Джонатан Свифт - Падарожжы Гулiвера (на белорусском языке)
А старая дама разгублена лыпала вачыма i нiяк не магла зразумець, куды ж падзеўся Гулiвер.
Але тут падбегла Глюмдальклiч i асцярожна, стараючыся не зрабiць яму балюча, зняла Гулiвера са шпiлькi.
У гэты дзень прагулка на лодцы была адменена. Гулiвер адчуваў сябе нядобра, яму было не да катання.
Другi раз яму давялося правесцi ў час прагулкi сапраўдны марскi бой.
Слуга, якому было даручана мяняць у ночвах ваду, недаглядзеў i прынёс у вядры вялiзную зялёную жабу. Ён вылiў ваду разам з жабай i пайшоў.
Жаба прытаiлася на дне i, пакуль Гулiвера садзiлi ў лодку, сядзела спакойна. Але як толькi Гулiвер адплыў ад берага, яна рэзкiм скачком сiганула ў лодку. Лодка так моцна нахiлiлася на адзiн бок, што Гулiвер павiнен быў усiм целам навалiцца на другi борт, iнакш бы яна абавязкова перакулiлася.
Ён налёг на вёслы, каб хутчэй прычалiць да прыстанi, але жаба быццам наўмысна перашкаджала яму. Напалоханая мiтуснёй, што ўзнялася наўкол, яна пачала скакаць узад i ўперад: з носа на карму, з правага борта на левы. Пры кожным яе скачку Гулiвера залiвалi цэлыя патокi вады.
Ён моршчыўся i сцiскаў зубы, усяляк стараўся, каб не дакрануцца да яе слiзкай бугрыстай скуры. А ростам жаба была з добрую пародзiстую карову.
Глюмдальклiч, як заўсёды, кiнулася на дапамогу свайму выхаванцу. Але Гулiвер папрасiў яе не хвалявацца. Ён смела зрабiў крок насустрач жабе i ўдарыў яе вяслом.
Пасля некалькiх добрых удараў жаба адступiла на карму, а потым i зусiм выскачыла з лодкi.
12
Быў гарачы летнi дзень. Глюмдальклiч пайшла некуды ў госцi, i Гулiвер застаўся адзiн у сваёй скрынцы.
Адыходзячы, нянечка зачынiла дзверы свайго пакоя на замок, каб нiхто не патрывожыў Гулiвера.
Застаўшыся адзiн, Гулiвер шырока расчынiў у сваiм домiку вокны i дзверы, сеў у крэсла, разгарнуў свой дарожны журнал i ўзяўся за пяро.
У замкнёным пакоi Гулiвер адчуваў сябе ў поўнай бяспецы.
Раптам ён пачуў, як нехта саскочыў з падаконнiка на падлогу i з шумам прабег цi, правiльней, праскакаў па пакоi Глюмдальклiч.
Сэрца ў Гулiвера закалацiлася.
"Той, хто прыходзiць у пакой не праз дзверы, а праз акно, прыходзiць не ў госцi", - падумаў ён.
Асцярожна ўстаўшы з месца, ён выглянуў у акенца сваёй спальнi. Не, гэта быў не злодзей i не разбойнiк. Гэта была ўсяго толькi ручная малпачка, любiмiца ўсiх дварцовых паварчукоў.
Гулiвер супакоiўся i пачаў назiраць за яе смешнымi рухамi.
Малпа пераскочыла з крэсла Глюмдальклiч на другое крэсла, пасядзела крыху на верхняй палiцы шафы, потым саскочыла на стол, дзе стаяў домiк Гулiвера.
Цяпер Гулiвер зноў спалохаўся, i на гэты раз мацней, чым раней.
Ён адчуў, што дом яго прыўзняўся i стаў бокам. Крэслы, стол i камода з грукатам пакацiлiся па падлозе. Вiдаць, гэты грукат вельмi спадабаўся малпе, бо яна яшчэ i яшчэ раз патрэсла домiк, а потым з цiкаўнасцю зазiрнула ў акенца.
Гулiвер забiўся ў самы далёкi куток i стараўся не варушыцца.
