Джонатан Свифт - Падарожжы Гулiвера (на белорусском языке)
Як хацелася яму ўбачыць там, на гарызонце, трохкутнiк ветразя! Хоць здалёк, хоць на iмгненне...
Хлопчык, насвiстваючы нейкую песеньку, кiдаў у ваду каменьчыкi велiчынёй з невялiкую рыбацкую хацiну, i гэты шум i плюхаценне перашкаджалi Гулiверу думаць. Ён сказаў пажу, што стамiўся i хоча падрамаць. Паж вельмi ўзрадаваўся. Прычынiўшы шчыльна акенца ў вечку скрынкi, ён пажадаў Гулiверу добрага сну, а сам пабег да скалаў - шукаць у расколiнах птушыныя гнёзды.
Гулiвер i сапраўды лёг у свой гамак i заплюшчыў вочы. Стомленасць ад доўгай дарогi i свежае марское паветра зрабiлi сваю справу. Ён моцна заснуў.
Раптам моцны штуршок разбудзiў яго. Ён адчуў, як нехта рвануў за кальцо, укручанае ў вечка скрынкi. Скрынка хiснулася i пачала iмклiва ўздымацца ўгору. Гулiвер ледзь не вылецеў са свайго гамака, але тут рух стаў больш плаўны, i ён саскочыў на падлогу, падбег да акенца. Галава ў яго закружылася. З усiх трох бакоў ён бачыў толькi хмары i неба.
Што здарылася? Гулiвер прыслухаўся - i ўсё зразумеў. У шуме ветру ён выразна пачуў узмахi шырокiх магутных крылаў.
Мусiць, нейкая вялiзная птушка нагледзела Гулiвераў домiк i, ухапiўшы яго за кальцо, нясе немаведама куды.
I навошта ёй спатрэбiлася гэтая драўляная скрынка?
Можа, яна хоча кiнуць яе на скалы, як арлы скiдаюць чарапах, каб раскалоць iх панцыр i дастаць з-пад яго далiкатнае чарапашае мяса. Гулiвер закрыў твар рукамi. Здаецца, яшчэ нiколi смерць не была так блiзка.
У гэтую хвiлiну скрынка зноў моцна гайданулася. Яшчэ, яшчэ раз... Ён пачуў арлiны клёкат i такi шум, быццам усе марскiя вятры. раптам завiхрылiся ў яго над галавой. Несумненна, гэта другi арол напаў на таго, якi ўкраў Гулiвера. Пiрат хоча адабраць здабычу ў пiрата.
Штуршок за штуршком, удар за ўдарам. Скрынка гайдалася направа i налева, як шыльда пад моцным ветрам. Гулiвер качаўся па падлозе i, заплюшчыўшы вочы, чакаў смерцi.
I раптам скрынка здрыганулася i паляцела ўнiз, унiз, унiз... "Канец!" падумаў Гулiвер.
15
Страшэнны ўсплёск аглушыў Гулiвера, i домiк на хвiлiну апынуўся ў поўнай цемры.
Потым, злёгку пагойдваючыся, ён узняўся ўгору, i дзённае святло пакрысе прабiлася ў пакой.
Па сценах, выгiнаючыся, прабеглi светлыя ценi. Такiя ценi дрыжаць на сценах каюты, калi iлюмiнатары залiвае вадой.
Гулiвер стаў на ногi i агледзеўся. Так, ён быў у моры. Домiк, абабiты знiзу жалезнымi пласцiнкамi, не страцiў у паветры раўнавагi i не перакулiўся. Але ён быў вельмi цяжкi i глыбока асеў у вадзе. Хвалi даставалi амаль да паловы акон. Што будзе, калi iх магутныя ўдары разаб'юць шыбы? Яны ж прыкрыты толькi лёгкiмi жалезнымi рашоткамi.
Але не, пакуль што яны вытрымлiваюць напор вады.
Гулiвер уважлiва агледзеў сваё плывучае жыллё.
На шчасце, дзверы ў домiку былi не на завесах, а выстаўныя. Яны не прапускалi вады. Але ўсё ж вада патроху прасочвалася ў скрынку праз ледзь прыкметныя шчылiны ў сценах.
Гулiвер знайшоў у камодзе прасцiну, разадраў на палоскi i, як мог, заканапацiў шчылiны. Потым ускочыў на крэсла i адчынiў акенца ў столi.
