Герберт Уэллс - Чалавек-невiдзiмка (на белорусском языке)
- Ён з'ехаў з глузду, - паспешна казаў Кемп, - гэта не чалавек, а звер. Думае толькi пра сябе. Не лiчыцца нi з чым, акрамя асабiстай выгады i бяспекi. Я яго выслухаў сягоння - гэта жудасны эгаiст. Пакуль ён толькi нявечыў людзей. Ён будзе забiваць, калi мы яго не схопiм. Ён выклiча панiку. Ён нi перад чым не спынiцца. I ён цяпер на волi i ашалеў ад лютасцi!
- Ясна адно: яго трэба злавiць, - сказаў Эдай.
- Але як? - усклiкнуў Кемп i раптам выбухнуў патокам слоў: - Трэба зараз жа прыняць меры, трэба ўсiх падняць на ногi, каб Грыфiн не ўцёк з гэтых месц. Iнакш ён будзе калясiць па краiне, нявечыць i забiваць людзей. Ён марыць пра царства тэрору! Цi разумееце вы - тэрору! Вы павiнны наладзiць нагляд на чыгунцы, на шашы, на судах. Выклiкайце войскi. Дайце звесткi па тэлеграфе, што патрэбна дапамога. Адна надзея - што ён не знiкне, пакуль не знойдзе свае заметкi, якiмi ён вельмi даражыць. Я потым растлумачу вам. У вас у палiцэйскiм упраўленнi сядзiць нейкi Марвел...
- Ведаю, - сказаў Эдай. - Кнiгi, так, так. Але ж гэты валацуга...
- Не прызнаецца, што кнiгi ў яго. Але Невiдзiмка ўпэўнены, што Марвел iх схаваў. А галоўнае, трэба не даваць Невiдзiмку нi есцi, нi спаць. Дзень i ноч людзi павiнны быць пiльнымi. Усё павiнна быць на замку, крамы, пякарнi усё. Трэба пiльнаваць, каб ён не мог дастаць нiякай ежы. Усе дамы на запор! Добра, калi будуць халады i дажджы! Усе ад малога да вялiкага павiнны ўдзельнiчаць у паляваннi. Зразумейце, Эдай, яго трэба злавiць у любым выпадку! Iнакш нам пагражаюць вялiкiя непрыемнасцi, падумаць - i то страшна.
- Менавiта так мы i павiнны дзейнiчаць, - сказаў Эдай. - Цяпер жа пайду i вазьмуся за справу. А можа, i вы пойдзеце са мной? Пайшлi! Мы наладзiм ваенны савет, запросiм Хопса, адмiнiстрацыю чыгункi. Нельга губляць нi хвiлiны. А па дарозе вы раскажаце мне ўсё падрабязна. Што ж зрабiць яшчэ?.. Ды кiньце вы гэты халат!
Цераз хвiлiну Эдай i Кемп былi ўжо ўнiзе. Дзверы стаялi адчыненыя насцеж, i двое палiцэйскiх усё яшчэ глядзелi ў пустату.
- Уцёк, сэр, - паведамiў адзiн з iх.
- Мы зараз жа iдзём у цэнтральнае ўпраўленне, - сказаў Эдай. - Адзiн з вас няхай знойдзе рамiзнiка i скажа яму даганяць нас. Ды паспяшайцеся! Дык вось, Кемп, што ж далей?
- Сабак трэба, - сказаў Кемп. - Знайдзiце сабак. Яны яго не бачаць, але чуюць. Знайдзiце сабак.
- Добра, - сказаў Эдай. - Скажу вам па сакрэту, у турэмнага начальства ў Холстэдзе ёсць чалавек, якi трымае сабак-сышчыкаў. Дык вось, сабакi. Далей.
- Не забудзьце, - сказаў Кемп, - ежа, якую ён праглыне, будзе бачна. Яна бачна, пакуль засвойваецца арганiзмам. Значыць, пасля яды ён павiнен хавацца. Трэба абшукаць кожны кусцiк, кожны куток. Трэба схаваць усю зброю. Усё, што можа служыць зброяй. Ён нiчога не можа доўга насiць з сабой. Усё, што ён можа выкарыстаць, каб нанесцi ўдар, трэба схаваць далей.
- Зробiм i гэта, - сказаў Эдай. - Ён не ўцячэ ад нас, дайце тэрмiн.
- А па дарогах... - пачаў Кемп i запнуўся.
- Што? - спытаўся Эдай.
- Насыпаць тоўчанага шкла. Гэта, вядома, жорстка, але калi падумаць, што ён можа натварыць...
Эдай свiснуў:
- Цi не занадта гэта? Несумленная гульня. Урэшце, загадаю падрыхтаваць на выпадак, калi ён вельмi зарвецца.
- Кажу вам, гэта ўжо не чалавек, а звер, - сказаў Кемп. - Я нi хвiлiны не сумняваюся, што ён здзейснiць сваю мару аб тэроры, - варта яму толькi акрыяць пасля ўцёкаў. Мы павiнны яго апярэдзiць. Ён сам кiнуў выклiк чалавецтву, дык няхай яго кроў пральецца на яго галаву!
