Дэшил Хэммет - Справа Гейтвудаў (на белорусском языке)
Дома Гейтвуд зноў узяўся за вiскi, а я напружана прыслухоўваўся да тэлефона i дзвярнога званка. О'Гар i Тоўд тэлефанавалi праз паўгадзiны - цi няма навiн ад дзяўчынкi.
Пакуль што яны так нiчога i не знайшлi.
У дзевяць гадзiн ранiцы разам з Ласкам яны прыехалi да Гейтвуда. Выявiлася, што жанчына ў чорным была мужчынам, i гэтаму мужчыне ўдалося знiкнуць. У адным доме завулка, ля самых дзвярэй, яны знайшлi чорную жаночую спаднiцу, доўгi чорны плашч i чорную вуаль. Прагледзеўшы спiс жыхароў, ён выявiў, што тры днi таму назад у гэтым доме пасялiўся малады чалавек па прозвiшчы Лейтан.
Лейтана ў кватэры ўжо не было. Калi не лiчыць пустой бутэлькi i цыгарэтных акуркаў, дык пасля яго ўсялення тут мала што змянiлася.
Выснова напрошвалася сама: кватэру ён зняў толькi за зручнае размяшчэнне дома. Нацягнуўшы зверху свайго адзення жаночы ўбор, ён выйшаў на вулiцу праз чорны ход, пакiнуўшы яго незачыненым. Сустрэўшы Гейтвуда i забраўшы грошы, ён бегма вярнуўся ў пад'езд, скiнуў жаночыя шмоткi i выслiзгнуў праз парадныя дзверы яшчэ да таго, як мы пачалi расстаўляць вакол квартала сваю дзiравую сетку. Не выключана, што, убачыўшы машыну О'Гара i Тоўда, ён забягаў у падваротнi.
Мяркуючы па апiсаннi, Лейтан быў чалавек прыемнай знешнасцi, высокi (пяць футаў i восем цi дзевяць дзюймаў), цемнавалосы i цемнавокi; калi яго некалькi разоў бачылi суседзi па доме, на iм быў карычневы касцюм i светла-карычневы фетравы капялюш.
Прабiла дзесяць гадзiн - навiн анiякiх.
Да гэтага часу ад упартасцi i самаўпэўненасцi Гейтвуда мала што засталося: ён пачаў нiякавець на вачах. Трывожнае чаканне падкасiла яго, а спiртное даканала канчаткова. Слоў няма, чалавек ён быў агiдны ва ўсiх адносiнах, але ў тую ранiцу мне стала яго шкада.
Я патэлефанаваў у агенцтва i атрымаў справаздачы дэтэктываў, якiя займалiся сябрамi Одры. Апошняй бачыла яе Агнес Дэйнджэрфiлд - Одры iшла адна па Маркет-стрыт у раёне, дзе яна перасякалася з Шостай вулiцай памiж васьмю з чвэрцю i без чвэрцi дзевяць таго самага злашчаснага вечара. Одры была даволi далёка, i Агнес сяброўку не аклiкнула.
Больш хлопцам нiчога цiкавага даведацца не ўдалося; па расказах знаёмых, Одры была дзяўчына распешчаная, неўраўнаважаная i не надта разборлiвая ў знаёмствах - сапраўдная знаходка для нягоднiкаў i вымагальнiкаў.
Наступiў поўдзень. Нiчога новага. Мы патэлефанавалi ў газеты i далi дазвол на публiкацыю матэрыялаў пра выкраданне, дадаўшы тое, што стала вядома ў апошнiя гадзiны.
Гейтвуд быў зломлены; ён сядзеў, падпёршы галаву рукамi i тупа ўтаропiўшыся ў прастору. Калi я збiраўся ад'язджаць, каб праверыць здагадку, якая прыйшла мне ў галаву, ён раптам падняў вочы i зiрнуў на мяне - я нiколi яго не пазнаў бы, калi б яго ператварэнне не адбылося на маiх вачах.
- Што, што з ёю здарылася?
У мяне не хапiла духу падзялiцца з iм сваiмi меркаваннямi, таму я сказаў некалькi агульных фраз, каб яго супакоiць, i пайшоў.