Гэта было зроблена своечасова: у скрынцы было так душна, што Гулiвер задыхаўся.
Свежае паветра прыйшло ў домiк, i Гулiвер з палёгкай уздыхнуў. Галава яго праяснiлася. Ён сеў i задумаўся.
Ну вось, нарэшце ён на свабодзе! Нiколi ўжо ён не вернецца ў Брабдынгнег. Ах, бедная, мiлая Глюмдальклiч! Што будзе з ёю? Каралева разгневаецца на яе, адправiць назад у вёску... Нялёгка ёй будзе. А што будзе з iм, слабым, маленькiм, адзiнокiм чалавечкам, якi носiцца па акiяне ў нейкай там драўлянай скрынцы без мачтаў i без руля? Хутчэй за ўсё першая ж вялiкая хваля перакулiць i залье гэты цацачны домiк цi разаб'е яго аб скалы.
А можа, вецер будзе ганяць яго па акiяне да таго часу, пакуль Гулiвер не памрэ з голаду. О, толькi б не гэта! Ужо калi памiраць, дык памiраць хутчэй!
А хвiлiны цягнулiся вельмi марудна. Мiнула чатыры гадзiны, як Гулiвер трапiў у мора. Але гадзiны гэтыя здавалiся яму даўжэйшымi за суткi. Гулiвер нiчога не чуў, толькi мерны плёскат хваляў, што бiлi ў сцены домiка.
I раптам яму пачуўся нейкi дзiўны гук: быццам штосьцi драпнула па глухiм баку скрынкi, там, дзе былi прыбiты жалезныя спражкi. I скрынка пасля гэтага паплыла як быццам хутчэй i ў адным напрамку.
Часам яе торгала цi паварочвала, тады домiк ныраў глыбей, а хвалi ўзляталi вышэй, накрываючы домiк з верхам. Вада лiўнем абрушвалася на вечка, i цяжкiя пырскi траплялi праз акенца ў пакой Гулiвера.
"Няўжо нехта ўзяў мяне на буксiр?" - падумаў Гулiвер.
Ён узлез на стол, прышрубаваны пасярод пакоя пад самым акенцам у столi, i пачаў клiкаць на дапамогу. Ён крычаў на ўсiх мовах, якiя ведаў: па-ангельску, па-гiшпанску, па-галандску, па-iталiйску, па-турэцку, па-лiлiпуцку, па-брабдынгнежску, - але нiхто не адгукаўся.
Тады ён узяў палку, прывязаў да яе вялiкую хусцiнку i, прасунуўшы палку ў акенца, пачаў размахваць. Але i гэты сiгнал застаўся без адказу.
Аднак Гулiвер адчуваў, што яго домiк хутка рухаецца наперад.
Раптам сценка са спражкамi ўдарылася аб нешта цвёрдае. Домiк рэзка гайданула раз, другi, i ён спынiўся. Кальцо на вечку дзынкнула. Потым заскрыпеў канат, быццам яго прасоўвалi ў кальцо.
Гулiверу здалося, што домiк пачаў павольна падымацца з вады. Так яно i было. У пакоi стала святлей.
Гулiвер зноў высунуў палку i замахаў хусцiнкай.
Над галавою ў яго загрукала, i нехта моцна закрычаў па-ангельску:
- Гэй, вы там, у скрынцы! Адгукнiцеся! Вас слухаюць!
Гулiвер, задыхаючыся ад хвалявання, адказаў, што ён няшчасны падарожнiк, якому давялося выцерпець за час сваiх вандраванняў цяжкiя нягоды i страхi. Ён рады, што сустрэў нарэшце сваiх суайчыннiкаў, i просiць дапамагчы яму.
- Не хвалюйцеся! - адказалi яму зверху. - Ваша скрынка прывязана да борта ангельскага карабля, i зараз наш цясляр прапiлуе ў яе вечку адтулiну. Мы спусцiм трап, i вы зможаце выбрацца з вашай плывучай турмы.
- Не трэба дарэмна трацiць час, - адказаў Гулiвер. - Прасцей прасунуць палец у кальцо i падняць скрынку на борт карабля.
Людзi наверсе засмяялiся, загаманiлi, але нiхто нiчога не адказаў Гулiверу. Потым ён пачуў тонкi свiст пiлы, i праз некалькг хвiлiн у столi яго пакоя свяцiлася вялiкая чатырохвугольная дзiрка.