"А, чаму я не схаваўся пад ложак! - думаў ён. - Пад ложкам яна мяне не заўважыла б. А цяпер позна. Калi я паспрабую перабегчы з месца на месца цi нават перапаўзцi, яна ўбачыць мяне".
Ён прыцiснуўся да сцяны так моцна, як толькi мог. Але малпа ўсё-такi ўбачыла яго.
Весела ашчэрыўшы зубы, яна прасунула ў дзверы домiка лапу, каб схапiць Гулiвера.
Ён кiнуўся ў другi куток i зашыўся памiж ложкам i шафай. Але i тут страшная лапа дастала яго.
Ён паспрабаваў выкруцiцца, выслiзнуць, але не змог. Ухапiўшы Гулiвера за крысо кафтана, малпа выцягнула яго з домiка. Ад страху Гулiвер не мог нават закрычаць.
А мiж тым малпа спакойна ўзяла яго на рукi, як нянька бярэ дзiця, i пачала гайдаць i гладзiць лапай па твары. Напэўна, яна палiчыла яго за дзiця малпавай пароды.
Якраз у гэтую самую хвiлiну дзверы з шумам расчынiлiся i на парозе пакоя з'явiлася Глюмдальклiч.
Малпа пачула стук. Яна ўскочыла на падаконнiк, з падаконнiка - на карнiз, а з карнiза па вадасцёкавай трубе палезла на дах. Яна карабкалася на трох лапах, а ў чацвёртай трымала Гулiвера. Глюмдальклiч закрычала.
Гулiвер пачуў яе спалоханы крык, але адказаць ёй не мог: малпа сцiснула яго так, што ён ледзь дыхаў.
Праз некалькi мiнут увесь палац быў на нагах. Слугi пабеглi па лесвiцы i вяроўкi. Цэлы натоўп сабраўся на двары. Людзi стаялi, задраўшы галовы, i паказвалi ўгору пальцамi.
А там, наверсе, на самым вiльчыку, сядзела малпа. Адной лапай яна прытрымлiвала Гулiвера, а другой набiвала яму рот усялякай дрэнню, якую выцягвала са свайго рота. Малпы заўсёды пакiдаюць у зашчочных мяшках запас напаўпражаванай ежы.
Як толькi Гулiвер спрабаваў адвярнуцца цi сцiснуць зубы, яна давала яму такога плескача, што яму мiмаволi даводзiлася падпарадкавацца.
Слугi ўнiзе заходзiлiся ад рогату, а ў Гулiвера сцiскалася сэрца.
"Вось яна, апошняя хвiлiна майго жыцця!" - думаў ён.
Нехта знiзу кiнуў у малпу каменем. Камень праляцеў над самай галавой Гулiвера.
За першым каменем паляцеў другi, трэцi... Добра, што афiцэр варты, баючыся, каб людзi разам з малпай не забiлi i каралеўскага Грыльдрыга, забаранiў кiдаць у яе камянямi.
Нарэшце некалькi лесвiц было прыстаўлена да сцен будынка з розных бакоў. Два прыдворныя пажы i чацвёра слуг пачалi падымацца наверх.
Малпа зразумела, што яе акружаюць i што на трох лапах яна далёка не ўцячэ. Яна кiнула Гулiвера на дах i, зрабiўшы некалькi скачкоў, апынулася на даху суседняга будынка, дзе i схавалася ў паддашкавым акенцы.
Гулiвер застаўся ляжаць на пакатым, гладкiм даху, з хвiлiны на хвiлiну чакаючы, калi вецер скiне яго ўнiз, як пясчынку.
Але ў гэты час адзiн з пажоў паспеў перабрацца з лесвiцы на дах. Ён знайшоў Гулiвера, сунуў яго сабе ў кiшэню i шчаслiва спусцiўся ўнiз.
Глюмдальклiч была страшэнна рада. Яна схапiла свайго Грыльдрыга i панесла дамоў. Гулiвер ляжаў у яе на далонi, як мышаня, замучанае кошкай. Агiдная жвачка, якую малпа напхала яму ў рот, не давала дыхаць.
