Стефан Гайм - Агасфэр (Вечны Жыд) (на белорусском языке)
Рабi, вырваны з задумення, пасля кароткага замяшання падняў руку са следам раны як бы на дабраславенне, але зноў апусцiў; пасля гэтага натоўп, якi сабраўся вакол яго, расступiўся, i ён пайшоў, i варта подзiву было, што нiхто з усiх прысутных людзей не шчоўкнуў фотаапаратам, хоць многiя з iх мелi пры сабе камеры.
Мне застаецца толькi распытацца пра асабiстую рэакцыю гера Агасфера на падзею. Аднак менавiта таму i не патрабавалася асаблiва распытваць; ён сам расказаў, як моцна ўразiла яго вяртанне рэбэ Ёшуа, бо гэта надзвычай закранула яго асабiсты лёс. Бо калi, сказаў ён, Ты застанешся i будзеш чакаць, пакуль я вярнуся спраўдзiлася да гэтага часу, тык трэба чакаць, што i ў праклёне implicite для часу пасля вяртання рэбэ Ёшуа i яго ўшэсця таксама спраўдзяцца, а ён, Агасфер, тым часам павiнен яшчэ сёе-тое ўрэгуляваць.
Вы, шаноўны калега Байфус, зразумееце хваляванне, з якiм я пiшу гэта пiсьмо, але ж i маю радасць i задавальненне з таго, што я менавiта такога скептыка i марксiста, як Вы, магу першага паiнфармаваць пра такую вялiкую i дзiвосную, хай хоць, на жаль, толькi з адной крынiцы пацверджаную падзею, якою з'яўляецца новае паяўленне рэбэ Ёшуа. Несумненна вы захочаце яшчэ раз пагутарыць пра гэта i iншыя цiкавыя нам пункты з герам Агасферам i са мною падчас нашага вiзiту ў сталiцу Германскай Дэмакратычнай Рэспублiкi, i я з вялiкiм спадзяваннем на плённы абмен думкамi чакаю яго.
А пакуль што добрыя прывiтаннi
Ваш
Ёханаан Лёйхтэнтрагер
Hebrew University
Jerusalem
РАЗЬДЗЕЛ ДВАЦЦАЦЬ ШОСТЫ
У якiм рабi й Агасфэр выпраўляюцца на пошукi Бога й сустракаюць старога, якi ведае таямнiцу Кнiгi жыцьця пад сямю пячаткамi й якога рабi заклiкае да безразважнага супрацiву
Мы шукаем.
Я, Агасфэр, iшоў леваруч рабi сорак дзён i ночаў, бо мы шукалi Бога. Але ён адмовiў нам, i вакол нас была пустыня i пустата i голая шэрань шэола, у якiм усё расплываецца й чэзьне. I рабi быў поўны страху й няпэўнасьцi й сказаў мне: Хто мы, каб нам спрачацца з Богам i прыкладаць свае маштабы да Яго ўстанаўленьняў? Ён ёсьць пачатак i канец, Ён быў перад часам i будзе пасьля яго, i ўлада яго бязь межаў.
А я сказаў: Чым быў бы Бог бяз нас? Крык бяз рэха, сiла бязь дзеяньня, прынцып бяз практыкi.
I як што мы зноў праблукалi сорак дзён i сорак ночаў, шукаючы яго, рабi спытаўся: А што калi б так было, што Яго зусiм няма? Што сьвет i мы ад пачатку былi толькi сном, якi расплываецца, як туман на ветры?
Рабi, адказаў я, вера, якая перастаўляе горы, горы ж i стварае; ты толькi павiнен цьвёрда верыць, тады ты знойдзеш Бацьку.
I вось, рассунулася шэрань перад нашымi вачыма, i зазьзяла сьвятло, i асьвятлiла нам шлях, i падняўся палац у канцы шляху, i быў ён з золата й срэбра й кедровай драўнiны, усё каштоўнага вырабу, i каля сямi брамаў палаца стаялi сем брамнiкаў у латах, i ў кожнага быў агнявы меч; але рабi прайшоў празь сёмую браму ў сёмую залу, у якой стаяў трон з каштоўных камянёў, якiя блiшчалi ўсiмi колерамi сьвету, i на троне сядзеў нехта, ён быў апранены ў блiскучы шоўк i быў прыгожы, як анёл, з кучаравымi валасамi, на пальцах пярсьцёнкi, i сказаў: Я цар цароў, i я даўно ўжо чакаю цябе, сыне мой.
