Джордж Оруэлл - 1984 (на белорусском языке)
- Не! - крыкнула Джулiя.
Ўiнстану здалося, што, пакуль ён адказваў, мiнула шмат часу. На нейкi момант яму здалося, што яму заняло мову. Язык варушыўся бязгучна, мераючыся вымавiць то адно слова, то другое. Ён так i не ведаў, што адкажа, пакуль не пачуў свой адказ:
- Не!
- Добра, што вы мне пра гэта паведамiлi, - сказаў О'Браэн. - Нам неабходна ведаць усё.
Ён павярнуўся да Джулii i дадаў трошкi выразней:
- Вы разумееце, што нават калi ён застанецца жывы, ён будзе зусiм iншай асобай? Мабыць, нам прыйдзецца змянiць яго знешнасць. Яго твар, яго рухi, форма рук, колер валасоў, нават голас будуць iншыя. Можа, i вы станеце зусiм iншай асобай. Нашы хiрургi ўмеюць рабiць людзей абсалютна непазнавальнымi. Часам гэта патрэбна. Часам нам прыходзiцца адняць руку цi нагу.
Ўiнстан яшчэ раз крадком зiрнуў на мангольскi твар Марцiна. На iм не было вiдаць нiякiх слядоў аперацыi. Джулiя трошкi збялела, i на яе твары выразней азначылiся рабацiнкi, аднак яна адважна глядзела ў вочы О'Браэну. Яна нешта шапнула, i гэта прагучала як згода.
- Добра. Значыць, дамовiлiся.
На стале ляжала срэбная скрынка с цыгарэтамi. О'Браэн безуважна падсунуў скрынку да iх. Ён сам узяў адну цыгарэту, устаў i пачаў павольна хадзiць па пакоi, быццам ходзячы яму лепей думалася. Цыгарэты былi выдатныя, вельмi тоўстыя i добра набiтыя, у нязвыкла шаўкавiстай паперы. О'Браэн зноў паглядзеў на гадзiннiк.
Вам было б лепей зноў вярнуцца на кухню, Марцiн, - сказаў ён. - Праз чвэрць гадзiны я ўключу тэлегляд. Але перш чым пайсцi, запомнiце добра твары гэтых таварышаў. Вы iх яшчэ ўбачыце. А я ўжо напэўна не.
Чалавечак слiзгануў позiркам па iх тварах, зусiм гэтаксама як i тады, калi аны ўвайшлi ў дом. У яго паводзiнах не было анi следу прыязнасцi. Ён адбiваў у сваёй памяцi iх знешнасць, не выяўляючы да iх, здаецца, нiякае цiкаўнасцi. Ўiнстан падумаў, што штучны твар, мабыць, не можа мяняць свайго выразу. Не сказаўшы нi слова i не развiтаўшыся, Марцiн пайшоў, бязгучна зачынiўшы за сабою дзверы. О'Браэн хадзiў сюды-туды па пакоi, засунуўшы адну руку ў кiшэню свайго чорнага камбiнезона, трымаючы ў другой цыгарэту.
- Вы разумееце, - сказаў ён, - што вы будзеце змагацца ў цемры. Вы заўсёды будзеце ў цемры. Вы будзеце атрымлiваць загады i выконваць iх, не ведаючы нашто. Пазней я перадам вам кнiгу, адкуль вы даведаецеся пра сапраўдную сутнасць грамадства, у якiм мы жывём, i пра тое, як мы яго разбурым. Калi вы прачытаеце гэтую кнiгу, вы станеце сапраўднымi сябрамi Братэрства. Але апроч галоўных мэтаў, за якiя мы змагаемся, i непасрэдных задач бягучага моманту, вы нiколi нiчога не будзеце ведаць. Я кажу вам, што Братэрства iснуе, але я не магу вам сказаць, налiчвае яно сотню сябраў цi дзесяць мiльёнаў. З таго, што вы асабiста будзеце ведаць, вы нiколi не зможаце сказаць, цi налiчвае яно хоць бы тузiн сябраў. Вы будзеце кантактаваць з трыма цi чатырма асобамi, якiя час ад часу будуць мяняцца - у меру таго, як яны будуць знiкаць. Я - першы, з кiм вы скантактавалiся, i таму сувязь памiж намi захаваецца. Загады вы будзеце атрымлiваць ад мяне. Калi мы палiчым патрэбным з вамi звязацца, мы паведамiм вам праз Марцiна. Калi вас урэшце схопяць, вы прызнаецеся. Гэта непазбежна. Але апроч уласных учынкаў вам мала пра што будзе прызнавацца. Вы зможаце выдаць толькi жменьку людзей без асаблiвай важнасцi. Можа, вы нават мяне не выдасце. Да таго часу мяне ўжо, можа, i не будзе або я стану iншай асобай з iншым тварам.
