Ф. Сафиуллина - Самоучитель татарского на каждый день
— 21-нчегə. Сездəн соң кеше бармы?
— Юк.
— Мин сездəн соң булам.
— Ярый.
48. Бу дарулар бармы сездə?
— Бу дарулар бармы сездə?
— Рецептыгыз бармы?
— Бар. Рəхим итегез.
— Менə бусы юк. Ə бусы бар. Кассага 26 сум 95 тиен тҮлəгез.
— Кайсы бҮлеккə?
— Икенче бҮлеккə.
49. Соң шалтыратканга гафу итегез.
— Мəрьям апа, соң шалтыратканга гафу итегез. Иртəгə сезнең вакытыгыз бармы?
— Бар.
— Сез эшкə кайчан килəсез?
— Иртəнге унда.
— Мин унберенче яртыга килəм. Сезнең эшегезне шунда алып килермен.
— Рəхмəт Сезгə. Тыныч йокы!
50. əйбəт ял итегез!
— ТаҺир абый, Сез ялга китəсез икəн.
— əйе шул, РӨстəм. Иртəгə китəбез.
— əйбəт ял итегез, ТаҺир абый.
— Рəхмəт, РӨстəм.
51. Алло! Белешмəлəр бҮлегеме?
— Алло! Белешмəлəр бҮлегеме?
— əйе, тыңлыйм.
— əйтегез əле, «Татарстан» поезды кайчан китə икəн?
— 19 сəгать 8 минутта.
— МəскəҮгə кайчан килеп Җитə?
— Иртəнге 7дə.
На этом завершаем наш урок.
Сау булыгыз!
Уңышлар телим!
Урок 24
Книга. Печать. Конструкция — ган/-гђн, — кан/-кђн + аффиксы принадлежности + бар (юк). Диалоги. Задания.
(Егерме дҮртенче дəрес)
— Исəнмесез! Хəерле кӨн!
Сегодня мы будем говорить о книгах, библиотеках, печати.
Книга. Печать.
Для этого нам нужно познакомиться со словами, относящимися к данной теме.
Китап — книга
язучы — писатель
шагыйрь [ша„ир] — поэт
шигырь — стихотворение
хикəя — рассказ
газет /в разговорный речи гəзит, гəҖит/ — газета
мӨхəррир — редактор
сəркатип — секретарь
хəбəрче — корреспондент
китапханə — библиотека
кызыклы — интересный
тыш — обложка
калын — толстый
нечкə — тонкий
рəссам — художник
бит — страница
бизəлеш — оформление
эчтəлек — содержание
бҮлек — глава
кисəк — часть
мəкалə — статья
əсəр — произведение
нəсер — стихотворение в прозе
əкият — сказка
тəрҖемə — перевод
тəрҖемəче — переводчик
мəкаль — пословица
бəя — цена
А теперь познакомимся с глагольной конструкцией — ган + аффиксы принадлежности + бар, юк. Эта конструкция выражает процесс, когда-то имевший место в жизни кого-то.
Минем бар-ган-ым бар (юк). Я когда-то ходил.
Синең бар-ган-ың бар (юк). Ты когда-то ходил.
Аның бар-ган-ы бар (юк). Он когда-то ходил.
Безнең бар-ган-ыбыз бар (юк). Мы когда-то ходили.
Сезнең бар-ган-ыгыз бар (юк). Вы когда-то ходили.
Аларның бар-ган-нары бар (юк). Они когда-то ходили.
1. — Нурия, синең бу китапны укыганың бармы?
— əйе, укыганым бар.
— ə синең, Нəфисə, укыганың бармы?
— Юк, укыганым юк.
2. — Синең бу китапны кҮргəнең бармы?
— əйе, кҮргəнем бар.
— ə синең, Марат, кҮргəнең бармы?
— Юк, кҮргəнем юк.
3. — Сезнең бу язучыны кҮргəнегез бармы?
— əйе, кҮргəнем бар.
— ə сезнең, кызлар?
