Алесь Жук - Зоркі над палігонам
Генерал зірнуў на гадзіннік, развітаўся з афіцэрамі, і хутка ягоны «газік» знік за паваротам дарогі.
— Таварышы афіцэры! Зараз вярнуцца ў падраздзяленні і падрыхтавацца да маршу,— загадаў падпалкоўнік.
Да калоны ішлі разам. Маўчалі. Капітан Раманаў, Калянчук і Каласоў таму, што прывыклі да падобных разбораў. Карповіч радаваўся, што нікому нічога не сказаў пра свае ранейшыя думкі пра славу.
— Вялічка даскакаўся,—сказаў Каласоў.
— Нічога страшнага. Рашэнне прыняў правільнае, граматны, перспектыўны афіцэр! — усміхнуўся Калянчук.
— Усё нічога... А за тое, што людзей пад удар паставіў, пад суд аддаваць трэба,— коратка азваўся Раманаў.
— Гэта яшчэ не гаворыць пра тое, што таварыш Раманаў некалі не будзе прызначаны начальнікам штаба ў той батальён, якім будзе камандаваць Вялічка...
— ...тады капітан Раманаў адмовіцца ад павышэння,— у лад Каленчуку дадаў Каласоў, і капітан Раманаў весела замахнуўся на яго танкашлемам.
***
Пад вечар лейтэнант Карповіч зноў стаяў у люку ў пабялелым ад пылу камбінезоне, далёка ад тае палянкі, куды прыязджаў генерал. На карце ў лейтэнанта Карповіча ляжаў звілісты чырвоны ланцужок новага маршруту. Цяпер яму было смешна не толькі з таго, як хацелася пакрасавацца ў люку перад людзьмі, калі думалася, што ўсе толькі і глядзяць на яго. Смешна і з таго, як думалася, што ён са сваім узводам зрабіў ледзь не подзвіг...
Калі на адным са скрыжаванняў Карповіч убачыў зноў ля матацыкла акуратненькую і самаўпэўненую постаць Ласцова, то не адчуў да яго ні злосці, ні тым больш зайздрасці, а нават варухнулася ў душы адчуванне, падобнае да шкадавання.
***
...Калона спынілася. Паволі, крышку няўклюдна з'язджалі машыны на абочыну і спыняліся.
У навушніках, да роўнага гудзення якіх Карповіч прывык, прагучала каманда капітана Раманава:
— Спешыцца! Памыцца і падрыхтавацца да пастраення!
Гэтая нечаканая каманда крыху прагнала стомленасць і абыякавасць. У гонар чаго трэба было спыняцца ў лесе досвіткам, мыцца і строіцца?
Збоч дарогі віднелася невялічкае азерца з парыжэлым стрэлалістам над вадою і з патаптанаю ля берагоў асакою. Вада стаяла спакойная, шэрая, як ртуць.
Карповіч раздзеўся да пояса, плюхнуў у твар сцюдзёнаю вадою. I салдаты, пабачыўшы ваду, заварушыліся, пачалі раздзявацца да пояса. А худы, загарэлы, як негр, гранатамётчык з дзіўным прозвішчам Шляпа стаяў на беразе з каскаю ў руцэ і гукаў:
— Каму душ Шляпы? Каму душ Шляпы?
Тым, хто падыходзіў, выліваў на спіну каску вады.
Карповіч таксама падышоў да Шляпы:
— Два сеансы!
Пад рогат салдатаў дзве каскі вады былі выліты Карповічу на спіну.
Потым ад камандзірскае машыны пачулася каманда «Строіцца!», і калі Карповіч падышоў са сваім узводам, там ужо стаяў паходнаю калонаю першы ўзвод.
Прайшоўшы метраў сто па ўтравянелай лесавой дарозе, рота выйшла на ўзлесак.
За нейкі кіламетр ад лесу, сярод зялёнага поля, высіўся над наваколлем курган. Над ім у сонечным высокім святле гарэлі чатыры гранёныя штыкі.
I цішыня панавала над полем і над курганам.
Без каманды падцягнулася калона, сціхлі размовы, стаў цвярдзейшы крок.
Паволі, моўчкі, ланцужком узыходзіла рота на вяршыню кургана. 3 вяршыні адкрываліся блізкія, родныя зажураныя беларускія краявіды: густая лесавая сінь, акуратныя чорныя загоны палёў і светлая зеляніна пакошаў. Нібы жылкамі злучаліся палі звілістымі сця-жынкамі і палявымі дарогамі. А паміж палёў у лагчынах і на ўзгорках прыціхлыя, засмучаныя восеньскаю жаўцізною ўзлескі... I сціснулася сэрца, зашчымела ад вялікага пачуцця любові да роднае зямлі, якую гэтак жа сама любілі і тыя, каго цяпер няма на свеце, хто загінуў за тое, каб яна была вольнаю назаўсёды, праз вякі і праз пакаленні людзей.
Гарэлі на сонцы чатыры штыкі, як сімвал незабыўнае памяці і веры.
Прыглушана чуліся салдацкія крокі, паблісквала зброя, быццам гэта прыйшла з далёкага сорак першага шматпакутная пяхота былое 100-й дывізіі паглядзець на родныя прасторы...
Потым салдацкая калона знікла ў лесе, пачуўся далёкі гул матораў — і стала ціха.
Сонечнае святло тым часам лягло на траву, а потым мякка і светла прытулілася да палёў.
