Андрэ Моруа - Жыццё людзей (на белорусском языке)
Обзор книги Андрэ Моруа - Жыццё людзей (на белорусском языке)
Моруа Андрэ
Жыццё людзей (на белорусском языке)
Андрэ Маруа
Жыццё людзей
урыўкi з Усеагульнай гiсторыi,
выдадзенай у 1992 годзе ўнiверсiтэтам Тамбукту
Пераклад: Л.Казыра
РАЗДЗЕЛ CXVIII
1954 - надзвычайныя здарэннi на Зямлi. 1959 - выданне "Жыцця людзей" на Ўране. 1982 - першае выданне на Зямлi.
Як толькi ў канцы 1970 года памiж Зямлёй i большасцю вялiкiх планет наладзiлiся дружалюбныя адносiны, зямным вучоным захацелася параўнаць свае гiпотэзы i дактрыны з навуковымi працамi iншапланетных калег.
Рабiць гэтае параўнанне часта было даволi цяжка, бо, як вядома, найбольш слынныя фiзiкi Венеры, Юпiтэра i Марса не ўспрымаюць нi святла, нi гукаў i жывуць у свеце радыяцый, пра якiя мы дагэтуль нiчога не ведалi. Але сёння, у 1992 годзе, дзякуючы хуткаму развiццю тэорыi пачуццёвых эквiвалентаў, можна сказаць, што мы здольныя перакласцi на зямную мову ўсе мовы планет, акрамя Сатурна.
Адным з самых цiкавых адкрыццяў нашай эпохi сталi працы, што напiсалi пра нас, жыхароў Зямлi, вучоныя iншых планет. Людзi i падумаць не маглi, што натуралiсты з Марса, Венеры i нават Урана мiльёны гадоў назiраюць за Зямлёй пры дапамозе куды больш дасканалых iнструментаў, чым нашы. Зямная навука далёка адстала ад дасягненняў вучоных з суседнiх планет. А паколькi нашы органы не ўспрымаюць радыёактыўных выпрамяненняў, якiмi карысталiся назiральнiкi, то мы i не здагадвалiся, што нават у самыя патаемныя моманты нашага жыцця мы маглi апынуцца пад уважлiвым вокам нябеснага ўльтрамiкраскопа.
Цяпер кожны адукаваны чалавек можа пазнаёмiцца з гэтымi працамi ў Бiблiятэцы Таварыства планет. Яны цiкавыя самi па сабе, выклiкаюць пачуццё павагi i таму будуць асаблiва карысныя тым маладым людзям, якiя вырашылi прысвяцiць сябе вавуцы. Калi заўважаеш неверагодныя памылкi ў меркаваннях такiх разумных iстот, якiя да таго ж мелi выдатную даследчую тэхнiку, мiжволi задумваешся i над нашымi ўласнымi меркаваннямi i сам у сябе пытаешся: а цi не глядзiм мы на раслiны i жывёл так, як на нас глядзелi марсiяне?
Найбольшай увагi, як нам здаецца, варты А.Е.-17 - уранскi вучоны, якi ў 1959 годзе апублiкаваў "Жыццё людзей". Да мiжпланетнай вайны гэтая кнiга карысталася папулярнасцю як на Ўране, так i ў жыхароў Венеры i Марса. Яна даступная i нам, бо ўранцы - адзiныя iншапланетныя жахары, якiя, як i мы, адораны разуменнем жыцця, а таму iх слоўнiкавы запас досыць блiзкi да нашага. Да таго ж свае эксперыменты яны праводзiлi так, што iх вынiкi добра адчувалiся на Зямлi на працягу 6 месяцаў. Пра гэта можна прачытаць у нашых зямных газетах i хронiках таго часу. А цяпер мы паспрабуем:
1. Коратка апiсаць некаторыя факты, якiя мелi месца на нашай планеце ў 1954 годзе.
2. Паказаць, як вядомы вучоны А.Е.-17 расцанiў вынiкi сваiх эксперыментаў.
