Джон О'Хара - Элi (на белорусском языке)
Обзор книги Джон О'Хара - Элi (на белорусском языке)
О'Хара Джон
Элi (на белорусском языке)
Джон О'Хара
Элi
Пераклад: Уладзiмiр Шчасны
Я i сястра нарадзiлiся ў Тэхасе, але болей жылi на поўначы краiны з таго часу, як нашы бацькi загiнулi ў чыгуначнай катастрофе каля дваццацi пяцi гадоў назад. Выхавалi нас цётка з дзядзькам, якiя жылi ў Вестчэстэры. Мне было адзiнаццаць, а сястры сем, калi не стала бацькоў, i я больш не вяртаўся ў Тэхас, калi не лiчыць кароткачасовых паездак па справах. Цётка i дзядзька пасылалi мяне на лета ў лагер у Нью-Гэмпшыр, а калi мне споўнiлася чатырнаццаць, я паехаў у школу-iнтэрнат. Каралiна ж ездзiла ў Тэхас некалькi разоў i падтрымлiвала там знаёмствы. Яе заўсёды там прымалi з шыкам, i, натуральна, калi яе сябры з Тэхаса прыязджалi ў Нью-Ёрк, яна старалася як мага лепш паказаць iм горад. Было гэта даволi проста: вячэра ў рэстаране "21", тэатр, а пасля рэстаран "Лару". У Каралiны сваё жыццё, у мяне сваё, нашы кватэры ў розных канцах горада. Яе работа ў цэнтральнай частцы Манхэтэна, мая - у нiжняй. Як на брата i сястру мы не часта сустракаемся, i звычайна яна не запрашала мяне нават на кактэйль са сваiмi тэхаскiмi знаёмымi.
Калi яна патэлефанавала, каб паведамiць, што Хэм i Элi Глендан у горадзе, я спытаў, хто яны такiя.
- Ён - юрыст у Даласе, i яны нiколi не былi ў Нью-Ёрку, - сказала Каралiна. - Прыкладна маiх гадоў, можа, на год цi два маладзейшыя, але яны былi надзвычайна ласкавыя са мной, калi я там была апошнiя два-тры разы.
- Угу, - сказаў я, чакаючы, што яна яшчэ скажа.
- Яна вельмi прыгожая i цiхая. Ён - ну як табе сказаць - больш тэхасец. Ахвотнiк выпiць, i я падумала - ну, што ты лепш ведаеш такiя месцы, чым я. Яны, пэўна, захочуць пайсцi ў "21", але на гэтым не скончыцца. Я маю на ўвазе, што ён... Ад цябе тут мала карысцi.
Я засмяяўся.
- Ясна. Палкоўнiку Глендану захочацца вэрхалу. О'кэй. Ён носiць з сабой пiсталет?
- Напэўна, - сказала Каралiна. - Яны там усе носяць.
- Ну, скажы яму, каб праверыў свой пiсталет, i я вам пакажу тое-сёе. А ў цябе якiя былi планы?
- Нiчога канкрэтнага, я ж ведаю, ён захоча пайсцi туды, дзе я не ведаю гаспадара. Нешта накшталт начнога клуба. Я частую. Табе не трэба будзе трацiць грошай. Я проста хачу, каб ты як бы выканаў ролю праваднiка. Форма адзення парадная. Сустрэнемся ў мяне а сёмай гадзiне.
Хэм Глендан аказаўся даволi мажным мужчынам, з рудымi валасамi i тварам, якi не паддаецца загару. У калiдоры Каралiнiнай кватэры я ўбачыў крэмавы капялюш з паўдзюймовай стужкай i пачуў яго голас, мяккi, якi ў першы момант здаваўся даволi прыемным, але хутка мог надакучыць. На iм быў двухбортны пiнжак, новыя лакiраваныя чаравiкi i брыльянтавыя запiнкi ў аправе з онiксу. Ён адразу ж пачаў называць мяне Джым, ужо калi знаёмiў з жонкаю. Яна была нiшто сабе.
Яна стаяла, калi я ўвайшоў. Каралiна перад гэтым пайшла на кухню. Калi я вiтаўся з ёй за руку, то здзiвiўся, што так хутка прыйшлося змянiць першае ўяўленне пра яго рост. Галава яе была адкiнута, але не даставала да майго падбародка.
