Джек Лондон - Мечаны (на белорусском языке)
Праз тыдзень ранiцай мы прачнулiся ад страшэннага шуму. Гэта вярнуўся Мечаны i наводзiў парадак сярод зграi. Магу вас запэўнiць, што снедалi мы без ахвоты. Але ж мы суцешылiся праз дзве гадзiны, калi зноў прадалi Мечанага афiцыйнаму кур'еру, якi кiраваўся ў Доўсан з урадавымi паперамi. На гэты раз Мечанаму спатрэбiлася толькi тры днi, каб вярнуцца назад. I, як заўсёды, сваё вяртанне ён адсвяткаваў бойкаю з сабакамi.
Мы пераправiлi нашу амунiцыю цераз перавал, а потым памагалi ўсю зiму i вясну перапраўляцца ўсiм ахвотнiкам. На гэтай справе мы добра зарабiлi. Апрача ўсяго, мы "рабiлi грошы" на Мечаным. Мы прадавалi яго i не раз i не два, а ўсе дваццаць. Мечаны заўсёды вяртаўся да нас, але нiхто з пакупнiкоў не патрабаваў сваiх грошай назад. Дый нам гэтыя грошы былi непатрэбныя.
Мы самi добра заплацiлi б таму чалавеку, якi памог бы нам збавiцца ад Мечанага. Але калi б мы аддавалi яго дарма, дык гэта здавалася б падазроным. Урэшце, у яго такi быў добры выгляд, што ў нас нiколi не было цяжкасцi яго прадаць. "Не аб'езджаны яшчэ", - казалi мы, i нам давалi за Мечанага вялiкiя грошы, не таргуючыся. Мы прадавалi яго сама мала за дваццаць пяць даляраў, а аднойчы атрымалi нават сто пяцьдзесят. Пераборлiвы суб'ект, якi купiў у нас Мечанага за сто пяцьдзесят даляраў, сам аддаў нам назад сабаку, адмовiўшыся ад сваiх грошай. Ён сказаў, што паўтары сотнi даляраў - гэта яшчэ даволi дзёшава за магчымасць выказаць нам усё, што ён пра нас думае. А як ён на нас лаяўся! Гэта было нешта страшнае. Праўда была на яго баку, i мы не сталi яму пярэчыць. Аднак з таго самага дня я не магу вярнуць тую павагу да самога сябе, якую адчуваў да размовы з тым чалавекам.
Калi з рэк i азёраў сышоў лёд, мы пагрузiлi нашу амунiцыю ў лодку i паплылi ў Доўсан. У нас у запрэжцы былi вельмi добрыя сабакi, i iх мы таксама забралi ў лодку. Ад Мечанага мы так i не змаглi збавiцца. Ён i ў лодцы адчуваў сябе гаспадаром. Ужо ў першы дзень падарожжа ён разоў дзесяць задзiраўся з другiмi сабакамi, што звычайна канчалася iх купаннем. Месца ў лодцы было мала, а Мечаны не любiў тулiцца.
- Гэтаму сабаку патрэбен прастор, - сказаў на другi дзень Стыў. - Давай высадзiм яго на бераг.
Мы гэтак i зрабiлi: прычалiлi да берага каля Аленевага перавалу, каб Мечаны мог саскочыць на бераг. Яшчэ два сабакi, добрыя сабакi, выскачылi за iм, i мы патрацiлi два днi на iх пошукi. Мы болей нiколi не бачылi гэтых двух сабак, але цiшыня i спакой, якiмi мы нарэшце змаглi пацешыцца, прывялi нас да думкi, што мы яшчэ лёгка выкруцiлiся. Чалавек, якi адмовiўся ад ста пяцiдзесяцi даляраў, напэўна, адчуваў такую самую палёгку. Упершыню за некалькi месяцаў мы са Стывам смяялiся, свiсталi, спявалi песнi. Мы былi шчаслiвыя. Чорныя днi мiнулi. Кашмары рассеялiся. Мечаны знiк.