На таксi я даехаў да гандлёвага цэнтра. Там я абышоў пяць самых буйных унiверсальных крамаў, заглядваючы ў аддзелы жаночага адзення, ад абутку да капялюшыкаў, i спрабуючы высветлiць, цi не было ў iх за апошнiя некалькi дзён пакупнiка мужчыны - i перш за ўсё такога, якi адпавядаў бы апiсанню Лейтана, што набыў жаночыя рэчы памеру Одры.
Нiчога не дабiўшыся, я даручыў праверыць астатнiя крамы аднаму нашаму дэтэктыву, а сам перабраўся на другi бераг бухты i ўзяўся за крамы Окленда.
У першым жа мне пашанцавала. Выявiлася, што якраз напярэдаднi мужчына, вельмi падобны на Лейтана, купляў тут жаночае адзенне, якое па памерах цалкам падыходзiла Одры Гейтвуд. Ён накупляў процьму рэчаў, ад нiжняй бялiзны да палiто, i - вось ужо шанцаванне дык шанцаванне - пакiнуў адрас, па якiм пакупкi трэба было даставiць на дом Т. Офарду.
Я пайшоў на гэты адрас i ў вестыбюлi названага дома на Чатырнаццатай вулiцы выявiў, што мiсiс i мiстэр Тэадор Офард займаюць кватэру 202.
Не паспеў я зрабiць гэта адкрыццё, як у вестыбюль увайшла мажная жанчына сярэднiх гадоў, адзетая ў клятчатую льняную сукенку. Яна зiрнула на мяне з некаторым здзiўленем, i я спытаў:
- Вы не скажаце, дзе я змагу знайсцi ўпраўляючага?
- Гэта я i ёсць, - адказала яна.
Я паказаў ёй вiзiтную картачку i ўслед за ёю ўвайшоў у дзверы, якiя вялi на лесвiчную пляцоўку паверха.
- Я з "Паўночнаамерыканскай кампанii страхавання ад няшчасных выпадкаў", паўтарыў я хлусню, надрукаваную на вiзiтнай картачцы, - i па запытаннi аднаго з нашых клiентаў цiкаўлюся станам здароўя мiстэра Офарда. З iм усё ў парадку, спадзяюся? - Я сказаў усё гэта з выглядам чалавека, якi выконвае абавязковую, але досыць пустую фармальнасць.
- Запытанне? Як дзiўна! Ён жа заўтра ад'язджае.
- Бачыце, чаму запытанне прыйшло менавiта зараз, я не ведаю, - адказаў я мякка. - Мая справа - высветлiць толькi адрас i iншыя фармальнасцi. Магчыма, запытанне зыходзiць ад яго цяперашняга працадаўцы, а можа, i ад таго, да каго ён наймаецца. Каб застрахавацца ад выпадковасцей, фiрмы часта просяць нас праверыць iх патэнцыяльных супрацоўнiкаў.
- Мiстэр Офард, наколькi я ведаю, - цудоўны малады чалавек, - сказала яна, - але ён тут жыве ўсяго толькi тыдзень.
- Штосьцi ён у вас не затрымаўся.
- Так. Яны прыехалi з Дэнвера i хацелi тут пажыць, але марскi клiмат кепска дзейнiчае на мiсiс Офард, вось яны i вырашылi вярнуцца.
- А вы ўпэўнены, што яны прыехалi з Дэнвера?
- Так яны мне сказалi.
- Колькi ж iх?
- Двое, яны яшчэ такiя маладыя...
- I якое ўражанне яны на вас робяць? - спытаў я, даючы зразумець, што разлiчваю на яе мудрасць i пранiклiвасць.
- Цудоўная пара. I так сцiпла сябе паводзяць, нiколi i не ўгадаеш, дома яны цi не. Шкада, што ад'язджаюць.
- А яны часта выходзяць з дому?
- Не ведаю. У iх свае ключы. I я iх бачу толькi тады, калi мы выпадкова сустрэнемся на лесвiцы.
- Значыцца, калi, да прыкладу, iх усю ноч не было дома, дык вы можаце гэтага i не ведаць. Так?
Яна падазрона паглядзела на мяне: мае апошнiя пытаннi зусiм не з абавязкаў страхавога агента, за якога я сябе выдаваў, але мне ўжо было ўсё адно, i кiўнула:
- Так, магу не ведаць.