НЕЗВЫЧАЙНАЯ ВЯСНА
Пачынаючы з сакавiка 1954 года многiя назiральнiкi адзначалi, што iх здзiўляе стан атмасферы ў паўночным паўшар'i. Хоць надвор'е было добрае, нечакана ў вельмi абмежаваных зонах пачыналi бушаваць навальнiцы. Капiтаны караблёў, а таксама пiлоты паведамлялi на Цэнтральную метэастанцыю, што час ад часу компасы давалi адхiленнi без усялякай на тое прычыны. У многiх месцах людзi бачылi, як па зямлi праходзiла нешта накшталт ценю ад вялiзнай хмары, мiж тым як неба заставалася ясным i нiякай хмары не было вiдаць. Газеты друкавалi iнтэрв'ю з вучонымi-метэаролагамi, якiя сцвярджалi, што гэтыя з'явы iмi прадугледжвалiся, што яны выклiканы плямамi на Сонцы i знiкнуць з надыходам перыяду прылiваў Месяца ў час раўнадзенства. Аднак гэты перыяд настаў i прынёс яшчэ больш дзiўныя праявы.
ЗДАРЭННЕ Ў ГАЙД-ПАРКУ
Трэцяя нядзеля красавiка 1954 года. Мноства людзей сабралася на алеi, што вядзе да Мармуровай аркi, каб паслухаць дакладчыкаў-энтузiястаў. Нечакана ўсе ўбачылi, як на iх навальваецца цень ад нейкай нябачнай перапоны, якая пагрозлiва ўстала мiж Зямлёй i Сонцам. Праз некалькi iмгненняў зямля на ўчастку 300 цi 400 ярдаў, ад агароджы да сярэдзiны парку, раптам паднялася, пападалi вырваныя з карэннем дрэвы, некаторых людзей засыпала, а тыя, што былi блiзка каля гэтага ўчастка, з жудасцю ўбачылi, як у зямлi ўтварылася яма, глыбiнёй не менш за 100 ярдаў, а з выкапанай зямлi стварыўся ўзгорак такой жа вышынi.
Назаўтра палiцэйскi дакладваў начальству: "Усё выглядала так, нiбы нейкi гiгант капануў у парку вялiзнай рыдлёўкай". I гэта было праўдападобна, бо адзiн бок ямы быў прамы i гладкi, мiж тым як са схiлу капца зямля асыпалася, адкрываючы знявечаных людзей.
Засыпала больш як 300 чалавек. Ледзь выкарабкалiся наверх тыя, каму пашчасцiла апынуцца пад тонкiм пластом зямлi. Некаторыя з iх, раптоўна звар'яцеўшы, з жудаснымi крыкамi збягалi ўнiз па стромкiм адхоне свежага капца. А на яго вяршынi нечакана з'явiўся капiтан Уард - адзiн з прапаведнiкаў пратэстанцкай арганiзацыi "Армiя Выратавання" - i з незвычайнай разважлiвасцю пачаў крычаць, вытрасаючы пры гэтым пясок з валасоў i адзежы:
- Я папярэджваў аб гэтым, браццi! Вы верыце ў фальшывых багоў, i ўсявышнi разгневаўся на свой народ, i перст яго занесены над намi...
Гэтая невытлумачальная падзея так моцна нагадвала боскiя пакараннi, апiсаныя ў Бiблii, што многiя скептыкi з прысутных ад гэтага моманту паверылi ў бога i сталi шчырымi веруючымi на ўсё жыццё.
Здарэнне дало магчымасць ацанiць вартасцi лонданскiх палiцэйскiх. Трое з iх апынулiся сярод ахвяр. Неўзабаве прыбылi яшчэ 12 чалавек. Яны смела ўзялiся наводзiць парадак. Адразу ж выклiкалi конную гвардыю i пажарнiкаў. Суперiнтэндант палiцыi Кларквэл узначалiў сiлы дапамогi, i не прайшло i чатырох гадзiн, як парк меў свой звычайны выгляд. На жаль, загiнула 200 чалавек.
Вучоныя розна тлумачылi гэтае здарэнне. Калi не звяртацца да чагосьцi звышнатуральнага, то цiкавай магла стаць толькi гiпотэза пра землетрасенне, хоць i яна была малаверагодная, бо сейсмографы не зарэгiстравалi нiякiх штуршкоў. Людзi ўвогуле супакоiлiся, калi даведалiся, што гаворка iдзе пра землетрасенне з незвычайнай прыродай паходжання. Сейсмолагi назвалi гэта "вертыкальным манаформным сейсмам".
