Сергей Давидович - Замалёўкi (на белорусском языке)
Некаторым бацькам i не снiлася тое, што ведаюць iх дзецi...
Сексуальная рэвалюцыя адбылася. I, як кожная рэвалюцыя, яна прынесла з сабой у лёс грамадства разруху, разбурэнне асноўных каштоўнасцяў жыцця. Разбуранымi аказалiся i душы дзяцей, падлеткаў, моладзi.
Вушы вянуць, калi даводзiцца праходзiць мiма падлеткаў, сярод якiх i дзяўчынкi. Але гэта толькi бачная частка айсберга...
Нiбы ўчора было i маё юнацтва. Сёння гэта здаецца дзiўным, але светлыя юнацкiя мары гарманiчна спалучалiся з паводзiнамi, з адносiнамi да дзяўчат. А што ўжо казаць пра адносiны да той адзiнай, якая падабалася? Можаце лiчыць мяне пячорным чалавекам, але, рыхтуючыся праводзiць з вечарынкi сваю абраную, я збiраўся расказаць ёй пра стан сваёй душы словамi розных песень. Баяўся, што не хопiць мужнасцi звычайнымi словамi сказаць ёй пра свае пачуццi, таму перабiраў у галаве ўсе песнi пра каханне, якiя i спяваў ёй на працягу ўсёй няблiзкай дарогi да яе вёскi. Нават баяўся ўзяць пад руку, каб не паказацца ёй нахабным. Вяртаючыся дамоў, адчуваў крылы за спiнай, душу перапаўняла святло нязведаных пачуццяў i прадчуванне хвалюючых таямнiц жыцця. Зноў жа спяваў, цяпер на ўсё горла, бо не спяваць было немагчыма.
Упэўнены, што i нашы бацькi, i амаль усе больш далёкiя продкi iшлi да вяршынi кахання дарогай светлых пачуццяў.
I дзiўная рэч - нiхто iм у маленстве не расказваў i не паказваў, адкуль бяруцца дзецi, а мы з'явiлiся на свет Божы.
Малайцы, продкi, - дадумалiся неяк самi!..
Ад вулiцы, ад тэлебачання i ад завугольных "настаўнiкаў" сёння, на жаль, не ўратаваць дзяцей i моладзь. Марная праца тлумачыць iм, што i адкуль. Неабходна другое.
Трэба на фоне здаровага сямейнага ладу неназойлiва, на канкрэтных або абстрактных прыкладах паказваць, да чаго прыводзяць тыя цi iншыя паводзiны. Трэба закрануць душу дзiцяцi цi падлетка неабсяжнасцю i прыгажосцю жыццёвай перспектывы i пераканаць у тым, што ўсяму свой час.
Нават забаронены плод не будзе смачным, калi сарваць яго не ў пару.
МАЛА ЗАСТАЛОСЯ
Рашыў вялiкi начальнiк спусцiцца з вышынi сваёй пасады i праехаць па вёсках - крыху "абнародзiцца".
Едзе ён мiж хiсткiх платоў i дзiравых стрэхаў, назiрае з машыны праз высокi быльнёг за хлiпкiм жыццём сваiх падданых, зяхае.
Раптам бачыць ля плота старую бабулю, якая рве крапiву i пiхае яе ў кошык.
- Спынiся! - загадаў шафёру. - Трэба з людзьмi сустрэцца, выслухаць iх.
- Здарова, мацi-гаспадыня! - i начальнiк працягнуў пухлую руку старой.
Тая нясмела падала сваю перакручаную працай даланю.
- Дзякуй Богу, мацуюся!.. А чый будзеш, дзiцятка? - пацiкавiлася бабуля.
- Я ... (i начальнiк назваў сваю пасаду).
Старая выхапiла сваю даланю з пухлай рукi i спужана пачала яе выцiраць аб прыпол сукенкi.
- Ой, прабачце, я ж, старая-дурная, не прызнала i сунула вам сваю мурзатую руку! Яшчэ раз прабачце!..
Начальнiк шырока ўсмiхнуўся:
- Ну што вы спужалiся? Я ж такi, як i вы, я ж з народу, з самай гушчы.
- Вось дзякуй, дык дзякуй, што заехалi! Да нас жа нiводная кiраўнiчая душа не залятае... А тут вы!..
- Ну, як жывяце? Якiя скаргi? Чаго б вам яшчэ хацелася?
Старая пакланiлася:
- Ой, дзеткi, мне хоць бы плот крыху...
- Я бачу, вы на вiтамiнчыкi нацiскаеце! - i начальнiк паказаў на крапiву.
- Гэта ж няма чым парасятка кармiць, дык я...
Начальнiк зноў перабiў бабiну гаворку:
- А я ў вашай руцэ адчуў сiлу. Вы яшчэ крэпiцеся! Ёсць порах!
