Александр Бриллиантов - Влияние восточного богословия на западное в произведениях Иоанна Скота Эригены
456
D. n. II, 7, с. 644.
457
D. η. II, III; Μ. th. Ill; Ер. IX.
458
D. n. II, 11, с. 649: (ή θεαρχία–ό θεός) ήνωμένως μέν διακρίνεται, πληθύεται δέ ένικώς, καί πολλαπλασιάζεται έκ τού ένός άνεκφοιτήτως· ofov, έπειδή<δν έοτιν ό θεός ΰπερουσίως, δωρεΐται δέ τό είναι τοΤς οΰσι, καί παράγει τάς δλος ούσίας, πολλαπλασιάξεσθαι λέγεται τδ δν δν έ κείνο -rfj έ| αύτοΰ παραγα>Υ{ί τών πολλών δντων, μένοντας δέ (al. δντων μέν δντος δέ, al. μένονιος δέ non habetur) ούδέν fjrtov Εκείνου, καί ένός έν τφ πληθυσμφ, καί ήνωμένου κατά τήν πρόοδον.
459
D. п. Ill, 1, с. 680: πρώτην<…>καί των δλον τοΰ θεοΰ προόδων (προνοιών) έκφαντορικήν άγαθωνυμίαν έπισκεψώμεθα. Cf. XIII, 3, с. 981: τδ τών όνομάτων σεπτότατον.
460
D. п. IV, I, с. 693.
461
D. n. IV, 5,6, с. 700–701.
462
D. п. IV, 11, с. 709: οί τήν έρωτος έπονυμίαν διαβάλλοντες.
463
D. п. IV, 12 с. 709: τά πλήθη μή χωρήσαντα τδ ένοειδές τής έρωτικής θεωνυμίας, οίκείως έαυτοίς έπΐ τδν μεριστδν καί σωματοπρεπή καί διηρημένον έξωλίσθησαν, ώς (al. δς) ούκ ίσπν αληθής έρως, αλλ’ είδωλον, ή μάλλον έκπτωσις τοΰ δντως έρωτος. — Καίτοι ίδοξέ τισι τών καθ’ ήμ&ς Ιερολόγων καί θειότερον είναι τδ тог Ιρωτος ονομα τοΰ τής ίχγαπής. Γράφει δέ καί δ θείος 'Ιγνάτιος· Ό έμός έρως έσταΐιρωται. Καί έν ταΐς προεισαγωγαΤς τών λογίων εϋρήσεις τινίι λέγοντα περί τής θείας ΣοφίαςΕραστής έγενόμην τοΰ κάλλους αϋτής (Прем. 8,2). В позднейшей грече ской мистике встречается даже выражение: έρως μανικός. Nicolai Cabasilae. De vita in Christo. Ed. Gass. VI, 22, p. 137; cf. einleit. Darstellung, 206.
464
D. n. IV, 13, с. 712: ού τήν έαυτοΰ ξών, αλλά τήν τοΰ έραστοΰ ζωήν, ώς σφόδρα Ιιγαπητήν.
465
DTn. IV, 13, с. 712: Τολμητέον δέ<…>είπεΐν, δτι καί αύτός ό πάντων αΓτιος, τφ καλφ καί άγαθψ των πάντων (al. των καλών καί αγαθών, τφ πάντων) £ρωτι<…>, £ξω έαυτοΰ γίνεται, ταΐς ε(ς τά δντα πάντα προνοίαις, καί οίον ίχγαθότητι καί Αγαπήσει καί £ρωτι θέλγεται.
466
D. n. IV, 14, с.712: ό θείος £ρως<…>ώσπερ τις αΐδιος κύκλος, διά τάγαθόν, έκ τάγαθοϋ, καί έν τάγαθφ, καί ε(ς τίχγαθδν, έν απλανεΓ συνελίξει περιπορεύόμενος. D‑n. IV, 15–17; 17, c.713: μία τίς έστιν άπλή δύναμις ή αύτοκινητική<„>έκ τάγαθοί μέχρι τοΰ τών δντων έσχάτου, καί άπ’έκεινοΰ<…>είς τάγαθόν<…>ίαυτήν ίχνακύκλουσα, καί είς έαυτήν άεΓ ταύτώς άνελιττόμενη. Ср. о Боге вообще Ер. IX (Tito), 1, с. 1104: (ό θεός) πηγή ζωής, είς έαυτήν χεομένη<„.>μία τις δύναμις άπλή<…>άεΓδι’ έαυτής έαυτήν θεωμένη.
