Астрид Линдгрен - Лота (на белорусском языке)
Обзор книги Астрид Линдгрен - Лота (на белорусском языке)
Линдгрен Астрид
Лота (на белорусском языке)
Астрыд Лiндгрэн
Лота
Пераклад: С.Лузгiна, Т.Лукша
ЛОТА ХОЧА ВЫРАСЦI
Тата гаворыць, што калi не было ў хаце дзяцей, дык усюды быў мiр i спакой.
Шум пачаўся з той самай хвiлiны, калi троху падрос Джонас i пачаў калацiць сваёй бразготкай аб калыску.
Джонас - мой старэйшы брат. Мяне завуць Марыя, а маю маленькую сястру Лота. Звычайна Джонас быў асаблiва шумны ў нядзелю ранiцай, калi тата вельмi хацеў спаць. З часам Джонас рабiў усё больш шуму, i тата празваў яго Вялiкiм Шумам. Мяне ён назваў Маленькiм Шумам, бо я не такая шумлiвая, як Джонас. Я магу быць зусiм цiхай i сядзець моўчкi.
Калi ў нашай сям'i з'явiлася Лота, тата даў ёй мянушку Маленькi Арэшак, я i сама не ведаю чаму.
Мама называе нас сапраўднымi iмёнамi: Джонас, Марыя i Лота. Iншы раз яна, а таксама Джонас i Лота завуць мяне Мiа-Марыя.
Мартэнсаны - наша прозвiшча, i мы ўсе жывём у доме, пафарбаваным у жоўты колер.
Часам Лота злуецца, што яна не такая вялiкая, як мы. Нам дазваляюць хадзiць на плошчу самiм, а Лоце не.
Джонас i я ходзiм туды кожную суботу, каб купiць у краме цукеркi. Але мы заўсёды прыносiм цукеркi i Лоце, таму што так трэба рабiць.
Мiнулай вясной, у адну з субот, iшоў такi густы дождж, што нам трэба было б застацца дома. Але мы, узяўшы вялiкi парасон нашага таты, усё роўна адправiлiся за цукеркамi. Мы купiлi мятныя цукеркi i жвачкi, з якiх выдзiмалi маленькiя шарыкi. Калi мы вярталiся дамоў пад парасонамi i смакталi цукеркi, Лота назiрала за намi праз акно.
Няшчасная Лота! Iшоў дождж, i ёй не дазвалялi нават гуляць на вулiцы.
- I чаму гэтаму дажджу трэба iсцi? - спытала Лота.
- Каб гароднiна расла, i нам было б што есцi, - адказала мама.
- Але ж чаму трэба iсцi дажджу на плошчы? - спытаў Джонас. - Мо каб раслi цукеркi?
Гэта рассмяшыла маму.
Увечары, калi мы ўжо леглi спаць, Джонас сказаў мне:
- Даражэнькая Марыя, калi мы паедзем да бабулi з дзядулем, мы больш не будзем саджаць моркву на агародзе, мы лепш пасадзiм цукеркi.
- Але ж морква больш карысная для зубоў, - адказала я. - Мы маглi б палiваць iх, - я мела на ўвазе цукеркi, - маёй палiвачкай.
Мне было вельмi прыемна нават успамiнаць аб маёй маленькай, зялёненькай палiвачцы. Яна стаяла на палiцы ў падвале дома маiх бабулi i дзядулi ў вёсцы. Мы заўсёды жылi там летам.
Вы нiколi не здагадаецеся, што зрабiла Лота, калi мы былi там мiнулым летам. За клуняй знаходзiлася вялiкая куча гною. Мiстэр Джонас, дзядулеў памочнiк, раскiдваў гэты гной па зямлi, каб расла лепш гароднiна.
- Чаму патрэбна ўгнаенне? - спытала Лота.
- Усё расце лепш, калi яго раскiдаць па зямлi, - адказаў ёй тата.
- I трэба яшчэ, каб дождж пайшоў, - дадала Лота. Яна памятала, што гаварыла мама Джонасу, калi iшоў дождж у тую суботу.
- Правiльна, Лота. - Тата быў вельмi задаволены.
Апоўднi пачаўся моцны дождж.
- Цi бачыў хто-небудзь Лоту? - спытаўся тата.
Мы ўсе пацiскалi плячыма. Нiхто не бачыў яе ўжо даўно, i мы пачалi яе шукаць.
