Герберт Уэллс - Чалавек-невiдзiмка (на белорусском языке)
Кучка напалоханых людзей, якiя згаралi ад цiкаўнасцi, усё павялiчвалася. Прыйшла мiсiс Хакстэрс. Падышлi некалькi бойкiх маладых хлопцаў, якiя прыбралiся з нагоды духава дня ў чорныя пiнжакi i гальштукi з белага пiке, i сталi задаваць недарэчныя пытаннi. Арчы Гаркер аказаўся самым смелым; ён зайшоў у двор i пастараўся зазiрнуць пад апушчаную штору. Бачыць ён не мог нiчога, але даў зразумець, што бачыць, i яшчэ той-сёй з айпiнгскага маладога пакалення далучыўся да яго.
Дзень для свята выдаўся на славу - цёплы i ясны; на вясковай вулiцы выстраiлася з дзесятак ларкоў i цiр для стральбы, а на лужку перад кузняй стаялi тры паласатыя жоўта-карычневыя фургоны, а нейкiя людзi ў маляўнiчых касцюмах наладжвалi прылады для кiдання какосавых арэхаў. Мужчыны былi ў сiнiх свiтэрах, дамы - у белых пярэднiках i модных капелюшах з вялiкiмi пёрамi. Вiдайер з "Чырвонай ланi" i мiстэр Джэгерс, шавец, якi таксама гандляваў старымi веласiпедамi, працягвалi папярок вулiцы гiрлянду з нацыянальных флагаў i каралеўскiх штандараў (яны засталiся пасля святкавання шасцiдзесяцiгадовага юбiлею каралевы Вiкторыi).
А ў паўцёмнай гасцiнай з занавешанымi вокнамi, куды трапляў толькi слабы прамень сонечнага святла, незнаёмец, напэўна, галодны i злосны, задыхаючыся ад гарачынi ў сваiх павязках, глядзеў праз цёмныя акуляры на аркуш паперы, пабразгваў бруднымi пляшачкамi i час ад часу страшэнна лаяў хлапчукоў, якiя шумелi пад акном. У кутку ля камiна валялiся асколкi паўтузiна разбiтых бутэлек, а ў паветры стаяў пах хлора. Вось усё, што нам вядома па расказах вiдавочцаў i па таму, у якiм выглядзе быў пакой, калi ў яго ўвайшлi.
Каля паўдня незнаёмец раптоўна адчынiў дзверы гасцiнай i спынiўся на парозе, пiльна ўзiраючыся на трох-чатырох чалавек, якiя стаялi каля стойкi.
- Мiсiс Хол! - крыкнуў ён.
Нехта неахвотна выйшаў з пакоя, каб паклiкаць гаспадыню.
З'явiлася мiсiс Хол, некалькi задыхаючыся, але даволi рашучая. Мiстэр Хол яшчэ не вярнуўся. Яна ўсё ўжо абдумала i з'явiлася з невялiкiм падносiкам у руках, на якiм ляжаў неаплачаны рахунак.
- Вы хочаце заплацiць па рахунку? - спытала яна.
- Чаму мне не прынеслi сняданак? Чаму вы не згатавалi мне паесцi i не адказвалi на званкi? Вы думаеце, што я магу абыходзiцца без ежы?
- А чаму вы не заплацiлi па рахунку? - адказала мiсiс Хол. - Вось што я жадала б ведаць.
- Яшчэ тры днi таму я сказаў вам, што чакаю перавода...
- А я яшчэ тры днi таму сказала вам, што не буду чакаць нiякiх пераводаў. Нечага бурчэць, што сняданак познiцца, калi па рахунку пяць дзён не аплачана.
Незнаёмец коратка, але энергiчна вылаяўся.
- Лягчэй, лягчэй! - пачулася з распiвачнай.
- Я папрашу вас, спадар, трымаць сваю лаянку пры сабе, - сказала мiсiс Хол.
Незнаёмец замоўк i стаяў на парозе, падобны на раззлаванага вадалаза. Усе наведвальнiкi карчмы адчувалi, што перавага на баку мiсiс Хол: наступныя словы незнаёмца пацвердзiлi гэта.
- Паслухайце, галубка... - пачаў ён.
- Я вам не галубка, - сказала мiсiс Хол.
- Я сказаў вам, што не атрымлiваў яшчэ перавода...
- Ды якi там перавод, - сказала мiсiс Хол.
- Але ў кiшэнi ў мяне...
- Тры днi таму вы сказалi, што ў вас i савярэна не набярэцца.
- Ну, а цяпер я знайшоў пабольш.
- Ого! - пачулася з распiвачнай.
- Хацела б я ведаць, дзе ж гэта вы знайшлi грошы? - сказала мiсiс Хол.
Гэта заўвага, мусiць, вельмi не спадабалася незнаёмцу. Ён тупнуў нагой.
- Што вы хочаце гэтым сказаць? - спытаўся ён.