Глюмдальклiч зразумела, у чым бяда. Яна ўзяла сваю самую тоненькую iголачку i асцярожна, кончыкам, выграбла з рота Гулiвера ўсё, што напхала туды малпа.
Гулiверу адразу стала лягчэй. Але ён быў так перапалоханы, так пакамечаны малпай, што цэлыя два тыднi праляжаў у ложку.
Кароль i ўсе прыдворныя кожны дзень прысылалi даведацца, цi папраўляецца бедны Грыльдрыг, а каралева сама адведвала яго. Яна забаранiла ўсiм прыдворным без выключэння трымаць у палацы жывёлу. А тую малпу, якая ледзь не задушыла Гулiвера, загадала забiць.
Калi Гулiвер нарэшце ўстаў з пасцелi, кароль загадаў паклiкаць яго да сябе i, смеючыся, задаў яму тры пытаннi.
Яму было вельмi цiкава даведацца, як адчуваў сябе Гулiвер у лапах малпы, цi спадабаўся яму яе пачастунак i што б ён рабiў, калi б такое здарылася ў яго на радзiме, дзе не знайшлося б чалавека, якi паклаў бы яго ў кiшэню i спусцiў на зямлю.
Гулiвер адказаў каралю толькi на апошняе пытанне.
Ён сказаў, што ў яго на радзiме малпы не водзяцца. Iх часам прывозяць з гарачых краiн i трымаюць у клетках. Калi ж якой-небудзь малпе ўдалося б вырвацца на волю i яна асмелiлася б накiнуцца на яго, ён лёгка справiўся б з ёю. Ды i не з адной малпай, а з цэлым тузiнам малпаў звычайнага росту. Ён упэўнены, што i гэтую велiзарную малпу ён змог бы адолець, калi б у час нападу ў яго руках была шпага, а не пяро. Варта было толькi пракалоць гэтай пачвары лапу, i гэта назаўсёды адбiла б у яе ахвоту нападаць на людзей.
Усю гэтую прамову Гулiвер сказаў рашуча i гучна, высока ўзняўшы галаву i паклаўшы руку на рукаятку шпагi.
Ён вельмi не хацеў, каб хто-небудзь з прыдворных палiчыў яго баязлiўцам.
Але прыдворныя адказалi на яго прамову такiм дружным i вясёлым рогатам, што Гулiвер адразу змоўк.
Ён абвёў вачыма сваiх слухачоў i з горыччу падумаў пра тое, як цяжка чалавеку дабiцца павагi ад тых, хто глядзiць на яго звысака.
Гэтая думка не раз прыходзiла ў галаву Гулiверу i пазней, у iншыя часы, калi яму здаралася бываць сярод высокiх асоб - каралёў, герцагаў, вяльможаў, хоць часта гэтыя высокiя асобы былi нiжэй за яго на цэлую галаву.
13
Жыхары Брабдынгнега лiчаць сябе прыгожымi людзьмi. Магчыма, гэта i на самай справе так, але Гулiвер глядзеў на iх быццам праз павелiчальнае шкло, i таму яны яму не надта падабалiся.
Iх скура здавалася яму вельмi тоўстай i шурпатай - ён бачыў кожны валасок на ёй, кожную вяснушку. Ды i цяжка было не бачыць, калi гэтая вяснушка была велiчынёй са сподачак, а валаскi тырчалi, як вострыя шыпы цi зубы грэбеня. Усё гэта i навяло Гулiвера на пацешную думку.
Неяк ранiцой ён прадстаўляўся каралю. Караля ў гэты час галiў прыдворны цырульнiк. Гаворачы з яго вялiкасцю, Гулiвер мiмаволi пазiраў на мыльную пену, у якой чарнелi тоўстыя, быццам кавалачкi жалезнага дроту, валаскi.
Калi цырульнiк скончыў сваю справу, Гулiвер папрасiў у яго кубак з мыльнай пенай. Цырульнiка вельмi здзiвiла такая просьба, але ён выканаў яе.
Гулiвер выбраў з белай пены сорак самых тоўстых валаскоў i паклаў на акенца сушыцца. Потым ён знайшоў гладкую трэсачку i выстругаў з яе спiнку для грэбеня.