Аднойчы ранiцай, тыднi праз тры, мы са Стывам стаялi на беразе ракi паблiзу ад Доўсана. Ад возера Бэнет наблiжалася невялiкая лодка. Раптам я ўбачыў, што Стыў здрыгануўся i нi з таго нi з сяго пачаў лаяцца, што было зусiм не ў яго прывычках. Я паглядзеў на лодку: на носе ў лодцы, навастрыўшы вушы, сядзеў Мечаны. Мы пусцiлiся наўцёкi, нiбы набiтыя сабакi, нiбы баязлiўцы, нiбы злачынцы, хаваючыся ад правасуддзя. Менавiта апошняе i падумаў палiцэйскi, якi бачыў нашыя ўцёкi. Ён вырашыў, што ў лодцы сядзелi ахоўнiкi парадку, якiя шукалi нас. Не чакаючы, чым усё гэта кончыцца, ён пагнаўся за намi i затрымаў нас у салуне. Мы доўга тлумачылi, чаму не хацелi вяртацца на бераг i сустракаць лодку з Мечаным. Урэшце ён перадаў нас пад варту другому палiсмену, а сам пакiраваўся да лодкi.
Як нас адпусцiлi, мы пайшлi да сябе i, падыходзячы да хаты, убачылi Мечанага, якi сядзеў на ганку i чакаў нас. Як ён даведаўся, што мы жылi менавiта там? У тое лета ў Доўсане было прыблiзна сорак тысяч жыхароў; i як Мечаны змог сярод мноства хацiн знайсцi нашу? Як ён наогул даведаўся, што мы ў Доўсане? Мяркуйце самi. Толькi не забывайцеся, што я казаў вам пра яго розум i пра тое несмяротнае i недаступнае розуму нешта, якое свяцiлася ў яго вачах.
Мы так i не змаглi збавiцца ад Мечанага. У Доўсане было занадта многа людзей, якiя куплялi яго ў нас на Чылкуцкiм перавале, i пагалоска пра яго пайшла па ўсiм горадзе. Некалькi разоў мы саджалi яго на параход, што плыў унiз па Юконе, але Мечаны проста выходзiў на бераг на першым жа прыпынку i варочаўся па беразе дамоў. Мы так i не змаглi нi прадаць яго, нi забiць, хоць i я i Стыў спрабавалi зрабiць гэта. Дый нiхто другi не мог забiць Мечанага. Ён быў нiбыта загавораны ад смерцi. Аднойчы я бачыў Мечанага ў бойцы на галоўнай вулiцы горада. На яго навалiлася не меней пяцiдзесяцi сабак. Калi iх разагналi, я са здзiўленнем убачыў Мечанага - цэлага i нечапанага, ён моцна стаяў на чатырох лапах, а два сабакi з гайнi ляжалi мёртвыя.
Аднойчы я быў сведкам, як Мечаны сцягнуў са склепа ў маёра Дынвiндзi такi цяжкi кавалак ласяцiны, што ледзь скакаў, толькi на адзiн крок апярэджваючы кухарку-iндыянку мiстэра Дынвiндзi, якая гналася за iм з сякераю ў руках. У той час, калi Мечаны ўзабраўся на ўзгорак, а кухарка перастала даганяць, з хаты выбег сам маёр Дынвiндзi i разрадзiў свой "вiнчэстэр" у паветра. Ён двойчы зараджаў стрэльбу, расстраляў усе патроны, але нi разу не зачапiў яго. А крыху пазней прымчаўся палiцэйскi i аштрафаваў маёра за стральбу з агнястрэльнай зброi ў межах горада. Маёр заплацiў штраф, а мы са Стывам заплацiлi маёру за ласяцiну па адным даляру за фунт мяса разам з касцямi. Ён сам купляў гэтую ласяцiну па такой цане: мяса ў той год было дарагое.
Я вам расказваю толькi пра тое, што бачыў на свае вочы. Цяпер расскажу яшчэ пра адзiн выпадак. Я бачыў, як Мечаны правалiўся ў палонку. Яго, як саломiнку, адразу засмактала цячэннем пад лёд, таўшчыня якога перавышала тры футы. Ядраў трыста нiжэй па цячэннi была другая вялiкая палонка, з якой бралi ваду ў бальнiцу. Дык вось Мечаны вылез з гэтай палонкi, атросся, абгрыз лёд памiж кiпцюрамi, выбраўся на бераг i аббрахаў здаравеннага ньюфаўндленда, што належаў прыiскаваму камiсару.