ДОМ НА ВУЛIЦЫ ВIКТОРА ГЮГО (ПАРЫЖ)
Пасля выпадку ў Гайд-парку шмат дзе адбылiся падобныя здарэннi. Яны не так звярталi на сябе ўвагу, бо не мелi смяротных вынiкаў. Аднак то тут, то там на нашай планеце з аднолькавай хуткасцю ўзнiкалi гэтыя загадкавыя капцы. Некаторыя з iх iснуюць нават i цяпер. У прыватнасцi, я назаву капцы на Эенскай раўнiне (Францыя), у Перыгордзе, у Рошнаве (Валахiя, Румынiя) i ў Iтапуры (Бразiлiя).
Але гэтая мiстычная рыдлёўка, якая нiбы практыкавалася толькi на незаселеных участках зямлi, цяпер збiралася перакiнуцца i на будынкi. 24 красавiка, апоўднi, прахожыя былi здзiўлены нейкiм незразумелым гукам, якi адны параўноўвалi са свiстам шаблi, другiя - тонкага i вельмi моцнага струменю пары. Гэта адбылося ў парыжскiм квартале, мiж Трыумфальнай аркай, авеню дэ ля Гранд-Армэ, авеню Марсо i авеню Анры-Мартэн.
Той, хто знаходзiўся насупраць будынка нумар 66 на авеню Вiктора Гюго, бачыў, як на iм з'явiлася вялiкая крывая расколiна; дом два цi тры разы страсянуўся, i паверх з мансардамi, дзе былi пакоi для абслугi, раптам спляскаўся, нiбы ад моцнага нацiску. У вокнах, на балконах з'явiлiся спалоханыя жыхары. На шчасце, дом не абвалiўся, хоць i нагадваў пераламаную папалам лiтару. Пасярод лесвiцы выратавальнiкi ўбачылi шчылiну, зробленую нейкiм нябачным iнструментам. I здавалася нават, што нейкае лязо прайшло па прамалiнейнай траекторыi праз дрэва сходаў, дываны, жалеза парэнчаў.
Мэбля, дываны, карцiны - усё на яго шляху акуратна было разрэзана папалам. Цудам нiхто не пацярпеў. Пакоi абслугi былi пустыя, бо якраз быў час абеду. Адна дзяўчына з трэцяга паверха адчула штуршок i ўбачыла, як яе ложак чымсьцi няроўна рассекла. Ёй не забалела, толькi здалося, нiбы яе ўдарыла слабым электрычным разрадам.
Усё гэта выклiкала нямала меркаванняў. Зноў загаварылi пра сейсм. Некаторыя газеты абвiнавачвалi архiтэктара i домаўладальнiка ў тым, што яны пабудавалi дом з нядобраякасных матэрыялаў. Ад парламента патрабавалi тлумачэння. Урад абяцаў прыняць меры, каб такiя здарэннi больш не паўтаралiся, адначасова паставiўшы пытанне аб даверы. Ён быў пацверджаны галасаваннем.
ПАДАРОЖНIКI
Як i пасля выпадку ў Гайд-парку, за падзеямi на авеню Вiктора Гюго адбылося нямала вельмi падобных здарэнняў. Пра iх мы не будзем расказваць, аднак, як нам сёння здаецца, разумны назiральны чалавек павiнен быў дапусцiць ва ўсiм гэтым нейкую замаскiраваную дзейнасць з пэўнай мэтай. Невядомая нябачная сiла парассякала вялiкiя i малыя дамы ў многiх краiнах. То ў Масачусетсе (ЗША), то ў Данii, то ў Гiшпанii гэтая сiла падымала ў паветра, а потым кiдала ўнiз сялянскiя хаты, разбiваючы iх разам з жыхарамi. У Нью-Йорку на Мэдысан авеню папалам рассекла будынак. Чалавек 50 загiнула ў вынiку гэтых здарэнняў, але паколькi ўсё гэта адбывалася ў розных краiнах i кожны асобны выпадак меў усяго некалькi ахвяр, пра гэта старалiся шмат не гаварыць, тым болей што нiхто нiчога не мог разумна растлумачыць.
Аднак новыя прыгоды ў маi - чэрвенi 1954 года незвычайна ўсхвалявалi ўсю планету. Першай ахвярай стала маладая мурынка з Хартфарда (Канектыкут, ЗША).