Иван Попов - Иларий, епископ Пиктавийский
105
De Tr.. II, 18–19: III, 23; V, 8, 11, 37, 39; VII, 18, 19, 22, 25; VIII, 37, 38, 39; IX, 19, 20 нач., 21 кон., 22 кон., 30, 44, 48, 50; X, 8.
106
Nisi forte quod ex naturarum diversitate conceptum, novum aliquid in se (ei itasit generis utriusque, quod neutrum sit) veniat in vitam; quod in pecoribus ac bestiis usitatum est. Sed ea ipsa novitas non inest, nisi ex connatis proprietatibus subdiversitate naturae: et diversitatem eorum nativitas non intulit, sed accepit, dum id tenet, quod ex utroque sibi unum est (De Tr., VII, 14).
107
Sed nativitatis id natura non patitur, quae in se et nomen, et naturam, et potestatem, et professionem sola complectitur. Sine his enim nativitas non erit; quia in se haec omnia nascendo contineat (ibid., VII, 16).
108
Per id enim Christum confessa Deum verum est, quod solum verum Deum coniessa sit Patrem. Ita quod solus Deus pater Deus verus est, Deum verum esse confirmat et Christum. Non enim unigenito Deo naturae demutationem naturalis nativitas intulit: nec qui ex subsistente Deo secundum divinae generationis naturam Deus subsistit, ab (нрзб) qui solus verus Deus est, separabilis est veritate naturae (ibid., IX, 36).
109
Dicuntur enim, non etiam sunt, si in his differentis essentiae discreta natura esi cum non possit paterni nominis veritas nisi ex naturae suae progenie acquiri Pater., non potest alienae a se ac dissimilis substantiae pater dici; quia nativitas perfecta non habeat dissidentem originalis substantiae diversitatem (De Synod., 20). Quia nativitas non aliam possit, nisi eant ex qua subsistit, affere naturam (De Tr., VII, 25).
110
Non habet ergo nativitas novam externamque naturam (De Tr., VII, 26). Nativi tas nec extra naturam eam ex qua manet, et naturam eam in se fiaoel unde subsistit (Ibidem). Unius nominis, atque naturae (ibid., VII, 8). Haec est verae nativitatis intelligentia, et fidei nostrae, quae ex naturae divinae unitate, unius indifferentisque divini tatis veritatem in Patre et Filio confitetur (ibid., VII, 18). Post naturae autem virtutem, naturae per id indissimilis intellige unitatem… (ibid., VII, 21). [Nativitatis hoc sacra mentum est, ut Pater et Filius in unitate naturae sunt (ibid. VII. 26). Indissimilis unitate naturae (ibid., VII, 40). Naturae in his unitas (ibid., VIII. 10). Docet Apostolus uni tatem esse naturae (ibid., VII, 28)]. Uno eodemque dicto utrumque illum in naturae ejus dem et dignitatis nuncupatione constituit (ibid., IV, 35). Nam discretio tantum personas in «te» et «tuus» posita est, in nullo tamen naturae distincta confessione (ibidem). Pa ter et Filius non persona, sed natura unus et verus Deus uterque est (ibid., V, 10). Ut per eamdem naturam divinitatis unius unus Deus per id intel ligatur, quod in Deum a! terum Deus unigenitus non refertur (ibid., V, 35). Secundum naturae unitatem, non se eundum personae unionem (ibid., VI, 8). Ut verus Dei Filius Deus non alienae a Pati, diversaeque naturae (ibidem). Nativitatis suae viventem habuit naturam (ibid., VI, 13) Et nativitas habuit originis suae in ipsa sua nativitate naturam (ibidem). Hanc igitur in Patre et Filio naturae unitatem (ibidem). Hanc igitur in Patre et Filio naturae uni tatem (ibidem). Ut natura in eo divinitatis, per quod Filius est. absoluta sit (ibid., VI, 22). Apostolica fides nunc primum naturam in eo divinitatis agnovit (ibid., VI, 36). Naturae autem veritatem confirmavit in nomine, cum Deum dixit (ibid., V, 11). Quod autem ex vivo vivum natum est, habet nativitatis profectum sine novitate naturae. Non enim novum est, quod ex vivo generatur in vivum (ibid., VII, 27). Ne non in eo paternae naturae veritas maneat (ibid., IX, 24).