Раздзел XXVI
ЗАБОЙСТВА ЎIКСЦIДА
Невiдзiмка, па ўсiх прыкметах, выбег з дома Кемпа ў дзiкiм шаленстве. Маленькае дзiця, якое гуляла ля веснiчак, было паднята ў паветра i з такой сiлай адкiнута ў бок, што зламала ножку. Пасля гэтага Невiдзiмка на некалькi гадзiн знiк. Так нiхто i не даведаўся, куды ён накiраваўся i што рабiў. Але лёгка можна было ўявiць, як ён бег у гарачы чэрвеньскi поўдзень пад гару i далей, па мелавых узгорках за Порт-Бэрдакам, раз'юшана праклiнаючы свой лёс - i, нарэшце, замораны i змучаны, знайшоў прытулак у хмызняках Хiнтандзiна, дзе разлiчваў перачакаць небяспеку i занава абдумаць свае планы барацьбы супраць сабе падобных. Хутчэй за ўсё ён схаваўся менавiта ў гэтай мясцовасцi, бо каля дзвюх гадзiн папаўднi ён выявiў тут сваю прысутнасць, i прытым самым злавесным, трагiчным чынам.
Якiм жа быў тады яго настрой i што ён задумаў, можна толькi здагадвацца. Несумненна, ён быў да крайнасцi раз'юшаны прадажнiцтвам Кемпа i хаця зусiм зразумелыя матывы, якiя кiравалi Кемпам, усё ж няцяжка ўявiць сабе гнеў, што павiнна была выклiкаць такая нечаканая здрада, i нават часткова апраўдаць яго. Магчыма, Невiдзiмку зноў ахапiла тое пачуццё разгубленасцi, якое ён зведаў у час падзей на Оксфард-стрыт, ён жа вiдавочна вельмi разлiчваў, што Кемп паможа яму ажыццявiць жорсткую задуму падвергнуць чалавецтва тэрору. Як бы там нi было, каля паўдня ён знiк - i нiводзiн чалавек не бачыў яго. Нiводная жывая iстота не ведае, што ён рабiў да паловы трэцяй. Для чалавецтва гэта, магчыма, i лепш, але для яго самога такая бяздзейнасць аказалася пагiбельнай.
У гэтыя дзве з паловай гадзiны за справу ўзялося мноства людзей, рассеяных па ўсёй акрузе. Ранiцай Невiдзiмка быў яшчэ проста казкай, пудзiлам; у поўдзень жа, дзякуючы сухому, але выразнаму заклiку Кемпа, ён стаў ужо цалкам рэальным працiўнiкам, якога трэба было паранiць, схапiць жывым цi мёртвым, - i ўсё насельнiцтва з надзвычайнай хуткасцю стала рыхтавацца да барацьбы. Нават у дзве гадзiны Невiдзiмка яшчэ мог выратавацца, забраўшыся ў цягнiк, але пасля дзвюх гэта стала ўжо немагчымым: па ўсiх чыгуначных лiнiях, на прасторы вялiзнага паралелаграма, памiж Саўтхемптанам, Вiнчэстэрам, Брайтанам i Хоршэмам, пасажырскiя цягнiкi iшлi з закрытымi дзвярамi, а таварны рух амаль спынiўся. У вялiкiм крузе, радыусам мiль у дваццаць вакол Порт-Бэрдака, па дарогах i палях хадзiлi групы па тры, па чатыры чалавекi са стрэльбамi, дубiнкамi i сабакамi.
Конныя палiцэйскiя аб'язджалi навакольныя сёлы, спынялiся каля кожнага дома i папярэджвалi жыхароў, каб яны замыкалi дзверы i не выходзiлi з дому без зброi. У тры гадзiны зачынiлiся школы i напалоханыя дзецi цеснымi групкамi беглi дадому. Гадзiн да чатырох заклiк, складзены Кемпам, але падпiсаны Эдаем, быў ужо расклеены па ўсёй акрузе. У iм коратка, але ясна былi ўказаны ўсе меры барацьбы: не даваць Невiдзiмку есцi i спаць, быць увесь час напагатове, каб прыняць рашучыя меры, калi ў чым-небудзь выявiцца яго прысутнасць. Дзеяннi ўладаў былi такiмi хуткiмi i энергiчнымi, усеагульная вера ў страшную iстоту такой моцнай, што да наступлення ночы на прасторы ў некалькi сот квадратных мiляў быў уведзены стан аблогi. I яшчэ ў той жа вечар па ўсiм напалоханым i насцярожаным краi пранёсся цiхi жах: з вуснаў у вусны перадавалася чутка, маланкавая i верагодная, аб забойстве мiстэра Ўiксцiда.
Калi наша здагадка, што Невiдзiмка схаваўся ў хмызняках Хiнтандзiна, правiльная, то, напэўна, неўзабаве пасля паўдня ён выйшаў адтуль з нейкiм намерам, для выканання якога патрэбна была зброя. Што гэта быў за намер, устанавiць нельга, але ён быў - гэта, на мой погляд, бясспрэчна, не выпадкова ж яшчэ да сутычкi з Уiксцiдам Невiдзiмка дзесьцi здабыў жалезны прут.