— Юк, безнең кҮргəнебез юк.
Задание 1. Проспрягайте глаголы в форме сӨйлəгəнəм бар (юк) по лицам и числам:
сӨйлə-, аңла-, пеер-, бар-, кара-, яз-, əйт-, бие-, Җырла-, кҮр-.
Задание 2. Переведите.
Минем бу язучыны кҮргəнем юк.
Синең теге китапны укыганың бар.
Аның бу киноны караганы юк.
Безнең паркка барганыбыз бар.
Сезнең бу чəйне эчкəнегез юк.
Аларның бу музейга барганнары юк.
Теперь можно и поговорить.
1. — Бу китап кемнеке?
— Минеке.
— Кайдан алдың?
— Китап кибетеннəн.
— Бəясе ничə сум?
— Егерме биш сум.
— Тагын бармы?
— Бар. Бик кҮп.
— Мин дə кибеткə барам əле.
2. — Нинди матур китап!
— əйе. Бу китап — бҮлəк.
— Кем бирде?
— Дустым Сəрия.
— Бик матур бҮлəк.
3. — Бу китап зур!
— əйе. Зур.
— Калын да!
— əйе.
— Рəссамы кем?
— Тавил ХаҖиəхмəтов.
— Бик матур китап!
4. — Бу китапны кем язган?
— МӨхəммəт МəҺдиев язган.
— Кызыкмы?
— əйе. Бик кызык.
— Бу — романмы?
— əйе.
— Исеме ничек?
— «Фронтовиклар».
— Син укыдыңмы?
— əйе, укыдым.
5. — Бу шигырьлəрне кем язган?
— Габдулла Тукай язган.
— əйе, Тукайны белмəгəн кеше юк.
— Син Тукайны укыдыңмы?
— Русчасын укыдым.
— Тукай шигырьлəр, поэмалар, мəкалəлəр, проза əсəрлəре язган. «ШҮрəле» не белəсеңме?
— əйе.
— «Китмибез» шигырен белəсеңме?
— əйе, белəм.
— Тукай балаларга əкиятлəр дə язган. «Су анасы» н белəсеңме?
— Русча ул «Водяная» дип атала, əйеме?
— əйе, дӨрес. Мин сиңа бер шигырь укыйм: əйтə иртəнге намазга бик матур, моңлы азан; И Казан! Дəртле Казан! Моңлы Казан! Нурлы Казан!
— Бу сҮзлəр кайсы əсəрдəн?
— «Пар ат» шигыреннəн. Русча — «Пара гнедых». Аңладыңмы? (Понял?)
— Мин «əйтə, намаз, бик матур, Казан» сҮзлəрен аңладым.
— Мин сиңа Һəр (каждый) сҮзне тəрҖемə итəм (переведу):
Произносит к утреннему намазу очень красивую, задушевную молитву;
О Казань! Страстная Казань! Песенная Казань! Светозарная Казань!
— Болай матур тҮгел. Тукай матуррак язган.
Дорогие друзья! Найдите русский перевод стихотворения «Пар ат» и прочитайте его.
6. — Теге китапны кҮрсəтегез əле (покажите-ка).
— Рəхим итегез (пожалуйста).
— Рəхмəт.
7. — Бу китап ничə сум?
— Кырык Өч сум. Кассага тҮлəгез.
— Хəзер.
8. — Китапта ничə бит бар?
— ДҮрт йӨз кырык ике.
— Китапта титул бите бармы?
— əйе, бар.
9. — Бу шигырьне Сəгыйть Рəмиев язган. Белəсеңме?
— Юк.
— Укыйммы?
— Укы.
— Тыңла:
Мине утка аткан да — син,
Мине суга салган да — син,
Утта янсам, суга батсам,
Тартып алган Аллам да — син!
Аңладыңмы?
— Кайбер сҮзлəрне аңладым: мине — меня, син — ты, суга — в воду, Аллам — Аллах мой.
— Мин сиңа тəрҖемə итəм: Матурмы?