- Вельмi рада пазнаёмiцца з вамi, - сказала яна, павярнулася i села. Яе постаць была прыгожая, i фiрма "Найман-Маркус" добра папрацавала, каб яе аздобiць i, пэўна, з задавальненнем дэманстравала на ёй свае тавары. Калi яна паварочвалася, каб сесцi, я заўважыў, што яна кiнула кароткi позiрк у мой бок; яна старалася ўбачыць, якое ўражанне зрабiла на мяне, а калi ўбачыла, апусцiла вочы i ўзяла цыгарэту.
Мы паехалi ў "21", потым у тэатр на "Аклахому", якую я i Каралiна бачылi ўжо тры разы. За вячэрай гаварылi ў асноўным Хэм i Каралiна. Гаворка iшла пра тэхаскiх знаёмых, якiх я амаль не памятаў цi нават не ведаў. Хэм часам прасiў Элi дапоўнiць падрабязнасцi пра некаторых людзей, гэтым i абмяжоўваўся яе ўдзел у размове. Мой удзел быў яшчэ меншы, але я не сумаваў, i Элi, вiдаць, таксама, бо раз-пораз яна паглядала на мяне i ўсмiхалася. Я памятаў, як Каралiна гаварыла, што яна цiхая, i было падобна на тое, што яна не чакала ад мяне доўгiх размоў i сама iх не завязвала. Наогул, здавалася, што ёй было прыемна ад таго, што яна зрабiла на мяне ўражанне. У рэстаране i тэатры другiя мужчыны таксама глядзелi на яе, i яна дыхала iх захапленнем.
Калi мы выйшлi з тэатра i пакуль вырашалi, куды пайсцi, Каралiна прапанавала вярнуцца ў "21". Я хацеў пайсцi куды-небудзь, дзе можна было б патанцаваць; мне хацелася пагаварыць з Элi. Але калi мы былi ўжо ў "21", Хэм усё паставiў на сваё месца.
- Джым, я думаю, што з гэтага часу мы ў тваiх руках. - Ён засмяяўся, i я засмяяўся ў адказ.
- З прыемнасцю, - сказаў я. - А куды б вы хацелi схадзiць?
- Ну, ва ўсякiм разе спадзяёмся на твой густ, Джым, - адказаў Хэм.
- Кажы шчыра, Хэм, - сказала Каралiна. - Мой няўклюда брат ведае ўсе такiя месцы.
- Ведаю, - сказаў я.
- Ну, Гарлем, адно з iх. Мы шмат чулi пра танцавальную залу Дорчэстэра.
- Ну, канечне, - сказаў я i падумаў пра тое, як мы былi адзеты. - Такiх танцаў, як там, вы не ўбачыце нiколi да канца жыцця. Больш iнтымныя месцы адкрываюцца не так хутка: калi мы хочам зайсцi ў адно з iх, нам не шкодзiла б пераапрануцца.
- Шчыра кажучы, Джым, мы ў нейкай меры ўжо больш-менш настроены на Дорчэстэр. Вы ж прасiлi мяне быць шчырым.
- Калi ласка, - сказаў я. - Я папрасiў афiцыянта прынесцi на стол тэлефон i патэлефанаваў адмiнiстратару Дорчэстэра, беламу, якога ведаў ужо многа гадоў. Я вельмi асцярожна падкрэслiў, што са мной будзе сястра i некалькi сяброў з Тэхаса. Макс, мой знаёмы адмiнiстратар, быў чалавек кемлiвы i паабяцаў забранiраваць нам столiк у кабiне.