Рабi, сказаў я, калi той там твой Бацька, пагавары зь iм.
Але рабi сказаў: Гэты для мяне нiшто.
I зацьмiўся твар у цара цароў гневам, i падышлi сем ягоных ахоўцаў i схапiлi рабi й выгналi яго зь сёмай брамы ў пустыню. Але сьвятло асьвятляла наш шлях, i ў канцы шляху падняўся храм, якi быў яшчэ больш раскошны, чым палац цара цароў i на яго пайшло яшчэ больш золата й срэбра й кедровай драўнiны, чым на палац, i быў ён яшчэ каштоўнейшы, i на сямi дварах храма перад сямю алтарамi правiлi набажэнства сем сьвятых сьвятароў, кожны зь якiх трымаў палымяную ахвярную шалю ў руках; але рабi прайшоў празь сёмы двор у сёмую палату, якая была запоўнена пахамi мiры й дарагiх пахошчаў i культавым посудам з дарагiх камянёў, якiя зьзялi ўсiмi фарбамi сьвету, i сярод палаты стаяў нехта, увесь у белым, i вакол галавы было вялiкае зьзяньне, i сказаў: Я сьвяты сьвятых, i я даўно ўжо чакаю цябе, сыне мой.
Рабi, зноў сказаў я, калi той там твой Бацька, пагавары зь iм.
Але рабi сказаў: I гэты для мяне нiшто.
I сказiў гнеў твар у сьвятога сьвятых, i сем яго сьвятароў падышлi й схапiлi рабi й выгналi яго прэч зь сёмага двара ў пустыню. Але шлях, асьветлены нам сьвятлом, зрабiўся вузешы й круцейшы, i абапал яго разьзеўрылiся прорвы; а ў канцы шляху ляжаў камень, на якiм сядзеў Нехта, якi быў вельмi стары й трымаў у руцэ кiй i пiсаў на пяску пад сваiмi нагамi канцом кiя.
I я сказаў трэйцi раз: Рабi, калi той там твой Бацька, пагавары зь iм.
Але рабi нiзка схiлiўся да таго, што пiсаў, i спытаўся: Што ты тут робiш, стары?
Але той сказаў, не даючы перашкодзiць сабе ў працы: Цi ж ты ня бачыш, што я пiшу Кнiгу жыцьця за сямю пячаткамi, сыне мой?
Але ты пiшаш яе на пяску, сказаў рабi, i прыйдзе вецер i ўсё садзьме.
Якраз у гэтым, адказаў стары, i ёсьць таямнiца кнiгi.
I пабялеў рабi й спалохаўся вельмi, але пасьля сказаў: Ты той, хто стварыў сьвет з пустыняў i пустотаў, з днём i ноччу й небам i зямлёю i водамi й усiм, што рухаецца.
Той - гэта я, сказў стары.
I ў дзень шосты, сказаў далей рабi, ты стварыў паводле вобразу твайго чалавека.
I гэта зрабiў я, сказаў стары.
I цяпер усё гэта павiнна быць, як бы яго нiколi ня было, спытаўся рабi, мiмалётны сьлед, якi сатрэ мая нага?
Тут стары адклаў убок кiй i больш ня пiсаў, пакiваў галавой i сказаў: Калiсьцi й я быў поўны шчырай рупнасьцi й веры, мой хлопча, i любiў мой народ альбо гневаўся на яго, i пасылаў на яго патоп i агонь i анёлаў i прарокаў i нарэшце цябе самога, майго адзiнага сына. I ты бачыш, што з таго выйшла.
Смярдзючае балота, у якiм усё, што жыве, сочыць, памыкаецца зжэрцi другога, сказаў рабi, царства жудасьцi, у якiм увесь парадак служыць толькi разбурэньню.
Сыне мой, сказаў стары, я ведаю.
Але Госпадзе, зьвярнуўся рабi, цi ж не ў Тваёй руцэ - асушыць балота й зьмянiць парадак?
Стары маўчаў.
Госпадзе, сказаў рабi, Ты пераказаў вуснамi Тваiх прарокаў, што Ты хацеў стварыць новае неба й новую зямлю, каб не ўспамiналася больш старая. I пазьней Ты сказаў праз яшчэ аднаго з Тваiх прарокаў i абвясьцiў людзям, што Ты хацеў дастаць зь iхняй плоцi каменнае сэрца й даць iм новае сэрца й новы дух, Госпадзе, я пытаюся ў Цябе: калi? Калi?
