Масей Седнев - Раман Корзюк (на белорусском языке)
- Добры вечар!
Усё застольле поглядзела на яго. Першай выхапiлася Дзiчкоўская, пакiнуўшы Яначкiна:
- Што-ж ты гэтак позьнiшся, Рамашачка? А ты стаiш i не запрашаеш, - тут-жа зьвярнулася яна да Ларысы.
Потым падыйшла i Роза Шкляр, i ўсе яны пацягнулi Рамана за стол. На момант гаворка спынiлася, i тая весялосьць, якая была ўжо запанавала тут, перарвалася з прыходам Рамана. На твары Мялешкi застыла незадаваленьне, а Яначкiн пачаў вылазiць з-за стала, абражаны няўважлiвасьцяй Дзiчкоўскай, якая выяўна лiпла цяпер да Корзюка.
- Не ўцякай, Яначкiн! Вып'ем за прыход у нашу сям'ю Рамана Корзюка!
- Чакай, Оля, можа гэтая сям'я i ня хоча мяне, - загаварыў Раман.
- Хочам! Хочам! - закрычэлi дзяўчаты.
- Пачакайце. Я ведаю, што вы хочаце. Але найперш вып'ем!
Выпiлi ўсе, апрача Мялешкi. Дзiчкоўская заўважыла гэта i секанула:
- Сьцяпан, i за Кастрычнiк ня хочаш выпiць?
- А ты хiба выпiла цяпер за Кастрычнiк?
- Канешне, за Кастрычнiк. А за што-ж?
- Добры твой Кастрычнiк!
- Ня горшы твайго!
I Дзiчкоўская тэатральна ўсадзiла каля сябе Корзюка. Корзюк пачырванеў.
- Вып'ем сапраўды цяпер за Кастрычнiк! Паглядзiмо, цi будзе пiць Мялешка.
Грамадою ўзьнялiся над сталом, трымаючы чаркi.
- За Кастрычнiк!
Але Мялешка ня ўзьняў свайго кiлiшка.
- Сьцёпачка, што з табою? Хутчэй! - на Дзiчкоўскую найшоў шал i яна не адступалася ад Мялешкi: - Ну!
Мялешка, не сьпяшаючыся, падняўся, але замест таго, каб узяць i падняць чарку, ён вылез з-за стала i рашучым крокам пайшоў да дзьвярэй.
Дзiчкоўская, рашчырванелая i зiхатлiвая, яшчэ з большым iмпэтам скамандвала:
- За Кастрычнiк!
Выпiлi, але настрой ужо апаў - выйшаў бо Мялешка. А гэта нешта значыла. Ларыса хацела затрымаць яго, угаварвала застацца, але ён апрануўся i, не разьвiтаўшыся нават з ёю, пакiнуў манастыр. Калi ўсiх гэты выпадак ацьвярозiў, дык на Дзiчкоўскую ён ня меў нiякага ўплыву - яна налiвала Раману то гарэлку, то вiно, тулiлася да яго i была як-бы рада, што Мялешка сыйшоў з воч. Пятро Шыракоў з Цыпiнай узялiся круцiць вальс Цыпiнай. Як i заўсёды, Пятрок граў на губы. Калi завялi патэфон, ён сказаў, што ягоная "партнiха" (гэта значыць партнёрка) прывыкла да ягоных жывых гукаў i пад патэфон танцаваць ня ўмее. Жарты Шыракова, ягоны нейкi няўлоўны цынiзм сьмяшылi ўсiх, i хутка ахвотнiкаў танцаваць знайшлося даволi. Яначкiн пайшоў з Ларысай, Аўсеева з Фомкай Марцiновiчам, Шкляр з Каплеўскiм. Дзiчкоўская яшчэ сядзела з Раманам за сталом i падкладвала яму яду. Шарамецьцеў гаварыў з Лагоўскай. Танцораў набралася гэтулькi, што ня было нiдзе нават кроку ступiць, i пары не танцавалi, а цёрлiся.
Селi зноў за стол. Пiтва хапала, не хапала толькi закусi.
- Досыць вам есьцi! - зьвярнулася Роза Шкляр да Дзiчкоўскай i Корзюка: Давайце вып'ем! А то як з галоднага краю вы.
- Канечне-ж, з галоднага. Я кармлю Рамашачку, каб ён дужэйшым быў. А то зьнямогся, бедны, што сягоньня ня змог партрэта несьцi. Дзiва што...