Больш таго, калi мы пад'ехалi да Дорчэстэра, ён ужо чакаў нас ля ўвахода, за што я быў яму вельмi ўдзячны, бо каля касы стаяла доўгая чарга маладых неграў. Макс сустрэў нас i правёў без бiлетаў, а ўжо ўсярэдзiне нас вёў негр Ал Споўд, колiшнi баксёр-цяжкавагавiк, а цяпер галоўны вышыбала Дорчэстэра, таксама мой даўнi знаёмы. У Дорчэстэры звычайна не падаюць моцных напiткаў, але Макс паставiў на стол пару бутэлек з-пад кока-колы, у якiх было вiскi. Я падзякаваў Ал Споўду, i той пайшоў займацца сваiмi справамi. Высветлiлася, што Хэму падабаецца джаз, а Каралiна крыху разбiралася ў музыцы, так што цяпер яны мелi магчымасць паслухаць два добрыя аркестры. Наша кабiна была на адным узроўнi з танцавальнай пляцоўкай, недалёка ад аркестра, што было зручна цi я толькi так думаў, спадзеючыся, што з-за аркестра i танцавальных пар не будуць чутны тыя пытаннi, якiя я збiраўся задаць Элi пасля таго, калi мы пасядзем. Тым часам мы пiлi тое, што было на стале, i глядзелi на выдатныя танцы. Так цягнулася, пакуль адзiн аркестр не скончыў праграму. Танцоры засталiся на сваiх месцах, чакаючы, калi зайграе другi, калi ён зайграў, зноў узняўся шум, i я загаварыў да Элi:
- Вы ведаеце, калi б выйшла па-мойму, мы былi б там, дзе змаглi б патанцаваць, не звяртаючы на сябе ўвагi, як зараз. - I яна здагадалася, што я меў на ўвазе наша адзенне.
- Праўда? - яе губы крыху крывiлiся ва ўсмешцы, яна ўзняла вочы i перавяла iх на танцораў.
- Можа, Хэму i Каралiне хутка надакучыць, i мы паедзем у якое другое месца. Не думаю, што вам тут дужа падабаецца.
- Ат, не звяртайце на мяне ўвагi.
- Але я хачу, каб вы добра прабавiлi час. Вы любiце танцаваць? Бо ў такiм разе я ведаю некалькi месц, дзе танцуюць удзень. Вось, хоць бы ў суботу, па полуднi, калi вы толькi будзеце вольныя. - Я зрабiў нацiск на слове "вольныя", каб яна пераканалася, што я меў на ўвазе яе адну, без Хэма.
- У суботу я планавала паабедаць разам з маёй даўняй сяброўкай, з якой разам вучылася ў коледжы Рандольф-Мэкон. - Яна змоўкла i зручней ўселася ў крэсле. - Але дзе вы чулi, каб дзве дзяўчыны ў Нью-Ёрку маглi праседзець на адным месцы палавiну дня? Я думаю, да трох гадзiн мы нагаворымся, а пасля я проста прайдуся па Парк-авеню ў бок будынка Вандэрбiльта, i калi так здарыцца, што я сустрэну каго-небудзь...
- Гэта акурат тое месца, дзе мне трэба быць, - сказаў я. - Я буду на Парк-авеню каля трох гадзiн.
Я налiў вiскi ёй i сабе, i мной авалодала пачуццё спакою, якое бывае, калi ўсё ўладкавана i без лiшнiх слоў. Наколькi мне вядома, Хэм размаўляў з Каралiнаю ў такой жа манеры. Акурат яшчэ адзiн нумар скончыўся, i зноў была змена аркестраў. Пары спынiлiся на той час, пакуль адны аркестранты сыходзiлi з эстрады, а iх месца займала новая група. Да парэнчы каля нашага стала падышлi хлопец з дзяўчынай, якiх я ўжо прыкмецiў. Дзяўчына абаперлася спiной на парэнчы. Хлопец, у якога была вельмi чорная скура, стаяў тварам да нас. У iх быў упэўнены выгляд сапраўдных артыстаў i, безумоўна, яны былi найлепшай парай ва ўсёй зале i, магчыма, на маiм твары таксама было вiдаць, што мне падабаецца iх майстэрства. Гэта не так важна.
- Хэм, - сказала Элi.
- Чую, любая, - азваўся Хэм.
- Хэм, гэты нiгер на мяне глядзiць, - сказала Элi.
Я паглядзеў на яе i на яе мужа.
- Пачакайце хвiлiначку, - сказаў я.
- Каторы, любая, - спытаў Хэм.
- О, божа, - усклiкнула мая сястра.
Я ўстаў.
- Падымайцеся! Уставайце ўсе! Пайшлi! - я паклаў на стол грошы i ўзяў Элi за руку. - Iдзём адсюль зараз жа.
- Толькi пасля таго, як я... - сказаў Хэм.
- Слухай ты, сукiн сын, - сказаў я. Я пацягнуў за сабой Элi, спадзеючыся, што Каралiна ўчэпiцца за Хэма, што яна i зрабiла. Мы хутка выйшлi i зараз жа апынулiся ў таксi. Мы ехалi па Парк-авеню да цэнтра моўчкi, пакуль не апынулiся сярод будынкаў нiжэй 59-стрыт.