Сяргей Балахонаў - Без ста гадоў на разгадку
— Што значыць знікла? — у момант пазмрачнеўшы, спытаў настаўнік і падсунуў баскетбалісту зэдлік, каб той не размаўляў стоячы.
Казімірчык, наколькі мог, грунтоўна расказаў пра ўсё, што адбылося за апошнія суткі — ад перамогі Даброўскай да яе фотасесіі ў Сулімава.
— І ты падумаў, што яна пасля фотасесіі пайшла на сустрэчу са мной? — здзівіўся Віктар Андрэевіч і тут жа звярнуўся да сваёй спадарожніцы: — Бачыце, Аксаначка, якое ўражанне яшчэ можа скласці Знайдзёнаў у юнацкім асяроддзі.
Спадарожніца гісторыка ўсміхнулася і выказала меркаванне, што Арцём проста лішне перахваляваўся і прыдумаў здарэнне, якога, магчыма, і не было. Хлопца гэта абурыла, але ён абачліва прамаўчаў.
— Ты не крыўдуй, — папрасіў Віктар Андрэевіч. — Тут трэба разабрацца. А вось гэтая прыўкрасная дзяўчына, якую завуць Аксана Мількавец, умее разбірацца ў заблытаных справах.
— У міліцыі ці пракуратуры працуеце? — выказаў здагадку хлопец і, прыняўшы яе за слушную, адцяў: — Я хачу знайсці Свету без міліцыі. Бо калі яе тата дазнаецца, што я не змог у яго адсутнасць усцерагчы дачку, то мне будзе гамон.
— Будзем спадзявацца, што ў міліцыю звяртацца не прыйдзецца, — прамовіў настаўнік. — А Аксана насамрэч мая каляжанка. Заблытаная справа, якую яна разгадала, адбылася гадоў сто таму ў нашым горадзе. Яна гэтаму сваю дыпломную работу прысвяціла.
Дзяўчына зноў усміхнулася, з какетлівай сарамяжнасцю махнула рукой і з удаваным скепсісам прамовіла:
— Ой, знайшлі ўжо з мяне дэтэктыва. Звычайная дыпломная праца.
— Не зусім звычайная. У аднаго гаспадара ў пачатку ХХ стагоддзя раптоўна прапала сто рублёў. Шукалі тады ўсе, хто толькі мог, але так і не знайшлі. А Аксана на аснове гэтага здарэння гісторыю цэлага гарадскога раёна таго часу раскапала! — захапленню настаўніка не было межаў.
Казімірчык не вельмі хацеў усё гэта слухаць.
— Я сюды не байкі стогадовай даўніны вывучаць прыйшоў, — трошкі завёўся ён.
Пара гісторыкаў пастаралася яго суцішыць.
— Ты дарма злуеш, хлопча, — звярнуўся да яго Знайдзёнаў. — Калі Аксана, расклаўшы факты па палічках, здолела раскрыць злачынства дарэвалюцыйных часоў, то з тваім гэтым здарэннем разбярэцца тым больш.
— А адкуль вы ведаеце, што ваша каляжанка разблытала ўсё правільна? Лагічная пабудова можа выглядаць бездакорна, але на практыцы пры гэтым не спрацоўваць, — нечакана выдаў Арцём. — Вось мы сваёй баскетбольнай камандай выбудоўваем пэўную стратэгію гульні на аснове таго, што мы ведаем пра нашых праціўнікаў. У думках і на словах усё атрымліваецца цудоўна, проста цукерачка. Але прыходзіць гульня, і стратэгія рассыпаецца, быццам картачны домік, а мы прайграем з дзікім лікам.