- А да iх шмат народу ходзiць?
- Не ведаю. Мiстэр Офард не...
Яна абарвала фразу на паўслове, заўважыўшы чалавека, якi цiха ўвайшоў у пад'езд, прашмыгнуў у мяне за спiной i пачаў падымацца на другi паверх.
- О божа! - прашаптала яна. - Спадзяюся, ён не чуў, што мы тут гаварылi! Гэта i ёсць мiстэр Офард.
Па лесвiцы iшоў статны чалавек у карычневым касцюме i светла-карычневым капелюшы - магчыма, гэта быў Лейтан.
Я бачыў толькi яго спiну, зрэшты, i ён не бачыў майго твару. Я не зводзiў з яго вачэй. Калi ён чуў, як жанчына назвала яго iмя, дык, падняўшыся да блiжэйшай лесвiчнай пляцоўкi, ён на павароце хаця б мельгам, але абавязкова паглядзiць на мяне.
Паглядзеў.
Я пазнаў яго, але пастараўся нiчым сябе не выдаць.
Гэта быў аферыст Пенi Квэйл, якi чатыры-пяць гадоў таму назад разгарнуў дзейнасць на Ўсходнiм пабярэжжы.
Ён таксама пазнаў мяне, але нават не варухнуў брывом.
На другiм паверсе бразнулi дзверы. Не трацячы часу, я паспяшаўся наверх.
- Я, мабыць, падымуся i пагавару з iм, - сказаў я на развiтанне сваёй субяседнiцы.
Асцярожна падышоўшы да кватэры 202, прыслухаўся. Цiшыня. Часу на роздум не было. Я нацiснуў на кнопку званка.
Накшталт трох удараў вопытнай машынiсткi па клавiшах, пачулiся тры пiсталетныя стрэлы. У дзвярах на ўзроўнi пояса з'явiлiся тры дзiркi.
Тры дзiркi ўпрыгожылi б i маю тоўстую скуру, калi б я не навучыўся шмат гадоў назад пры няпрошаных вiзiтах адступаць ад дзвярэй убок.
За дзвярыма пачуўся рэзкi i ўладны мужчынскi голас:
- Кiнь! Не прыдурвайся!
Жанчына брыдка вылаялася крыўдлiва-злосным пранiзлiвым голасам.
Яшчэ дзве кулi прадзiравiлi дзверы.
- Даволi! Хопiць! - ужо спалохана крыкнуў мужчына.
Зноў азвярэлая лаянка жанчыны. Шум барацьбы. Стрэл гэтым разам не ў дзверы.
Я садануў нагой па дзвярах i высадзiў iх.
На падлозе ў кватэры змагалiся мужчына (Квэйл) i жанчына. Ён трымаў яе за рукi, iмкнучыся падмяць пад сябе. Яна сцiскала ў руцэ пiсталет, з якога вiўся яшчэ струменьчык дыму.
Адным скачком я махнуў да iх i вырваў у яе пiсталет.
- Перастаньце! - крыкнуў я, адышоўшы ўбок. - Хопiць поўзаць па падлозе, час падымацца i сустракаць гасцей.
Квэйл адпусцiў яе, i ў гэты момант яна драпнула яго доўгiмi вострымi пазногцямi, распаласаваўшы шчаку. Ён на карачках адпоўз ад яе, i абое паднялiся на ногi.
Ён, цяжка дыхаючы i прыцiскаючы насавую хустачку да акрываўленай шчакi, адразу ж сеў на крэсла.
Яна, упёршы рукi ў бокi, стала пасярод пакоя i злосна ўтаропiлася на мяне.
- Ну, што? - выпалiла яна. - Думаеце, мы вас спалохалiся?
Я засмяяўся - я зараз мог сабе гэта дазволiць.
- Калi ваш татачка не з'ехаў з глузду, - адказаў я ёй, - дык, я толькi вы вернецеся, ён возьме тоўстую папружку i сам пачне палохаць вас. Вясёленькi жарцiк вы з iм сыгралi!
- Добра вам гаварыць! Пажылi б з iм ды нацярпелiся б, як я, самi выдурылi б з яго грошы i збеглi б куды вочы глядзяць.