111
Ita imago est, ut non differat genere (De Tr.. VII, 37). Personae tamen tantun distinctione, non generis: Deus enim in eo est: et in quo est Deus. Detis est (ibid., IV, 40). Ut Deus ex Deo unum sint in genere naturae (ibid., VI, 11). Ubi unucupatio est generis alieni, ibi existimatur veritas ejusdem generis non inesse (ibid. V, 11). Nor nativitatem adimit, sed naturam non discernit in genere (ibid., VII, 5). Indissimili genere divinitatis, Patrem et Filium esse profitentem (ibid., VII. 8). Neque alterius generis Deus est (ibid., VIII, 41). Non tamen diversitatem generis affert, cum talis data est, qualis et habetur (ibid., VIII, 43). Hic nunc quaero, utrum alternis generis Deus est qui in forma Dei Deus maneat (ibid., VIII, 46). Apostolus… ita Dominum Jesum Christum Deum praedicans, ut neque per alterius generis Deum in deos duos fides apostolica depereat (ibid., VIII, 47). Nec demutationem generis accipit Filius Dei (ibid., IX, 24). Nec differt in genere, qui manentem in se habens, inest in manente (ibid., IX, 69). Ариане учат, что Сын a potestate et veritate Dei patris alienus, aut alterius generis Deus sit (ibid., X, 3). Neque duos deos per diversitatem generis in fide esse (ibid., X, 6). Quia nasci cum causam nativitatis astendat, non disproficit tamen in genere auctoris exsistere (ibid., XI, 11). (срав. VIII. 48).
112
Indissimili genere divinitatis (ibid., VII, 8) Indifferentisque divinitatis veritatem (ibid., VII, 18).
113
0 Indifferens divinitatis substantia (ibid., VIII, 10). Non enim ex alia substantia, sed ex Deo Deus est (ibid., IV, 42). Pater Deus et Filius Deus unum sunt, non unione personae, sed substantiae initate «ibidem».
114
Иларий приводит критические замечания ариан против этого термина (De Tr.. IV, 4), но защищает этот термин и считает его очень целесообразным для отражения ереси (ibid., IV, 7).
115
1 Indissimili genere divinitatis (ibid., VII. 8). Naturae per id indissimilis intellige unitatem (ibid., VII, 21). Indissimilis unitate naturae (ibid., VII, 40). Non amittit naturae unitam similitudinem, quia nec careat virtute naturae (ibid., VII, 37). Per naturae unitam similitudinem Pater per Filium visus sit (ibid., VII, 38). Invicem esse sui similes, in eo quod «similitudinem nostram» dicat, ostendit (ibid., III, 23; IV, 18). Inseparabiles esse per naturalem similitudinem Patrem et Filium (ibid., VII, 39). Dum Deum ex Deo quod in similitudine generis unum sint negareblasphemum est (ibid.). Nec contumeliam communicatarum cum eo sedium sentiat, cui ex se genito in naturae similitudine nulla diversitas est (In. Ps. 131, 22). Et cum ex substantiae similitudine ac proprietate naturae alter in altero sit (In. Ps. 144, 3). Употребление термина в «De Synodis», где ovi убеждает в разъяснении όμοούσιος принять и όμοιούσιος» очень частое; De Synod., 16, 22, 23, 25, 72, 73, 76, 89, 91.