— Бывае і так, — уражана выслухаўшы развагі юнака, згадзілася Мількавец. — Але з маім дыпломным праектам ёсць пэўная закавыка. Усе высновы па тым крадзяжы цалкам пацвердзіліся пазней. Тут драўляны дом тых часоў знеслі, і рабочыя знайшлі старыя паперы. А між іншага і дзённік аднаго з гараджан пачатку ХХ стагоддзя, якога я і вылічыла. Дзённікавыя запісы ўсё пацвердзілі. Гэта называецца гісторыя паўсядзённасці. Я працягваю займацца ёй ужо ў аспірантуры. Іншым разам даводзіцца разгадваць і іншыя загадкі таго часу. Думаю, што разам мы зможам разгадаць, што ж здарылася са Святланай. Так што, знойдзем мы тваю сяброўку.
Яна хацела сказаць «жывой ці мёртвай», але ўчасна спахапілася і ўстрымалася ад прафесійнага цынізму гісторыка. Віктар Міхайлавіч заўважыў, што іх суразмоўца змагаецца са спакусай не глядзець на ежу. Нічога яму не кажучы, настаўнік паклікаў афіцыянтку і замовіў тое, што можна было б хутка прынесці. Хлопец пачаў быў пратэставаць, але яго пераканалі, што частавацца, калі запрашаюць, не грэх. Неўзабаве перад ім стаяла піяла грыбнога супу з локшынай, салата з гародніны, апетытны кавалак мяса з запечанай бульбай.
— Італьянская кухня такая італьянская, — жартаўліва адзначыла аспірантка.
— Ты, хлопча, налягай на ежу, а мы тут раскладзем карты, — адправіў неабходны імпульс Знайдзёнаў.
Юнак прыняўся за суп. Мількавец дастала вялікі нататнік, адгарнула чыстую старонку, каб сцісла фіксаваць версіі, якія яна збіралася вылучыць. Згодна з першай версіяй Даброўская не знікла, а проста апынулася за межамі дасяжнасці з прычыны таго, што не можа пазваніць, бо батарэя мабільніка разрадзілася. Баскетбаліст адмоўна паматляў галавой і паведаміў, што яна ў такім разе змагла б знайсці спосаб звязацца.
— Папрасіла б у каго-небудзь тэлефон. Такое ўжо было некалькі разоў, — згадаў Казімірчык.
— Тады версія нумар два. Ад мяне асабіста, — уклініўся настаўнік. — Ты хлопча, наўмысна пажартаваў наконт знікнення сваёй сяброўкі, каб падысці да нас і пабалакаць з такой красуняй, як адна мая знаёмая аспірантка.
Аксана засмяялася і скрозь смех заявіла, што версія адразу ж здымаецца як некампетэнтная і антынавуковая. Гэты пасаж трошкі развесяліў Арцёма, і ён ледзь ве не назваў настаўніка пікап-майстрам 80-га ўзроўню. Аспірантка выдала сустрэч ную версію, звяртаючыся да Казімірчыка:
— Дапусцім, што хлусіць наш дарагі Віктар Андрэевіч. Дапусцім, што гэта ён на самой справе выкраў і схаваў тваю сяброўку. Але ў які час ён гэта мог зрабіць? Яўна не ў час факультатыву, бо твая любімая плыўчыха пасля яго засвяцілася ў фатографа. А пасля фотасесіі ў школе яе не бачылі. А па-за школай сустрэцца з нашым панам настаўнікам яна таксама ўвечары не магла, бо са школьнага вестыбю ля і да гэтага рэстаранчыка яго суправаджала я.
— Пры ўмове, што вы не хлусіце, каб пакрыць хлусню пана настаўніка, — урэзаў штучку хлопец на той жа хвалі развагаў.
— О, ты з-пад каня-скакуна падковы адрываеш, — з посмешкай адрэагавала Мількавец. — Так, магчыма хлушу і я. Але прамежак часу між школьным ганкам, скверыкам і рэстаранчыкам настолькі мізэрны, што нават, калі бы мы і хацелі некуды запраторыць тваю любінятку, то наўрад ці б змаглі.
Арцём моўчкі згадзіўся і спытаў, ці можа хлусіць фатограф.