Спачатку мы шукалi яе ў хаце - у шафе, у паддашку, у падвале. Але Лоты не было нiдзе.
Тата расхваляваўся. Ён абяцаў маме глядзець за намi. "Можа, яна на вулiцы?" - падумаў ён.
Мы пайшлi да клунi. Мы абшукалi ўсе куточкi, злазiлi на вышкi, але Лоты не было нiдзе.
Потым мы паглядзелi за клуню. Вось яна дзе была. Пад дажджом, прамоклая наскрозь, яна стаяла ў сярэдзiне гнаявой кучы.
- Што ты тут робiш, Маленькi Арэшак? - усклiкнуў тата.
- Я хачу вырасцi i быць такой жа вялiкай, як Джонас i Марыя, - адказала Лота.
Часам Лота можа так дзяцiнiцца!
НАШЫ ГУЛЬНI
Кожны дзень Джонас i я распачынаем гульнi. Мы дазваляем Лоце гуляць з намi, калi яна ўжо ведае правiлы гульнi.
Але часам, калi мы гуляем у пiратаў, мы не хочам, каб Лота была з намi. Яна ўвесь час блытаецца пад нагамi i падае са стала, якi як быццам з'яўляецца нашым караблём. Потым яна плача, скардзiцца, але зноў i зноў хоча гуляць з намi.
Гэтымi днямi Джонас i я гулялi ў пiратаў, i мы нiяк не маглi адчапiцца ад Лоты. Тады Джонас спытаў яе:
- Цi ведаеш ты, што трэба рабiць, калi гуляеш у пiратаў?
- Калi ты пiрат, ты ўзлазiш на стол, а потым саскокваеш з яго, - адказала Лота.
- Але ж можна зрабiць i лепш, - сказаў Джонас. - Запаўзцi пад ложак i цiха-цiха ляжаць там.
- Чаму? - спытала Лота.
- Ты толькi ляжыш там, прытвараючыся пiратам, i гаворыш увесь час: "Хачу есцi, хачу есцi, хачу есцi". Гэта якраз тое, што пiраты i робяць, - сказаў Джонас.
I Лота паверыла, што гэта сапраўды так. Яна забралася пад ложак i паўтарала: "Хачу есцi, хачу есцi".
Мы з Джонасам уладкавалiся на стале, якi быў нашым караблём, i паплылi, а Лота тым часам сядзела пад ложкам i бубнiла: "Хачу есцi, хачу есцi". Было нават больш цiкава сачыць за Лотай, чым гуляць у пiратаў.
У рэшце рэшт Лота спытала:
- Як доўга пiратам трэба сядзець пад ложкам, гаворачы гэтыя словы?
- Да калядаў, - адказаў Джонас.
Лота выпаўзла з-пад ложка:
- Я не хачу больш быць пiратам, таму што яны мне не падабаюцца.
Iншы раз Лота - добры памочнiк у нашых гульнях. Напрыклад, калi мы гуляем у анёлаў - у анёлаў-захавальнiкаў. Тады нам патрэбен хтосьцi, каго трэба абаранiць; мы абараняем Лоту. Яна ляжыць у сваiм ложку, а мы стаiм побач i размахваем рукамi, нiбы анёлы, якiя лятаюць i махаюць крыламi. Але Лоце гэтая гульня не падабаецца таксама, таму што яна зноў павiнна ляжаць цiхенька. Гэта тое ж самае, што яна робiць, калi мы гуляем у пiратаў, толькi на гэты раз ёй трэба ляжаць на ложку, а не пад iм.
Часам мы гуляем у бальнiцу. Джонас - урач, я - сядзелка, а Лота - хворае дзiця, якое зноў ляжыць у ложку.
- Зноў мне ляжаць у ложку, - сказала Лота, калi мы неяк папрасiлi яе пабыць хворай. - Я хачу быць доктарам i ўсунуць лыжку ў рот Марыi.
- Ты не зможаш быць доктарам, - сказаў Джонас, - таму што ты не ўмееш напiсаць рэцэпт.
- Што я не ўмею напiсаць? - спытала Лота.
- Рэцэпт - гэта тое, што пiша доктар. Ён гаворыць табе аб тым, як ты павiнна даглядаць за хворымi дзецьмi, - адказаў Джонас.