- Толькi тое, што я хацела б ведаць, дзе вы знайшлi грошы, - сказала мiсiс Хол. - I перш чым падаваць вам рахункi, гатаваць сняданак i ўвогуле штосьцi рабiць для вас, я папрашу вас растлумачыць некаторыя рэчы, якiх я не разумею i нiхто не разумее, але якiя мы ўсе хочам зразумець. Я жадаю ведаць, што вы рабiлi наверсе з маiм крэслам; я хачу ведаць, як гэта ваш пакой аказаўся пусты i як вы зноў туды трапiлi. Мае пастаяльцы ўваходзяць i выходзяць праз дзверы - такое ў мяне правiла; вы ж робiце па-другому, i я хачу ведаць, як вы гэта робiце. I яшчэ...
Незнаёмец раптам падняў сцiснутыя кулакi ў пальчатках, тупнуў нагой i крыкнуў: "Стойце!" - так шалёна, што мiсiс Хол адразу ж замоўкла.
- Вы не разумееце, - сказаў ён, - хто я i што я такое. Я пакажу вам. Як бог свят, я пакажу вам! - З гэтымi словамi ён прыклаў адкрытую далонь да твару i тут жа адняў яе. На месцы сярэдняй часткi твару зеўрала пустая ямiна. - Трымайце, - сказаў ён i, ступiўшы да мiсiс Хол, падаў ёй штосьцi. Не адводзячы вачэй ад яго твару, якi так змянiўся, мiсiс Хол машынальна ўзяла працягнутую рэч. Затым, разгледзеўшы гэтую рэч, гучна ўскрыкнула, кiнула яе на падлогу i адступiла назад. Па падлозе, стукаючы, як пустая кардонка, пакацiўся нос - нос незнаёмца, чырвоны i блiскучы!
Потым ён зняў акуляры, i ўсе вылупiлi вочы ад здзiўлення. Ён зняў капялюш i шалёна пачаў зрываць бакенбарды i бiнты. Яны не адразу паддалiся яго намаганням. Усе замерлi ад жаху.
- О госпадзi! - вымавiў хтосьцi.
Нарэшце бiнты былi сарваны.
Тое, што ўбачылi прысутныя, проста ашаламiла iх. Мiсiс Хол, якая стаяла з разiнутым ртом, дзiка ўскрыкнула i пабегла да дзвярэй. Усе ўскочылi з месцаў. Чакалi раны, калецтва, адчувальны жах, а тут - нiчога! Бiнты i парык паляцелi ў распiвачную - такога нiхто не чакаў. Усе кiнулiся ўнiз з ганка, натыкаючыся адзiн на аднаго, таму што на парозе гасцiнай, выкрыкваючы бязладныя тлумачэннi i размахваючы рукамi, стаяла фiгура, падобная на чалавека аж да каўняра палiто, - а вышэй не было нiчога, зусiм нiчога!
Жыхары Айпiнга пачулi крыкi i шум, якiя даляталi з карчмы "Кучар i конi", i ўбачылi, як адтуль iмклiва выбягаюць наведвальнiкi. Яны ўбачылi, як мiсiс Хол упала i як мiстэр Тэдзi Хенфры падскочыў, каб не спатыкнуцца аб яе. Потым яны пачулi немы крык Мiлi, якая, выскачыўшы з кухнi на шум, нечакана наткнулася на безгаловага незнаёмца. Крык адразу ж абарваўся.
Пасля гэтага ўсе, хто знаходзiўся на вулiцы - прадавец прысмакаў, уладальнiк балагана для кiдання ў цэль i яго памочнiк, гаспадар арэляў, хлапчукi i дзяўчынкi, вясковыя франты, мясцовыя прыгажунi, старыя ў блузах i цыганы ў фартуках, - усе пабеглi да карчмы. Не прайшло i хвiлiны, як перад домам мiсiс Хол сабралася чалавек сорак, натоўп хутка рос, усе шумелi, штурхалiся, ускрыквалi, задавалi пытаннi, рабiлi здагадкi. Нiхто нiкога не слухаў, i ўсе гаварылi адначасна - сапраўднае стоўпатварэнне! Некалькi чалавек падтрымлiвалi мiсiс Хол, якую паднялi з зямлi амаль што беспрытомную. Сярод агульнага перапалоху адзiн з вiдавочцаў, стараючыся ўсiх перакрычаць, даваў ашаламляльныя сведчаннi.
- Пярэварацень! - Што ж ён натварыў? - Ранiў служанку? - Здаецца, кiнуўся на iх з нажом. - Не так, як гаворыцца, а на самой справе без галавы! Гавораць вам, няма галавы на плячах! - Выдумкi, напэўна, якi-небудзь фокус. - Як зняў ён бiнты...
Стараючыся зазiрнуць у адчыненыя дзверы, натоўп утварыў сабою жывы клiн, вастрыё якога, накiраванае ў дзверы карчмы, складалi самыя адчайныя смельчакi.