Тут павярнуў стары галаву й паглядзеў на сына, зьнiзу ўгору, i сказаў: Я стварыў сьвет i людзей, але, каб кожны разьвiваўся па сваiх законах i калi з Так зробiцца Не, а зь Не - Так, пакуль нiчога ня стане так, як было, i сьвет, створаны Богам, больш ня будзе пазнавальны вачам нават самога творцы.
Дык ты прызнаеш, сказаў рабi, марнасьць Твайго тварэньня, Госпадзе?
Я пiшу на пяску, сказаў стары, цi ж гэтага не дастаткова?
Тут абурыўся рабi й сказаў: Чаму ж Ты не адступiшся, Госпадзе, бо хто абяцаў так, як Ты, той не павiнен быў жадаць так трымацца за ўладу,
I ты будзеш рабiць гэта хiтрэй? спытаўся стары. Ты, якi дазволiў укрыжаваць сябе замест таго, каб паўстаць i ўсупрацiвiцца беззаконьню? Ах, дзiцятка маё, цi ж бо ня вунь ён падбухторыў цябе на твае мяцежнiцкiя казанi?
Але рабi схапiў старога за вопратку й сьцягнуў яго з каменя, на якiм ён сядзеў, i падняў яго ўгору й патрос яго з усёй сiлы й крыкнуў - хопiць ужо цярпець i пакутаваць, i хто быў той, што паслаў сына на крыжавую сьмерць, за нiшто й зноў за нiшто, i цi ня было б лепш, замест каб чакаць, пакуль гэты сьвет разарве сябе к чорту, сабраць усiх магутаў, нават тых зь пекла, супроць гэтага Бога, ад якога ўцякло яго ўласнае творыва, i аб'яднаць усх хрыстоў i антыхрыстаў на штурм сёмага неба, якое скляпенiцца над гняздом зьмяi й пачварнай гнiласьцi.
Тут замкнуўся твар у старога, i горкая ўсьмешка кранула вусны ягоныя i прыляцелi сем старых анёлаў з рэдзенькiмi бародкамi й абскубленымi крыламi, i кожны трымаў у руцэ пашчэрбленую, заржавелую трубу й затрубiлi ў iх i ўзялi рабi пад рукi й панесьлi яго прэч, угору, туды да яго трона ў вышнiх, а Бог павярнуўся да мяне, Агасфэра, i сказаў, што чакаў ад мяне разумнейшага; маладому нельга давярацца, ён зноў усё зробiць навыварат.
РАЗЬДЗЕЛ ДВАЦЦАЦЬ СЁМЫ
Якi тут галоўным чынам дзеля дакумэнтацыi i складаецца са службовага даклада маёра Пахнiкеля свайму начальству па службе ў справе раптоўнага зьнiкненьня (уцёкi з Рэспублiкi?) грамадзянiна З.Байфуса, з дадаткам допiсаў, пратаколаў i iншых матэрыялаў
Ад: Галоўны аддз. II В (13)
Каму: Сакратарыят Савета Мiнiстраў
Датыч.: Знiкненне (уцёкi з Рэспублiкi?)
грамадзянiна З.Байфуса
Берлiн, 15 студз. 1981
На запатрабаванне службы я з гэтым распаўсюджваю папярэднi даклад, датыч. знiкнення (уцёкi з Рэспублiкi?) вышэйпамянёнага грамадзянiна Зiгфрыда Вальтэра Байфуса, праф. д-ра Dr. h. c. (?) лаўрэата Нацыянальнай прэмii (II класа), заслужанага народнага вучонага, трохразовага актывiста i кавалера многiх ордэнаў i ганаровых знакаў, кiраўнiка Iнстытута навуков. атэiзму, 108 Берлiн, Бэрэнштрасэ 39а. Прыкладзеныя дакументы i абгрунтаваннi пранумараваны, датычнае гэтага даклада дадаецца.
Вышэйпамянёны, нар. 10. IV. 1927 у Хемнiцы, Сакс., сын зеляншчыка, 53 гады, жан. (жонка Гудрун, у дзяв. Енiке, был. сакратарка, у ц. ч. без прафесii) i праж. 108 Берлiн, Ляйпцыгер-штр. 61, 8-ы паверх; дзецi Фрыдрых (нар. 1963) i Урзула (нар. 1968); асоб. прыкметы: няма. Вышэйпамянёны ўступiў у Сац. адзiную партыю i з'яўляецца членам Таварыства германа-савецкай дружбы, лыжна-спартыўнага клуба "Прагрэс", а таксама Акадэмii навук.
