Владимир Орлов - Краявiд з ментолавым пахам (на белорусском языке)
Наташа, сяброўка мая, ты не прачытаеш гэтых старонак, аднак, калi ўсё ж прычынiцца неверагоднае, ведай, што, як мы другi раз iшлi на прыпынак, iшлi, забыўшы парасонку, хутка, быццам уцякаючы, i я стараўся думаць, што ў цябе на твары не слёзы, а дажджавыя кроплi, у тыя хвiлiны ты не пачула ад мяне нiводнага хлуслiвага слова. Гэта праўда, нi з кiм да цябе я не адчуваў сябе настолькi мужчынам i настолькi самiм сабою...
Але праўда i тое, што здарылася, калi мы запалiлi святло.
Наташа паднялася з ложка i прайшлася па пакоi ва ўсёй раскошы свайго жаночага хараства.
На вiшнёвым кiлiме стаялi шклянкi, недапiтая зялёная бутэлька i попелка. Наташа перанесла шклянкi на пiсьмовы стол i вярнулася па чорта з адбiтым рогам. Я працягваў любавацца ёю i тады, калi яна, паставiўшы поўную недакуркаў попелку на край стальнiцы, павярнулася да мяне з нязвычна разгубленым тварам.
- Можна ў цябе запытацца? - Яе голас вiбраваў, як струна.
Я сеў.
- Ты фарбуеш вусны?
- Не разумею... - Надышла мая чарга разгубiцца.
- Тады адкажы, што гэта такое?
Яна выбрала некалькi недакуркаў, паклала iх на далонь i, як бы нечага баючыся, наблiзiлася да мяне.
Гэта былi пяць цi шэсць скураных ледзьве напалову або адразу патушаных цыгарэтаў "Рiеrе Саrdin" з трыма тонкiмi - параю залатых i пасярэдзiне iх зялёным - абадкамi, каля якiх густа пунсавелi сляды памады.
Я адчуў поўную бездапаможнасць.
- Зараз я табе ўсё растлумачу...
Я памкнуўся злавiць Наташу за руку, лiхаманкава вырашаючы, з чаго пачаць з Шапэна, з ментолавага паху, з ценяў за дзвярыма? - i да карэньчыкаў валасоў ненавiдзячы сябе за тое, што маўчаў пра гэта раней.
Наташа вырвала руку i спяшаючыся, рыўкамi апраналася.
- Не трэба мяне праводзiць! - выкрыкнула яна ў калiдоры.
Мы iшлi пад касымi струменямi дажджу, i я гаварыў пра яе голас, пра тое, што ў мяне нiкога, апроч яе, няма, што ў панядзелак буду чакаць яе званка, але ўвесь гэты час мяне не адпускала сцiшнаватая думка аб тым, што цi хто чакае мяне дома.
"Прэлюдыю ў кропельках" я пачуў на другiм паверсе.
Каб паставiць побач з пляшкай каньяку не адзiн, а два кiлiшкi, мне не хапiла зусiм мала. Шыва ляжаў на стале ў такой паставе, нiбы яго толькi што разглядвалi i ўжо не мелi часу вярнуць на палiцу. Выключыць прайгравальнiк паспелi, але ў попелцы дымела непатушаная цыгарэта. Усё сведчыла, што кватэру пакiнулi за некалькi секунд да майго прыходу, не выключана, што ў той момант, калi я ўстаўляў у замочную шчылiну ключ.
Цяпер я быў канчаткова перакананы: гэта былi не госцi i не госць, а госця.
Так, яна безумоўна была жанчынаю, прычым маладой, аб чым казалi не столькi яркая памада на цыгарэтавых фiльтрах i ўпершыню дамяшаны да ментолавага дыму тонкi водар дарагой парфумы, як прысутнасць у паветры чагосьцi iстотнейшага за самыя вытанчаныя духi. Паспрабую канкрэтызаваць... У паветры, у самiх яго малекулах, была, як пасля iмклiвай летняй навальнiцы, разлiтая непаўторна лёгкая азонавая свежасць.
