Неизвестно - Дубянецкі
29 верасьня 1985 году. Нядзеля. Крыху лепш, чым учора. З сям’і нікога ня будзе цэлы дзень. Вельмі цяжка жыць і чакаць. А як там Галька, любая, маленькая? Як яна без чужой дапамогі? Цэлы ж месяц! А заўтра я яшчэ, можа, і ня ўбачу яе – панядзелак. Ірынку даўно ўжо ня бачыў. Я быў у курсе ўсіх Галіных практык, кожнага яе ўроку, цешыўся, як яна старанна рыхтавалася, бачыў плён гэтае падрыхтоўкі – бліскучы плён.
Тут жа ўсё праходзіць паўз мяне. Спытаеш – “не патрапіш”, пакрыўдзіш, расхвалюеш?! У чым справа? Толькі чую скаргі – скаргі на клас, скаргі на класную, скаргі на настаўніцу, скаргі на расклад заняткаў у школе і заняткаў на факультэце, скарга (гі, гі, гі!!!) на літаральна немагчымасьць вырашыць пытаньне з тэмаю дыпломнай працы. Увесь час я пад такім напружаньнем! І тады, калі яшчэ быў дома, дый цяпер. А гэта мне зусім не карысна.
Усё-такі Марыя наведала. Я думаў, што выедзе позна і да мяне ня трапіць. Дзякаваць Богу, пасьпела.
30 верасьня 1985 году. Канец дня. Алены Сяргееўны няма – у нейкім адгуле. Абход рабіла сама Ірына Аляксандраўна. Сказала шчыра, што мне “радавацца няма чым”: нейкі ўчастак сэрца, як яна выказалася: “скажу папулярна”, хоча адмерці канчаткова. Ёсьць сілы там, што не дазваляюць (ці не спрыяюць) яму гэта “зрабіць”.
Я кажу, а як лепш з ім ці без яго? Яна кажа: “Думаю, без яго павінна быць лепш”.
Хто яго ведае! Я так ня думаю! А што рабіць? Слухацца Галоўліту і Дзяркамвыду? Ніколі гэтага ня будзе. А Ірыну Аляксандраўну паслухаю – не ўставаць пакуль без патрэбы.
Перагаварыў ужо з маёй слаўненькай Галькай. Прыехала! Малайчынка! Кажа, што ўсё спадабалася, паспрабавала жыць без апекі. Заўтра прыбяжыць да мяне. Я хацеў бы, каб і Ірынка была. Яе ж даўно я таксама ня бачыў, гаротніцу маю!
Сёньня быў панядзелак, дык нікога, як вядома, не пускалі. А “перадачы” дзьве ўзялі: Нэля Тулупава прыслала вялізны букет прыгожых астраў – 25 вялізных кветак! Давялося ўсё перайначваць у кветкавай гаспадарцы палаты. Апрача гэтага ў “пасылцы” былі цудоўныя яблыкі і сімпатычны слоік мёду. “Дарагі Міхась Фёдаравіч! – піша Нэля, – Прыміце мой дабрыдзень і пажаданьне хутчэйшага выздараўленьня. Чакаем вас, любім. Нэля Тулупава”.
Расказаў я жонцы па тэлефоне пра гэту пасылку, як перада мною адчыняецца ліфт і на наш паверх зноў выйшла “разносчыца”. Я неяк і не зьвярнуў больш пільнай, чым трэба, увагі на гэта. Але прыйшоў у палату – жахнуўся: і гэтая перадача была мне. У ёй кілаграмаў з чатыры цудоўных антонавак – ад Валодзі Паўлава.
У запісцы Валодзя піша: “Дарагі Міхал Фёдаравіч! Рады, што табе лепш і ўжо выпускаюць за дзьверы палаты. Перамажы ў сабе сябе самога, папраў здароўе на радасьць нам усім. Упэўнена спадзяюся. Твой Уладзімір Паўлаў.”
Мае “аднакашнікі ледзь” не ў адзін голас, бачачы маю роспач, заявілі: “Дык у вас жа гэта адладжана спраўна: адны прыносяць, другія ядуць, а то і адразу ўсе частуецеся. Зайздросна прыгожа ў вас гэтая цырымонія наладжана”, – заключыў свой маналог сімпатычны Лазар Давыдавіч.