Ён працягваў хадзiць па мяккiм дыване. Нягледзячы на яго мажнасць, рухi ў яго былi надзiва зграбныя. Гэта выяўлялася нават у тым, як ён засоўваў руку ў кiшэню або трымаў цыгарэту. У iм адчувалася не толькi сiла, але i ўпэўненасць у сабе, i разуменне, i трохi iронii. Але якi б суровы ён нi быў, у iм не было нiчога ад фанатычнай заўзятасцi. Калi ён гаварыў пра забойствы, самагубства, венерычныя хваробы, ампутацыю членаў i пластычныя аперацыi, у ягоным голасе чулася лёгкая з'едлiвасць. "Гэта непазбежна, - гучала ў ягоным голасе. - Мы мусiм гэта рабiць не вагаючыся. Але калi жыццё зноў будзе людскае, нам не прыйдзецца болей гэтага рабiць". Ўiнстана агарнула хваля захаплення, амаль што пабожлiвай пакорнасцi перад О'Браэнам. На нейкi момант ён забыўся нават пра таямнiчую постаць Гольдштэйна. Гледзячы на магутныя плечы О'Браэна i яго грубы твар, цяжкi, але такi iнтэлiгентны, немагчыма было ўявiць сабе, што нехта можа яго адолець. Не было такой хiтрасцi, што была б яму не пад сiлу, не было такой небяспекi, якую б ён не прадбачыў. Здавалася, што нават Джулiя ўражаная. Цыгарэта выпала ў яе з рота, яна ўважлiва слухала. О'Браэн працягваў:
- Вы напэўна чулi розныя пагалоскi пра iснаванне Братэрства. Напэўна, вы склалi нейкае сваё ўяўленне пра яго. Вы, мабыць, уяўляеце сабе магутны падпольны свет змоўшчыкаў, што патаемна збiраюцца ў скляпах, што крэмзаюць надпiсы на сценах i пазнаюць адзiн аднаго з пароля або з адмысловага знаку рукой. Нiчога гэткага няма. Сябры Братэрства не маюць нiякай магчымасцi пазнаць адзiн аднаго, i кожны асобны сябра ведае асабiста толькi некалькiх iншых. Нават калi б сам Гольдштэйн трапiў у рукi Палiцыi Думак, ён не мог бы даць ёй поўнага спiсу сябраў або такую iнфармацыю, што дазволiла б гэты спiс скласцi. Такога спiсу не iснуе. Братэрства не можа быць знiшчана, бо яно не ёсць арганiзацыя ў звычайным разуменнi. Нiчога не злучае яго сябраў, апроч незнiшчальнай iдэi. У вас нiколi не будзе нiякай iншай падтрымкi, апроч гэтай iдэi. Вы нiколi не зможаце разлiчваць нi на сяброў, нi на нечую дапамогу. Калi вас схопяць, вам нiхто не дапаможа. Мы нiколi не дапамагаем нашым сябрам. Калi нам любой цаною неабходна змусiць некага маўчаць, дык найбольшае, што мы можам, - гэта патаемна перадаць яму ў камеру лязо. Вы мусiце прызвычаiцца жыць без надзеi i без бачных вынiкаў змагання. Нейкi час вы будзеце працаваць на нас, пасля вас схопяць, вы прызнаецеся i тады памраце. Вось адзiныя вынiкi, што вы здолееце ўбачыць. Няма нiякай магчымасцi, каб за наша жыццё адбылiся нейкiя заўважныя змены. Мы мёртвыя. Адзiнае наша сапраўднае жыццё - у будучынi. I мы паўдзельнiчаем у iм як жменька пылу цi груда спарахнелых костак. Але як далёка ад нас гэтая будучыня - нiхто не ведае. Можа, праз тысячу гадоў. Цяпер жа мы можам толькi павольна, крок за крокам, пашыраць абсягi здаровага розуму. Мы не можам дзейнiчаць супольна. Мы можам толькi перадаваць нашы веды ад чалавека да чалавека, ад пакалення да пакалення. Пакуль iснуе Палiцыя Думак, у нас няма iншага шляху. Ён спынiўся i трэцi раз глянуў на гадзiннiк.
- Вам ужо трэба iсцi, таварыш, - сказаў ён Джулii. - Пачакайце, яшчэ засталося цэлага паўграфiна.
Ён налiў вiно ў чаркi i, падняўшы сваю за ножку, папытаўся ўсё з той жа iронiяй у голасе:
- За што мы гэтым разам вып'ем? За крушэнне Палiцыi Думак? За смерць Вялiкага Брата? За чалавецтва? За будучыню?
- За мiнуўшчыну, - адказаў Ўiнстан.