- Будзе яму яшчэ за гэты партрэт. Мялешка нездарма выйшаў. Ну, за што вып'ем? - пыталася Роза.
- На гэты раз за прыгожую Розачку, - прагаласiла тост Дзiчкоўская.
- Брава! Брава! П'ем за Розачку!
Пiлi шмат. Дзiчкоўская, нарэшце, выйшла з Раманам на сярэдзiну пакою i закружылася з iм у танцы. Яны танцавалi гэтак зграбна, прыгожа, далiкатна i ўтульна, што выклiкалi замiлаванасьць i зайздрасьць i нiхто ня сьмеў далучыцца да iх. Усе толькi любавалiся iмi. Дзiчкоўская шчыльна прыпадала да Рамана i ўся - як сьвяцiлася. Нiжэйшая за Рамана, яна як-бы была пад iм i толькi адкiдвала галаву, каб зазiрнуць яму ў вочы.
- Хопiць, даражэнькая, з цябе. Дай мне цяпер твайго кавалера, - падыйшоўшы блiзка да iх на зьдзiўленьне ўсiх сьмела сказала Лагоўская. Гэта было так неспадзявана, што Дзiчкоўская апешыла i бяз нiякiх выбрыкаў, на якiя яна была здольная, уступiла ёй Рамана. Каб гэта падыйшоў да яе з такiм намерам нехта iншы, яна нi за што не зрабiла-б гэтага, хаця-б той нехта памiраў.
Раман зрабiў адзiн круг з Лагоўскай. Тады да яго пачалi падыходзць усе дзяўчаты па чарзе, сьмяючыся i жартуючы. Не пасьмела толькi падыйсьцi да яго Ларыса, але Раман сам узяў яе i прайшоўся i з ёю. Дзiчкоўская назiрала за ўсiм гэтым нядоўга. Схапiла Корзюка за руку i пацягнула за стол.
- Хопiць з вас! Рамашачка цяпер мой, - сказала яна. - Не здарма-ж я кармiла яго i паiла.
- Каб была тут Валя Камоцкая, было-б табе "мой", - кiнула Шкляр, - не падзялiлi-б.
- Рамашачка, што ты думаеш пра "дзяльбу"? Падзялiлi-б? Цi не падзялiлi-б?
- Я суцэльны.
Корзюк, вiдавочна, ужо п'яны, выцягнуў Дзiчкоўскую з-за стала, але танцаваць яна не хацела ў сваiм пакоi, а папрасiла яго пайсьцi на танцы ў Галоўны корпус, дзе, гаварыла яна, грае сапраўдная аркестра i хапае прастору.
- А й сапраўды, чаму-б нам не пайсьцi туды ўсiм? - Шкляр гэта сказала, як-бы не хацела, каб Дзiчкоўская пайшла туды з Раманам адна.
У Галоўны корпус на танцы пайшлi ўсе, апрача Розы Шкляр з Каплеўскiм - яны пасьпяшалiся на кватэру да Каплеўскага. Нават Шыракоў з Басяй прыцягнулiся.
Танцы адбывалiся ў падвале Корпусу, на паркетнай пляцоўцы. Гэта была нiштаватая пляцоўка з некалькiмi слупамi пасярэдзiне, вакол якiх кружылiся пары, i такiм парадкам утваралася столькi акружынаў, колькi было слупоў. Пляцоўка ня была добра асьветленай, але гэта нiколькi не замiнала - наадварот. На пляцоўку прыходзiлi ўсе карыдоры i тут канчалiся. Цяпер яны былi поўныя людзьмi, бо-ж на танцы прышлi студэнты аж з трох iнстытутаў: пэдагагiчнага, мэдычнага i наргасу. Былi i з БДУ. Але найболей кiдалiся ў вочы - сваёй колькасьцяй - вайсковыя. Скуль яны сюды папрыходзiлi, нiхто дакладна ня мог-бы сказаць. Досыць таго, што яны былi тут галоўнай сiлай. Яны былi ня толькi ў вайсковай форме, а й ў шпорах, i цяпер гэтыя шпоры зьвiнелi тут нейкiм даўно мiнулым, аднак, гэта не перашкаджала iм знаходзiць водгук у дзявочым сэрцы. Студэнты былi адкiнутыя, як кажуць, на заднi плян.