Джонас ужо навучыўся пiсаць друкаванымi лiтарамi, хаця ён яшчэ не ходзiць у школу. Чытаць ён таксама можа. Але мы не пойдзем у школу, пакуль нам не споўнiцца сем гадоў.
Аднак мы прымусiлi Лоту легчы ў ложак i прыкiнуцца хворай.
- Як ты сябе адчуваеш, мая маленькая дзяўчынка? - спытаў Джонас. Ён гаварыў, нiбы доктар, якi прыходзiць да нас, калi ў нас адзёр.
- Хачу есцi, хачу есцi, хачу есцi, - паўтарала Лота. - Я раблю выгляд, што я пiрат.
- Не дуры! - крыкнуў Джонас. - Спынiся! Мы не дазволiм табе гуляць з намi, калi ты будзеш рабiць такое глупства.
Лота супакоiлася i зноў стала "хворай". Яна нават дазволiла нам налажыць павязку на руку, а таксама i на грудзi. Скрозь павязку на грудзях Джонас пачуў, што сэрца было вельмi хворае. А калi ён засунуў лыжку ёй у горла, то аказалася, што i горла было вельмi i вельмi хворае.
- Прыйдзецца зрабiць ёй укол, - сказаў ён.
Аднойчы, калi Джонас быў хворы, доктар рабiў яму ўколы, i ён хутка ачуняў, i вось таму ён хацеў зрабiць укол Лоце. Ён узяў цыравальную iголку, якая была вельмi падобна на iголку доктара.
Але Лота не хацела нiякiх уколаў, - яна брыкалася, пiшчала:
- Не хачу я гэтых уколаў!
- Ну, дурненькая, мы ж не ўзапраўду, - адказаў Джонас. - Я ж не збiраюся ўтыкаць у цябе гэтую iглу, цi ж ты не разумееш?!
- Усё роўна не хачу ўколаў, - енчыла Лота.
I мы амаль што спынiлi гэтую гульню.
- Але ж я ўсё-такi выпiшу рэцэпт, - сказаў Джонас. Ён сеў за стол i алоўкам напiсаў друкаванымi лiтарамi на шматку паперы, але ж я не магла гэта прачытаць. Вось што там было: "За хворай дзяўчынкай трэба даглядаць. Ёй павiнен зрабiць укол доктар Джонас Мартэнсан".
Нам з Джонасам спадабалася гуляць у бальнiцу. А Лоце - не.
УПАРТАЯ ЛОТА
Наш тата вельмi смешны. Калi ён вяртаецца дадому з работы, Джонас, я i Лота сустракаем яго, i тата звычайна гаворыць: "О, божа лiтасцiвы! Колькi ж гэта ў мяне дзяцей!"
Аднойчы мы схавалiся за вешалкай i сядзелi там цiхенька, дык тата сказаў маме:
- Што гэта здарылася, чаму так цiха? Цi мае дзецi захварэлi?
Тут мы i выскачылi з рогатам.
- Вы ж не палохайце мяне так, - сказаў тата. - Калi я вяртаюся дадому, дык павiнен стаяць лямант i гоман, iнакш я буду непакоiцца.
Аднойчы два грузавiкi сутыкнулiся на вулiцы якраз насупраць нашага дома, i лязгат быў такi, што Лота прачнулася.
- Што зрабiў Джонас на гэты раз? - запытала яна спрасонку. Лота была ўпэўнена, што ўвесь шум i лязгат iдзе ад Джонаса.
Лота - такая маленькая, i ў яе такiя тоўсценькiя ножкi, што нам з Джонасам вельмi падабаецца цiскаць яе. Але ёй гэта зусiм не падабаецца.
Лоце не падабаецца шмат чаго. На мiнулым тыднi яна кашляла, i мама прымушала яе прыняць лякарства. Але Лота сцiснула рот i затрэсла галавой.
- Ты такая дурненькая, - сказаў ёй Джонас.
- Я не дурненькая, - адказала Лота.
- Ты дурненькая таму, што не п'еш лякарства ад кашлю, - сказаў Джонас. Калi мне трэба было прымаць лякарства, я вырашыў адразу выпiць яго, i ўсё тут.
- А калi мне трэба прымаць лякарства, я адразу вырашаю не пiць яго, i ўсё тут, - адказала Лота.