467
D. η. IV, 23, с. 724–725: ούτε οί δαίμονες φύσει κακοί<…>καί είσι κακοί, καθ’ δ ούκ είσί· καί τοΰ μή δντος έφιέμενοι, τοΰ κακοΰ έφίενται.
468
D. п. IV, 18–34. Cf. Schol. in lib. de Div. Nom. IV, 34. Migne, s. gr. t.4, c.308' Σημείωσαι δέ, καί δτι ε6<οσι καί τρεις συλλογισμούς έχει τό κεφάλαιον τοΰτο, άποδυκνύντας, δτι ούκ έστιν δν τδ κακόν. Зло само в себе, как абсолютное ничто, по Дионисию, καί αύτοΰ τού μή δντος μάλλον άπέχον τάγαθοΰ, άλλότριον και άνουσιώτερον. D. п. IV, 19, с. 717.
469
D. n. IV, 23, с. 725: (οί δαίμονες) rfj στερήσει<…>τών προσηκόντων αύτοίς αγαθών λέγονται κακοί. 34, с. 733: τό—κακόν αύτοίς έκ τής τών οικείων αγαθών άποπτώσεως 24, с. 728: ούτε έν ήμΓν τό κακόν, ώς 6ν κακόν, άλλ’ ώς έλλειψις καί έρημία τής τών οίκε ίων αγαθών τελειότητος. 25, с. 728: φθορά—φύσεως (τών ζώων) ασθένεια καί έλλειψις τών φυσικών Εξεων, καί ένεργειών καί δυνάμεων. 26, с. 728. τούτο τη φύσει κακόν, τό άδυνατεΓν τά τής οικείας φύσεως έκτελεΓν. 27, с. 728: τοΰτο—καί σώμασι κακόν, ή τής Εξεως τών οικείων αγαθών ασθένεια καί άπόπτωσις. Cf. D. п. VIII, 9, с. 897: εί καί τι πρός τό πλημμελές καί δτακτον άποσφαλείη, καί μείωσίν τινα πάθοι τής τών οικείων αγαθών τελειότητος. Ε. h. Ill, 11.
470
D. п. IV, 31, с. 732: πάντων καί τών κακών άρχή καί τέλος Εσται τό άγαθόν τοΰ γάρ αγαθοί Ενεκα πάντα καί δσα αγαθά, καί δσα έναντία· καί γάρ καί ταΰτα πράττομεν τό άγαθόν ποθοΰντες· ούδείς γάρ είς τό κακόν άποβλέπον ποιεί διό ούτε ύπόστασιν έχει τό κακόν, άλλά παρυπόστασιν (al. παρ’ ύπόστασιν), τοΰ άγαθοΰ ένεκα καί ούχ έαυτοΰ γινόμενον.
471
D. n. fV, 35, с.736: εί έκ τάγαθοΰ τδ δύνααθαι τού διδόντος, κατά τά Λογία, τά προσήκοντα π&σιν άπλώς, ούκ έπαινετόν ή τής έκ τάγαθοΰ τών οικείων άγαθών έξεως άμαρτία, καί παρατροπή, και άποφυγή, καί άπόπτωσις.
472
IV, 33, с. 733: πρόνοια<…>των αύτοκινήτων ώς αύτοκινήτων προνοε.
473
Ер. X (Ioanni Theologo), с. 1117. Подробное рассмотрение различных недоумений по этому вопросу должно было заключать особое сочинение Περί δικαίου (al. δικαιοσύνης) καί θείου δυκαιοτηρίου, не дошедшее до нас. D. n. IV, 35, с. 736. В позднейшей византийской литературе можно указать на посвященный этому вопросу трактат Марка Ефесского Περί άσθενείας Ανθρώπου, где решение дается всецело на основе ареопагитских воззрений. W. Gass. Die Mystik des Nik. Cabasilas. 83–86.
474
C. h. XI, 2, c.284: ε(ς τρία διήρηνται τφ κατ' αυτούς ύπερκοσμίφ λόγφ πάντες θείοι νόες, ε(ς ούσίαν, καί δύναμιν, καί ένέργειαν.
475
D. n. cap. V‑VII, VIII, IX.
476
D. n. V‑VII; cf. V, 1, c.816; VII, 2, c.868.
477
D. n. V, 2, c.816: (ό λόγος τήν πρόνοιαν) αγαθότητα καί πάντων αγαθών αΙτίαν ύμνεΓ, καί βν, καί ζωήν, καί σοφίαν, τήν ούσιοποιδν, καί ζωοποιόν, καί σιφοδότιν αΙτίαν, τών ούσίας, καί ζωής, καί νοΰ, καί λόγου, καί αίσθήσεως μετειληφότων. VII, 1, с. 865: τήν άγαθήν καί αίωνίαν ζωήν, καί ώς σοφήν — ύμνώμεν.