116
Hinc enim est sola illa quae vere esse possit aequalitas: quia naturae aequalitatem sola possit praestare nativitas (De Tr, VII, 15). Sola ei nativitas filii non impie per similitudinem creditur aequalis (ibid., VII, 26). Deo autem simile aliquid esse, nisi quod ex se erit, non potest. Non enim aliunde est, quod in omnibus simile est: neque diversi tatem duobus admisceri alterius and alterum similitudo permittit (ibid., III, 23).
117
In Deum ex Deo natus (ibid., IV, 42). In Deum ex Deo Deus nascitur, dum nihil in his novum est, nihil alienum (ibid., VII, 39). Et idcirco Deus ejus est. quia ex eo natus in Deum est (ibid., IV, 35). De natura et in natura Dei ex Deo Deum natum (ibid., VI, 9). Unus ex uno est, et Deus natus ex Deo est (ibidem). Ex Deo in Deum exstitit (ibid., VI, 11). Deum autem nasci non est aliud, quam in ea natura esse, qua Deus est (ibid., XI, 11. Срав. IX, 58; V, 37; IV, 42; In Ps. 52, 6).
118
Unus ex uno, verus a vero, vivus a vivo, perfectus a perfecto, virtutis virtus sapientiae sapientiae, gloria gloriae (De Tr., II, 8). Progenies a parente, vivus a vivo, perfectus a perfecto, quia totus a toto… incomprehensibilis abincomprehensibili… invisibilis abinvisibili… Deus a Deo, abuno ingenito Deo unus unigenitus Deus (ibid., II. II). Perfecti Patris perfectus Filius… Deus a Deo, Spiritus a Spiritu, lumen a lumine, quia ut spiritus Pater, ita et Filius Spiritus; ut Deus Pater, ita et Filius Deus: ut lumen Pater, ita et Filius lumen (ibid., 111, 4). Deum de Deo, et Spiritum de Spiritu (ibid IX, 69).
119
Pater major est Filio, non magnitudine aliqua vel tempore, sed propter generationem ex ipso Patre (Orat. II, cont. Ar., p. 363). См. примеч. «e» к «De Tr.», III, 12).
120
Nec tamen se Deo patri non et filii honore et hominis conditione subdente: cum et nativitas omnis se referat ad auctorem, et caro se universa secundum Deum profiteatur infirman (De Tr., IX, 5).
121
Non enim suae originis est Filius, neque nativitatem sibi non exstans ipse conquisivit ex nullo: sed ex vivente natura vivens natura exstans, tenet in se naturae polestatem, professa auctoritate naturae, ut et honorem testetur, et gratiam sumptae nati vitatis in honore. Et hoc quidem Parti debitum reddens, ut obedientiam suam mittentis deputet voluntati, non tamen ut naturae unitatem obedientia humilitatis infirmet.
122
Et idcirco Deus ejus est, quia ex eo natus in Deum est. Non tamen per id, quod Pater Deus est, non et Filius Deus est: «Unxit» enim «te, Deus, Deus tuus»: designata videlicet et auctoris, et ex eo geniti significatione, uno eodemque dicto utrumque illum in naturae ejusdem et dignitatis nuncupatione constituit (De Tr., IV, 35).
123
Contestatam de se potestatem, per reverentiae honorem, ei cui omnia meminerat confitenda subjecit; non sibi adimens quod similia Patri posset, sed eum per quem similia posset ostendens (In. Ps. 138, 28). Missurus quo que Paracletum, sicuti frequenter spopondit, interdum eum et mittendum dixit a Patre, dum omne quod ageret, pie referre est solitus ad Patrem (De Synod., 54). Sed pietatis subjectio non est essentiae diminuto, nec religionis officium efficit naturam (De Synod., 51). An et hoc ex ignorantia venit, ut cum caeteris Patri subjectus sit Filius: ut dum cum caeteris subjicitur, non discernatur a caeteris? Cum subjectio Filii naturae pietas sit, subjectio autem caeterorum creationis infirmitas sit (De Synod., 79).