Старая цяжка ўздыхнула:
- Якое тут крапленне? Якi порах? Адна порхаўка засталася... Каб хоць крыху лекаў якiх цi...
- А ў вас, я гляджу, сiнiя вочы, як у маладой...
- Мне ж ужо, дзеткi, восемдзесят першы год крануўся, а вочы я выплакала ад...
- Нiчога! Трымайцеся! Мала засталося! Усё iдзе на пад'ём, угару прэ!
- Яно-то хай усё iдзе сабе, - абураецца старая, - але ж маёй пенсii не хапае нават на...
- Я ж сказаў, усё прэ ўгару! Праз якiх сем-дзесяць год - цукерку з рота выпускаць не будзеце!.. Так, якiя яшчэ пажаданнi? Смялей! Я вас зразумею, я ж з самай гушчы!
Старая апусцiла галаву, сумна зiрнула на свае драныя гумавыя боты, якiя не абновiш i за тры пенсii, i толькi цяпер заўважыла, што працягвае выцiраць сваю заросшую гразёй даланю.
- Якiя пажаданнi, дзеткi? Усё ў нас добра...
Тут бабуля ўспомнiла, што ў вёсцы няма вады, старыя студнi абсунулiся, зараслi. Толькi яна раскрыла бяззубы рот...
- Ох i паветра ж у вас тут! Дача! Санаторый! Жывi - не хачу! - пацягнуўся, як пасля сну, начальнiк, потым адчынiў дзверцу машыны i з асалодай сеў на сядзенне. - Бывай, мацi-гаспадыня! Бачу, што жыве яшчэ наша вёска! Нiчога, мала засталося! Мацуйцеся!
Пыл з-пад колаў шугануў бабулi ў вочы, асеў на "вiтамiнчыках".
Хацела старая працягваць iрваць крапiву для галоднага парсючка, але падклыпала суседка.
- Хто гэта з табой так доўга балясаў?
- Ого! Гэта ж быў... (i старая назвала пасаду субяседнiка).
Цяпер ужо суседка ўсклiкнула:
- Ого!.. Ну, i як ён? Што гаварыў? Што абяцаў?..
Старая рогам хустачкi выцерла сасмяглыя губы i толькi ўздыхнула.
- Ну што ты, як рыбiна, маўчыш? Пра што была ў вас гаворка? Цi гэтак жа ты i з iм маўчала?
- Ды гаварылi мы з iм пра ўсё, але як гусь з парасём. Я - пра адно, ён пра другое...
- А хоць што ён абяцаў надалей? Як будзем жыць?
- Сказаў, што мала засталося...
- Што мала засталося? - спужалася суседка. - Жыць нам мала засталося, цi што?..
- Вось гэтага я не зразумела, - адвярнулася старая i зноў пачала рваць крапiву i запiхваць яе ў кошык.
РЫТМЫ
Кожны павiнен жыць у сваiм часе. Але не кожнаму гэта ўдаецца, а хутчэй за ўсё - нiкому, бо за чалавечы век жыццё мяняецца, перакручваецца настолькi, што незразумела - дзе галава, дзе ногi.
Што застаецца рабiць? Жыць-дажываць, бо далейшае жыццё - быццам нелюбiмая ежа, якую вымушаны жаваць як не сваiмi зубамi - ведаеш, што iншай не будзе...
I гэта штодзённая, нелюбiмая "ежа" атручвае душу i ўвесь твой унутраны свет.
Што былi раней за танцы!..
Кожны танец - гэта спалучэнне паводзiнаў, манераў, пераўвасаблення. Гэта i своеасаблiвы настрой, новыя пачуццi.
Вальс нараджаў крылы, адчуванне палёту, бязмежнасцi часу. Полечка выклiкала лёгкасць, спрытнасць, iмпэт. Ночка i кракавяк патрабавалi элегантнасцi, артыстычнай зладжанасцi з партнёркай...
А што былi за песнi раней!..
Меладычныя, мiлагучныя, напоўненыя сэнсам i непаўторнай лiрыкай! А як яны выконвалiся! З годнасцю, з павагай да творчасцi i слухачоў.
Рэдка на якое пытанне можна адказаць адназначна, тым больш на пытанне: "Адкуль сёння столькi жорсткасцi ў людзей?"
Сярод шматлiкiх прычын ёсць адна, на першы погляд, бяскрыўдная. Гэта рытм сучаснага жыцця i яго... музычныя рытмы.
Можна не чапаць афiцыйную сцэну, экран, дзе творы, у асноўным, на адзiн манер, дзе выканаўцы, мокрыя ад поту, ледзь не поўзаюць па сцэне, а суперапаратура глушыць напавал.