1 кастрычніка 1985 году. Аўторак. Пасьля дваццаці гадзінаў. А пятай гадзіне мяне разбудзілі рэзкія болі ў сэрцы – “за грудзінаю”. Прыняў паводле методы Віктара Дзьмітрыевіча адразу тры таблеткі нітрагліцэрыну. Тры таму, што я адчуў незвычайнасьць гэтага болю. Хоць і тры таблеткі, а боль зьняўся не хутчэй, чым “звычайны” боль, што адной таблеткай здымаецца. І дрэнна тое, што і інтэрвал паміж чарговымі прыступамі ад трох таблетак не патроіўся, а таксама заставаўся “звычайны”.
Страшэнныя болі! Ніколі яшчэ, здаецца, такіх не было. Ад майго стогну прачнуліся і астатнія хворыя ў палаце. Адзін з іх – Віктар Дзьмітрыевіч – пасігналіў на сястрынскі пост. Прыбеглі імгненна. Даведаўшыся, у чым справа, сястра пабегла па ўрача. Урача не было даўгавата.
Усе працэдуры, якія я ў выніку прыняў, – паўтарылі маю жахлівую суботу. І ўсё-такі сёньня значна цяжэй мне. У галаву палезьлі ўсякія змрочныя думкі. І галоўная – як доўга яшчэ да сустрэчы з любімымі мне людзьмі, з сям’ёю, з сябрамі! Да сустрэчы, можа, барані Бог, апошняй…
Сьлёзы паліліся з вачэй: не сябе шкада, зусім не. Дзеці яшчэ на раздарожжы, Машы надоўга ня хопіць. Шкада незавершанай справы – нацыянальна-палітычнай, літаратурнай. Няма яшчэ запавету. А бачу, што ён мусіць быць. Хутчэй трэба рабіць і тую агульную Дэкларацыю – часу ж зусім застаецца нічога! Трэба ўзяць на сябе ініцыятыву збору. Я адчуваю, што менавіта ад мяне гэта чакаецца…
Цяпер ужо зусім зразумела: калі б я не памёр – сёньня ці заўтра, праз тыдзень ці месяц, праз год ці… ццаць гадоў, – мяне забіў “рэальны разьвіты сацыялізм”, гэта значыць, ка-му-нізм. Мяне задушыла лютая драконаўская драпежная камуністычная цэнзура!
Гэту вось апошнюю думку я ўжо напісаў пасьля значнага перапынку для кропельніцы. Зноў рэаполіглюкін, 400 мл, амаль дзьве гадзіны.
У гэты ж час прывезьлі абед (цяпер ужо мне не існуе сталоўкі) убачылі, у якім я стане, і адвезьлі назад. Цяпер толькі нарэшце паабедаў.
Была Рая (жонка брата Станіслава – рэд.). Яна кажа, што мне зноў у дакументах пастаўлены “інфаркт міакарда”. Вот табе маеш! А тут ніколі поўнага камплекту лекаў няма. То аднаго зусім няма, то другога яшчэ няма, трэцяга не пасьпелі выпісаць, чацвёртага, трэба перапазычыць у суседнім аддзеле, а з пятым горш: яно паступае нерэгулярна.
Сустак наогул эканомяць. Мне адразу, з першага дня, падсунулі малаэфектыўны эрзац-нітрасарбіт. Затым, убачыўшы мой стан і пасьля маёй настойлівай просьбы, прыпісалі сустак. Але ж які сустак? Мітэ! Даюць, праўда, замест адной таблеткі фортэ дзьве таблеткі Мітэ. А гэта няроўназначна! І пачалося сустачнае галаданьне.
Я паўгода жыў на сваім сустаку-фортэ, трэба вярнуцца да гэтай “сістэмы” за свае ж грошы, – калі ласка, выпішуць сустак ды яшчэ фортэ. А тут, бачыш, “савецкая бясплатная сістэма аховы здароўя” буксуе. Менш, можа, грошай паплыло ад гарэлкі, дык цяпер будуць пацягваць з “бясплатнага” лячэньня, з “бясплатнай” адукацыі, з кватэрнага будаўніцтва і г. д.