— А ў чым менавіта ён мог схлусіць? — задумалася аспірантка. — Святлана ў яго была. Ты бачыў здымкі. Спецыяльна на Алівейра ён не ківаў, ты сам пра гэта дадумаў. Ці мо падазраеш, што Святлана з нейкай прычыны магла застацца ў яго?
Юнак паціснуў плячыма і сказаў:
— Гэты Нікас трошкі дзіўны. Манерны такі. Ці што... Але мне здалося, што ён быў шчыры ў сваіх словах.
— Тады наступная версія... — Аксана на імгненне замялася, але ўсё ж агучыла: — Няшчаснае здарэнне па дарозе ад фатографа.
Хлопец цяжка ўздыхнуў. Яму складана было нават думаць пра тое, што яго сяброўка магла трапіць пад колы аўтамабіля ці зваліцца ў якую-небудзь траншэю. Апошніх ён, дарэчы, шмат бачыў, пакуль ішоў да катэджа фатографа і назад. Настаўнік, які пэўны час адно назіраў за гаворкай, выцяг з сумкі планшэт і зайшоў на гарадскі сайт, паглядзеў, якія здарэнні адбыліся ў горадзе за апошнія гадзіны. Нічога, што магло хоць неяк нагадваць пра Даброўскую, там не было. Настаўнік агучыў гэта і дадаў:
— Але, на жаль, гэта пакуль не дае стопрацэнтнай гарантыі.
Казімірчык пацікавіўся ў аспіранткі, ці ёсць у яе яшчэ якая-небудзь версія.
— Так, — сказала яна. — Ты казаў, што яе бацькі з’ехалі на пару дзён у Літву, у тым ліку і па бізнес-справах яе таты. А што, калі знікненне Светы звязана з татавым бізнесам?
— Ой, блін... — ніякавата прашаптаў хлопец. — Я нават не падумаў пра гэта. Яно ж можа быць самым рэальным...
— У дадзеным выпадку не можа, — заўважыў настаўнік, гледзячы на гадзіннік. — Часу мінула ладна ўжо. Калі б выкралі і схавалі, то ўжо б не прамінулі звязацца з яе бацькам і заявіць пра сябе. Не сталі б чакаць, пакуль ён у Беларусь вернецца. А калі б яны звязаліся з ім, то бацька Светы пазваніў бы табе ўжо.
У гэты самы момант у юнака зайграў мабільнік. Ён зірнуў на экран і жахнуўся: тэлефанаваў акурат тата каханай. Паведаміў пра гэта суразмоўцам і націснуў «прыняць выклік».
— Алё, Цёма, як вы там? Нешта не магу да Свеціка дазваніцца, — гучала з дынаміка тэлефона.
— Усё добра, — сабраў волю ў кулак Арцём. — Проста батарэя ў яе мабільніку здохла.
— Ясна. Перадай ёй трубку.
Баскетбаліст зрабіў вялікія вочы, мімікай просячы дапамогі. Настаўнік склаў пальцамі трохкутнік, намякаючы на знак, які звычайна малююць на дзвярах жаночай прыбіральні.
— А яна якраз у дамскі пакой выйшла, — учапіўся хлопец за падказку.
— Дык вы у кабаку якім заселі?
— Так. У піцэрыі.
— Гуляйце, але не загульвайцеся. Перадавай Свеціку прывітанні ад мяне і ад мамы.
— Добра. Прыемнага адпачынку.
Казімірчык уздыхнуў з такой палёгкай, нібыта толькі што скончыў разгружаць шматтонныя кантэйнеры. Палёгку спараджалі дзве думкі: першая — адкрут яго галавы пераносіцца на няпэўны час, другая — Свету не выкралі.
Час ішоў, а плёну з вылучаных версій не было анізвання. Мількавец пацікавілася, ці не забыў хлопец чаго расказаць? Той адразу ж хлопнуў сабе далонню па лбе, згадаўшы Насцю Навіцкую і яе жаданне сустрэцца са Светай удзень.