Танцавала няшмат. Найболей глядзела. Але Дзiчкоўская, падхопленая, як на крыльлях, музыкай, звонам i тлумам, цягнула Корзюка ў круг, моцна сьцiскаючы ягоную руку сваёю лiпкай. Гралi вальс i танцавалi, хто толькi хацеў, умеў цi ня ўмеў. Аднак вальс скончыўся i зайгралi факстрот. Хоць-бы адна пара выйшла нiхто ня ўмеў. А можа хто трохi i ўмеў - саромiўся выходзiць. Ды ня гледзячы на гэта, аркестра грала. Ад таго, што пляцоўка была пустой, саромiлiся ўсе, нават i тыя, хто не танцаваў наагул. Прыцiхлi й вайсковыя. Змоўклi iхныя шпоры.
I вось у гэтай маўклiвасьцi i напружанасьцi выходзiць Дзiчкоўская з Раманам - памалу, нi на кога ня гледзячы, саромячыся i быццам няўпэўнена. Для ўсiх гэта было збаўленьнем, выйсьцем з несамавiтасьцi. У першы момант нават боязна было падумаць, што танец можа ня ўдацца ў iх. Але ўпэўненасьць, з якой павёў Дзiчкоўскую Раман, заспакоiла ўсiх. Дзiчкоўская i Раман танцавалi факстрот так натхненна, лёгка i нявымушана, што, гледзячы на iх, станавiўся зразумелым сам танец. Ён захапляў усё болей нейкiм сваiм нявымоўным чарам. Дзiчкоўская - фiгурыстая i ў зграбнай сукенцы, што выгадна i спакусна аблягала яе, Корзюк - у сваiм штодзённым гарнiтуры, але прыгожы, стройны, гнуткi заваражылi ўсiх сваiм зьяўленьнем на гэтай пляцоўцы. Пачуўся шэпат у грамадзе. "Хто i адкуль яны такiя?" Зьдзiўленьне i захапленьне. А Дзiчкоўская i Корзюк, быццам забаўляючыся, паслухмяныя рытму, у сваёй чароўнай хацьбе, адчувалi гэтае захапленьне грамады i яшчэ болей уваходзiлi ў сваю ролю. Гледзячы на iх збоку, думалася, што ў сваiм датыкненьнi яны мучацца, шчасьлiвыя i пакутныя, шукаюць зiшчэньня нязiшчанага ў рытмiчным наблiжэньнi i аддаленьнi. Гэтым яны заражалi iншых, i тое, што перажывалi яны, дзiўным спосабам перадавалася iншым. Яны вырасталi ў вачох iншых у герояў, у казку, якой не хапала ў жыцьцi, iм зайздросьцiлi, iх iдэалiзавалi i хацелi быць такiмi, як яны. Невядома, колькi-б яшчэ iграла аркестра, каб Раман схiленьнем галавы не падзякваў аркестрантам. З сашчэпленымi рукамi Корзюк i Дзiчкоўская пайшлi на сваё ранейшае месца. Трывала яшчэ часiна маўклiнi. Здавалася, што пасьля гэтага ня ўзновяцца танцы наагул i змоўкнуць назаўсёды шпоры. Але з грамады выступiў нейкi лейтэнант - досыць прыстойны на выгляд - i зычным голасам не папрасiў, а скамандаваў сыграць вальс.
У вальс налезла, як у сетку вакунёў.
- Вальс-адбiяны! - скамандваў той-жа лейтэнант i хуценька падыйшоў да Рамана з Дзiчкоўскай, што вальсавалi недалёка ад яго. Дзiчкоўская моцна сьцiснула Раманаву руку i заставалася з iм.
- Вальс-адбiяны! - яшчэ грамчэй закрычэў лейтэнант, iдучы побач Дзiчкоўскай з Раманам. - Вальс-адбiяны, грамадзянiн! Вы чуеце, цi не? Адпусьцеце барышню!
Раман з Дзiчкоўскай яшчэ хутчэй закружылiся вакол слупа. Але лейтэнант не адступаў ад iх.
- Жыва!
- Цi нельга без каманды, таварыш лейтэнант? - спынiўся, нарэшце, Корзюк, трымаючы левай рукой Дзiчкоўскую за талiю.
- Патое я й камандзiр, каб камандваць, - i лейтэнант схапiў i пацягнуў да сябе Дзiчкоўскую. Тая скрыкнула. Раман правай рукой няўгледна дзыгнуў у твар лейтэнанта. Лейтэнант, перакруцiўшыся, замахнуўся ўдарыць Рамана, але не пасьпеўшы, заекатаў, адкiнуты моцным ударам нагi ў жывот.