Гулiверу спусцiлi трап. Ён вылез спачатку на дах свайго домiка, а затым падняўся на карабель.
Матросы акружылi Гулiвера i, перабiваючы адзiн другога, пачалi распытваць яго, хто ён, адкуль, цi даўно плавае па моры ў сваiм плывучым доме i за што яго туды пасадзiлi. Але Гулiвер толькi разгублена глядзеў на iх.
"Што за малюсенькiя чалавечкi! - думаў ён. - Няўжо я зноў трапiў да лiлiпутаў?"
Капiтан судна, мiстэр Томас Вiлькокс, убачыў, што Гулiвер ледзь стаiць на нагах ад стомленасцi, хвалявання i разгубленасцi. Ён завёў яго ў сваю каюту, паклаў у пасцель i параiў добра адпачыць.
Гулiвер i сам адчуваў, што яму гэта неабходна зрабiць. Але перш чым заснуць, ён паспеў сказаць капiтану, што ў яго ў скрынцы засталося шмат цудоўных рэчаў - шаўковы гамак, стол, крэслы, камода, дываны, фiранкi i шмат iншых цiкавых прадметаў.
- Калi вы загадаеце прынесцi мой домiк у гэту каюту, я з задавальненнем пакажу вам маю рэдкую калекцыю, - сказаў ён.
Капiтан са здзiўленнем i жалем паглядзеў на яго i моўчкi выйшаў з каюты. Ён падумаў, што госць яго страцiў розум ад перажытага, а Гулiвер проста яшчэ не паспеў прывыкнуць да думкi, што вакол яго такiя ж людзi, як i ён, i што нiхто ўжо не зможа падняць яго домiк адным пальцам.
Аднак, калi ён прачнуўся, усе яго рэчы былi ўжо на борце карабля. Капiтан паслаў матросаў дастаць iх са скрынкi, i матросы добрасумленна выканалi гэты загад.
На жаль, Гулiвер забыўся сказаць капiтану, што стол, крэслы i камода ў яго пакоi прышрубаваны да падлогi. Матросы гэтага, зразумела, не ведалi i моцна папсавалi мэблю, адрываючы яе ад падлогi.
Больш таго, у час работы яны пашкодзiлi i сам домiк. У сценах i падлозе з'явiлiся шчылiны, вада пачала залiваць пакой.
Матросы ледзь паспелi садраць са скрынкi некалькi дошак, якiя маглi спатрэбiцца на караблi, - i яна пайшла на дно. Гулiвер быў рады, што не бачыў гэтага. Сумна бачыць, як iдзе на дно дом, у якiм ты пражыў шмат дзён i начэй, хай сабе i невясёлых.
Гэтыя некалькi гадзiн у каюце капiтана Гулiвер праспаў моцна, але неспакойна: яму снiлiся то велiзарныя восы з краiны велiканаў, то заплаканая Глюмдальклiч, то арлы, якiя б'юцца ў яго над галавой. Але ўсё-такi сон асвяжыў яго, i ён ахвотна згадзiўся павячэраць разам з капiтанам.
Капiтан быў гасцiнным гаспадаром. Ён сардэчна частаваў Гулiвера, i Гулiвер еў з задавальненнем, але яму смешна было глядзець на маленькiя талерачкi, блюды, графiны i шклянкi, якiя стаялi на стале. Часам ён браў iх у рукi i разглядаў, кiваючы галавой i ўсмiхаючыся.
Капiтан заўважыў гэта. Спачувальна паглядзеўшы на Гулiвера, ён спытаў у яго, цi здаровы ён i цi не пашкодзiлi яго розум стомленасць i няшчасцi.
- Не, - сказаў Гулiвер, - я зусiм здаровы. Але я даўно ўжо не бачыў такiх маленькiх людзей i такiх маленькiх рэчаў.
I ён падрабязна расказаў капiтану пра тое, як ён жыў у краiне велiканаў. Спачатку капiтан слухаў яго з недаверам, але чым далей расказваў Гулiвер, тым больш уважлiвы быў капiтан. З кожнай хвiлiнай ён усё больш пераконваўся, што Гулiвер сур'ёзны, праўдзiвы i сцiплы чалавек, што ён не з тых, якiя любяць выдумляць i перабольшваць.