…Былі. Усе родныя, дарагія. Аднак Марыя сапсавала мне настрой да такой ступені, што мне было горш, чым раніцай. Я ўсіх падоўгу ня бачыў, да кожнага было ў мяне добрае слова. Сама яна, затым Галечка, Ірынка, Мікола, Лена і Міша1. Абвінавацілі мяне, што кепска сябе паводжу, што быццам бы пытаньне ставіцца пра перавод мяне ў рэанімацыю. У чым жа “кепскасьць”? А, як высьвятляецца, у тым, што ўчора я некалькі разоў званіў па тэлефоне, замест таго, каб ляжаць у пасьцелі.
Ніхто не хацеў мяне зразумець, што ўчора ж дзень быў асаблівы: я чакаў дачку з Крыму!
Падчас гэтага гармідару Ірына Аляксандраўна прывяла да мяне ўжо другога прафесара-кансультанта.
Зьнешне ўражаньне зрабіў ён на мяне ня горшае, чым сам Бардзін. А мог бы і лепшае, бо маладзейшы і нямала. Але ж нешта ў ім ёсьць такое, ну, ня ведаю што…
Ня ведаю, які ён кардыёлаг. Затое я адразу вызначыў, што ён урач-палітыкан.
– Як вы ставіцеся наогул да яды, – пытае ён.
– Вельмі станоўча, – адказваю.
– Яно і відаць. А, дарэчы, вам бы трэба кілаграмаў 6-7 вагі скінуць, – раіць прафесар. – Бяз гэтага лячыць вас немагчыма будзе, астатняе ў вас ў парадку.
– Вагу я, прафесар, магу спусьціць, – адказваю, – але ж калі застанецца характар мой цяперашнім, і ў сістэме Галоўліту нічога ня зьменіцца, ад інфарктаў я ня буду гарантаваны. Скажу і вам тое, што я ў сакавіку сказаў Кузьміну: інфаркт мой носіць характар палітычны, яго мне падсунула цэнзура. Вы чыталі ў “Правде” за дзявятае верасьня верш Яўтушэнкі “Кабычегоневышлисты”?
– О, чытаў, гэта цікава!
– Мабыць, заўважылі там сьцьвярджэньне, што з-за гэтых самых “кабычагоневышлістаў”, мы ўсе “Майстра і Маргарыту” Міхаіла Булгакава прачыталі на 20 гадоў пазьней, чым павінны былі гэта зрабіць?
– Так-так, там такое ёсьць…
– Дык я, прафесар, зарабляю свае інфаркты тым, што вырываю ў цэнзуры такія вось каштоўныя творы і публікую, каб народ іх чытаў як мага раней. Я гэта рабіў раней, раблю цяпер і буду рабіць і наперад. Я ў гэтым не зьмянюся. Думаю, што цэнзура савецкая – таксама стабільная рэч. Значыць інфаркты міякарда – мой трагічны лёс.
– А, можа, сёе-тое можа і паляжаць неапублікаваным і ня трэба рызыкаваць, – кажа прафесар. – Можа якраз у тым і сэнс цяпер, у цяперашнім сьвеце? А вы ведаеце, што, каб не было ў нас нашых магутных ракет, нас бы яны ўжо даўно праглынулі? Ведаю я іх. Быў я і ў сапраўдных Еўропах.
На гэтым прафесар спыніў палітычную дыскусію і ўзяўся за справу. Карацей, ён “еўрапеец”, пабаяўся давесьці да канца дыскусію аб правах чалавека, аб праве друкавацца, свабодна выказвацца.
Мне здаецца, што гэтая сустрэча мала чаго дала мне. Магчыма, рашуся на перыядычныя “галадоўкі”, каб скінуць непажаданую мне вагу. Тады гэта будзе выдатны эфект. Але ж мне гэта раілі сьпецыялісты і раней. А ў сакавіку гэтага году сімпатычны малады ўрач Валер Іванавіч перанумараваў так усіх ворагаў чалавека: вораг №1 – пераяданьне; вораг №2 – курэньне; вораг №3 – усе перабольшаньні. Ня будзем больш зьвязваць палітыку з гэтым прафесарам. Дарэчы, трэба неяк дазнацца хоць яго прозьвішча: Ірына Аляксандраўна забыла назваць яго. Вось, маю: Яўген Пятровіч Іваноў, медпрактыку ці давучваньне прайшоў у Кембрыджы.