Увосень 1898 года з апошняй вадой мы адправiлiся на баграх уверх па Юконе - пакiравалiся да ракi Сцюарт. Мы забралi з сабой усiх сабак, акрамя Мечанага. Мы вырашылi: даволi кармiць яго. Калi ўзяць разам той час, тыя грошы, клопаты i правiянт, асаблiва правiянт, што патрацiлi на яго, то атрымлiвалася, што Мечаны каштаваў нам значна болей, чым мы ўтаргавалi, калi прадавалi яго на Чылкуцкiм перавале. Вось чаму мы прывязалi Мечанага ў хацiне, а самi пагрузiлiся ў лодку з усёй нашай амунiцыяй. У тую ноч мы разбiлi лагер у вусцi Iндыян-рывер. Мы са Стывам былi вельмi радыя, што збавiлiся ад Мечанага. Што толькi Стыў не вытвараў, а я сядзеў, ухутаўшыся ў коўдру, i памiраў ад смеху, гледзячы на яго. Раптам на наш лагер абрушыўся ўраган. Каб вы толькi бачылi, як Мечаны наляцеў на сабак i як даў iм наганяй, дык валасы ў вас сталi б дыбам. Але як, скажыце, калi ласка, змог ён адвязацца? Думайце самi! У мяне не ўкладваецца ў галаве. А як ён змог перабрацца цераз Клондайк-рывер? Гэта таксама пытанне! I, нарэшце, адкуль мог ён ведаць, што мы паплылi ўверх па Юконе? Мы ж плылi па вадзе, I Мечаны не мог знайсцi нас па слядах. Праз гэтага Мечанага мы зрабiлiся проста-такi прымхлiвыя. Ён дзейнiчаў нам на нервы, i, па праўдзе кажучы, мы яго трошкi пабойвалiся.
Замаразкi засталi нас у вусцi залiва Хендэрсон, дзе мы абмянялi Мечанага на два мяшкi мукi ў адной групы, якая кiравалася ўверх па Вайт-рывер у пошуках медзi. Да прызначанага месца гэтая група так i не дайшла. Яна таямнiча знiкла, не пакiнуўшы пасля сябе нi людзей, нi сабак, нi нартаў - нiчога. Яна бясследна прапала i стала адной з неразгаданых загадак гэтага краю. З цяжкасцю падымалiся мы ўверх па Сцюарце. А праз шэсць тыдняў у наш лагер прыплёўся Мечаны. Ён быў як шкiлет, ледзь-ледзь цягаў ногi. Але ж такi прыйшоў да нас. I вось што мне цiкава: хто гэта сказаў Мечанаму, што мы ў вярхоўi Сцюарта? Мы ж маглi падацца ў якое хочаце iншае месца. Як жа ён мог даведацца? Што вы на гэта скажаце?
Ад Мечанага немагчыма было збавiцца. У Мэе Мечаны распачаў бойку з сабакам аднаго iндзейца. Гаспадар сабакi кiнуўся да Мечанага з сякераю, але прамахнуўся i забiў свайго сабаку. Кажыце, што хочаце, пра магiю, з дапамогай якой можна адводзiць убок кулi, але што датычыць мяне, дык я лiчу, што адвесцi поглядам сякеру ў руках вялiкага iндзейца значна цяжэй. Я на свае вочы бачыў, як Мечаны зрабiў гэта. Той iндзеец не хацеў забiваць свайго сабаку; можаце паверыць мне.
Я ўжо казаў пра тое, як Мечаны знiшчаў нашыя мясныя прыпасы. Мы ледзь не памерлi ад голаду ў той год. Навокал не было нiякай жыўнасцi, якую можна было б забiць. А апрача таго мяса, якое зжор Мечаны, у нас болей нiчога не было. Аленi адышлi за сотнi мiль, а следам за iмi адышлi i iндзейцы з сваiмi прыпасамi. Вось якiя былi нашыя справы. Наблiжалася вясна, i нам не аставалася нiчога iншага, як толькi чакаць, калi з ракi сыдзе лёд. Мы зусiм схуднелi i вырашылi з'есцi нашых сабак. Першага мы вырашылi з'есцi Мечанага. Вы ведаеце, што ён зрабiў, гэты сабака? Ён непрыкметна знiк. Скажыце, калi ласка, як ён прачытаў нашыя думкi? Мы не спалi ночы навылёт, падпiльноўваючы яго, але ён так i не паявiўся. А мы тым часам елi другiх сабак. Такiм чынам мы з'елi ўсю запрэжку.
