens, praebente suam auctoritatem metropolitano, singulis suos intronizavit episcopos. Tunc etiam pontifex noster in Suigiam vel Norvegiam et in insulas maris ad messem dominicam operarios misit.

282

Об отсутствии у Адама резко выраженной антианглийской тенденции см. подробнее: Рыбаков 2001.

283

Gesta. Sch. 148: Hunc, Meinhardum et Albertum alias ordi natos, cum ad se venirent, cum muneribus commendavit illis epi s copus vicem suam tam per Nordmanniam quam per insulas oceani.

Перейти на страницу:
Прокомментировать
Подтвердите что вы не робот:*