478
D. n. V, 4. с. 817: καί ού τά δντα μόνον, άλλα καί αύτδ τδ είναι τών δντων, έκ τοΰ προαιωνίως 6νιος. V, 5, с. 820: (ό θεδς τδ προεΓναι καί ύπερεΓναι προέχων, και ύπερέχων, τδ είναι πδν (al. πάντα), αύτό φημί καθ’αύτδ τδ είναι, προύπεστήσατο, καί τφ είναι αύτφ πάν τό όπωσοϋν δν ύπεστήσατο.
479
D. n. V, 5, с.820: καί αύτά καθ’αύτά πάντα ών τά δντα μετέχει, τοΰ αύτδ καθ' αύτδ είναι μετέχει.<…>τάς αύτομετοχάς εύρήσεις τοΰ είναι πρώτον αύτάς μετεχούσας καί τφ είναι πρώτον μένουσαςΕπειτα τοΰδε ή τοΰδε άρχάς οΰσας, καί τφ μετέχειν τοΰ είναι, καί ούσας καί μετεχομένας.
480
D. n. V, 6, с. 820: fcmv έξ αύτής (τής αύτοΰπεραγαθότητος), καί fcv airrfl, καί αύτο τδ είναι, καί at τών δντων άρχαΐ (V, 7: δσα τφ είναι δντα, τά δντα πάντα χαρακτερίξει), καί τά δντα πάντα.
481
D. n. V, 8, с. 824: παραδείγματα δέ φαμεν είναι τούς έν θεφ τών δντων. ούσιοποιοϋς λόγους, οϋς ή θεολογία προορισμούς καλεΓ, καί θεΓα καί άγαθά θελήματα.
482
D. n. VII, 2, C.869: Έαυτήν οδν ή ΘεΓα σοφία γινώσκουσα, γνώσεται (al. γινώσκεται) πάντα.<…>ούκ δρα ό θεδς ιδίαν έχει τήν έαυτοΰ γνώσιν, έτέραν δέ τήν κοινή (al. κοινήν) τά δντα πάντα συλλαμβάνουσαν.
483
D. n. XI, 6, c.953: ού γάρ ούσίαν τινά θείαν f| άγγελικήν είναι φαμεν τό αύτδ είναι<…>. ουδέ ξωόγονον δΛλη (άλλην) Θεότητα παρά τήν ύπέρθεον<…>ζωήν, οΟτε, συνελόντα είπεΐν, άρχικάς τών δντων καί δημιουργικός ούσίας καί υποστάσεις, άσπνας al. δς τινες καί θεούς τών δντων και δημιουργούς αύτοσχεδιάσαντες άπεστοματίσαν.
484
D. n. XI, 6, с.956: Ενα Ακριβώς ό πάντων αίτιος έπέκεινα fj πάντων. V,8, с.824: κφαύτοΰ έση τό είναι, καί ούκ αύτδς τοΰ είναι.
485
Ер. II. (Cajo), с. 1069· ό πάσης αρχής ύπεράρχιος, καί τής οΰτω λεγομένης θεότητας καί 'αγαθότητος<…>έστίν έπέκεινα. Cf. M. th. V.
486
D. n. VIII, 4, c.892: τήν Ανελάττωτον Εφεσιν τοΰ αγαθού, πρδς τής ίιπειραγάθου (al. Απειροδυνάμου) δυνάμεως είλήφασιν, αυτής έφιείσης αύτοίς τό δύνασθαι καί τό είναι ταΰτα, καί έφίεσθαι Αεί είναι, καί αύτδ τό δύνασθαι έφίεσθαι τοΰ bк δύνασθαι.
487
D. n. VIII, 9, с. 897: ίχπολύτρωσιν αύτήν (τήν σωτηρίαν) όνομάξσυσιν οί θεολόγοι, καί καθ’ δσον ούκ έξι τά δντως δντα πρδς τό μή είναι διαπεσεΓν, καί καθ’ δσον εί α τι πρός τό πλημμελές καί δτακτον &ποσφαλείη, καί μείωσίν τι να πάθοι τής τών οικείων άγαθών τελειότητος, καί τοΰτο τοΰ πάθους, καί τής άδρανείας, καί τής στερήσεως ίιπολυτροΰται.
488
D. n. cap. IX.
489
D. n. X, 1, с. 936: διά τό πάντων αύτόν είναι παντοκρατορικήν 2δραν, συνέχουσαν καί περιέχουσαν τά Ska.