124
Quod si acceptio potestatis, sola est significatio nativitatis, in qua accepit id quod est: non est infirmitati datio deputanda, quae totum hoc nascentem consummat esse quod Deus est. Cum enim innascibilis Deus ad perfectam divinae beatitudinis nativitatem unigenito Deo auctor sit, auctorem nativitatis esse sacramentum paternum est. Caeterum non habet contumeliam, quae se auctoris sui esse imaginem genuina nativitate consummat. Dedisse enim potestatem omnis carnis, et ad id dedisse ut det ei vitam aeternam, habet et in dante quod pater est, et in accipiente quod Deus est: cum et in eo significetur Pater esse, quod dederit; et in eo Filius Deus maneat, quod vitae aeternae dandae sumpserit potestatem (De Tr., IX, 31).
125
Haec igitur natura (Deus Filius) non eguit vel demutatione, vel interrogatione, vel allocutione, ut post ignorantiam sciat, post silentium interroget, post interrogationem audiat: sed perfecta in sacramento unitatis suae manens, ut habuit de Deo nativitatem ita habuit et universitatem. Universitatem autem habens, non etiam non quae universitatis sunt tenuit, scientiam scilicet, aut voluntatem: ne quod scit Pater, per interrogationem Filius sciret; vel quod vult Pater, per significationem Filius vellet. Sed cum omnia, quae Patris sunt, sua essent; in ea fuit proprietate naturae, ne aliud aliquid, quam Pater, aut vellet, aut sciret (De Tr.. IX, 74).
126
Hinc enim illud est, «Qui me vidit, vidit et Patrem»: sed et illud, «Verba quae loquor, non a me loquor» (Joan. XIV, 9, 10). Nam dum non a se loquitur, auctori eum necesse est debete quod loquitur: sum autem se viso Pater videtur, naturae conscientia est, quae ad demonstrationem in se Dei, non aliena a Deo in Deum nata substiterit. Vel illud, «Pater quod dedit mihi, majus est omnibus» (Joan, X, 29); et rursum, «Ego et Pater unum sumus» (ibid., 30). Nam et datio paterna sumptae nativitatis professio est et quod unum sunt, proprietas ex nativitate naturae est. Vel illud, «Sed judicium omne dedit Filio, ut omnes honorificent Filium, sicut honorificant Patrem» (Joan. V, 22, 23). Nam dum judicium datur, nativitas non tacetur: dum vero exaequatur honor, natura retinetur. Ve! illud, «Ego in Patre, et Pater in me»; et rursum, «Pater major me est, (Joan. XIV, 11, 28). In eo enim, quod in sese sunt, Dei ex Deo divinitatem cognosce: it. eo vero, quod Pater maior est. confessionem paternae auctoritatis intellige (De Tr. XI, 12).
127
Ut cum aliud sit ante hominem Deus, aliud sit homo et Deus, aliud sit post hominem et Deum totus homo lotus Deus; non contundas temporibus et generibus dispensationis sacramentum, cum pro qualitate generum ac naturarum, alium ei in sacramento hominis necesse est sermonem fuisse non nato, alium adhuc morituro, alium jam aeterno (De Tr., IX, 6).
128
Подробнее толкование этого мест из первого послания к Коринфянам содержится в VIII кн., п. 35. У нас оно приводится ниже, при изложении учения Илария о единство Отца и Сына.
129
Афанасий Алекс., Григорий Наз. (Orat. XXXVI, 62), Кирилл Алекс. (Thesauri, р. 221) приписывают неведение человечеству Христа. Но эта мысль другими осуждалась. В книге Ленория, подписанной Августином, анафематствуется: «quia dici non licei, etiam secundum hominem ignorasse Dominum prophetarum». При Юстиниане темнетиане, или агносты, защищали мысль о неведении Христа по человечеству, против которых Евлогий писал Комментарий, одобренный папой Григорием I (lib. VIII, epist. 42). Существует сочинение «Agobardi contra Felicem», утверждавшего то же.