Я зрабiў добры глыток каньяку i пацiкавiўся ў бажка, чыя рука трымала яго пяць хвiлiнаў таму. Шыва зразумеў нявымаўленае ўголас пытанне i паказаў рачынымi вачамi на лiмонавы том Акутагавы.
Сумневы развеялiся: на дзiцячым малюнку было маё вакно.
ГЭТА НЕ МОЖА
БОЛЬШ ПРАЦЯГВАЦЦА
НЕ МОЖА
- крычалi буйныя лiтары-крывулi.
Я пiў каньяк, курыў цыгарэту за цыгарэтай i, не п'янеючы, адчуваў, што скупа адпушчаная мне перадышка скончылася: трэба рыхтавацца да нечага новага i не распускаць нервы, як мой невядомы папярэднiк, чыя дрыготкая рука вывела гэтыя сем роспачных слоў i, вiдаць невыпадкова, знайшла для iх схоўку ў "Жыццi iдыёта"...
Пасля паўночы я ўладкаваўся ў ложку так, каб, прачнуўшыся, бачыць матавыя дзверы, патушыў верхняе святло i, пакiнуўшы падсветку геаграфiчнай мапы, заплюшчыў вочы.
Як нi дзiўна, ноч выпала спакойная.
Я непрабудна праспаў да ранiцы, каб зноў адчуць у пакоi ўжо знаёмую азонавую свежасць. У адрозненне ад вечара ў паветры не плавала нi пасмаў ментолавага дыму, нi струменьчыкаў парфумавых пахаў - адны фiтанцыдныя ручаiнкi азону, як быццам ад мяне хвiлiну назад пайшла юная жанчына.
Я закрыў вочы i намогся ўспомнiць, што мне снiлася.
Спробу напаткала амаль поўная няўдача. На апушчаных павеках не ўспыхнула нiякага звязнага сюжэта. Але рэшткi сну, яго ледзьве ўлоўныя срэбныя валаконцы, яшчэ захоўвала само цела. Невыразныя, ужо засмужаныя ранiшняй рэчаiснасцю адчуваннi, прабiваючыся на ўзровень вобразаў, спрабавалi сказаць мне пра цёплыя ласкавыя рукi i хуткiя, падобныя да матыльковых дотыкаў, пацалункi. Мая iстота ведала: гэтыя базважкiя дотыкi мелi працяг, але ён ужо губляўся ў непрагляднай салодкай смузе...
Знешне тая субота не была адметная нiчым, апрача таго, штл Лёня напiўся да божай моцы i, пакацiўшыся па лесвiцы, зламаў руку. Я ж - зусiм не ў сувязi з гэтым - даў сабе слова не пiць нiчога мацнейшага за вiно.
Свой унутраны стан я акрэслiў бы словам "чаканне". "Штосьцi павiнна вырашыцца", - цвыркалi на абляцелым ясенi пад маiм вакном вераб'i. "Вырашыцца..." - падпявалi водаправодныя краны. I нават бязмоўны насценны гадзiннiк па-свойму нагадваў пра гэта, бо ў чаргаваннi яго зялёных лiчбаў знiкла абыякавая манатоннасць i завялася затоенасць.
Шостым пачуццём цi, можа, усiмi тымi сарака дзевяццю органамi ўспрымання, пра якiя чытаў у вучня Блавацкай, я прадчуваў... Што? Апрануць тое прадчуванне ў словы было немагчыма. Цяпер, узброены веданнем далейшага, магу сказаць канкрэтней: я падсвядома адчуваў, што трапiў у памежную паласу, у нейтральную зону, за якой ляжыць тэрыторыя з iншымi законамi.
Я чуў блiзкую прысутнасць Яе.
Прадбачу, што некаму захочацца паiранiзаваць з вялiкай лiтары, таму скажу, што ёй, лiтары, адведзена чыста функцыянальная роля. Вы не паверыце, мне дасюль невядома Яе iмя.
Хоць хутка, ужо хутка я даведаюся яго...
Але перанясёмся назад, у тую суботу.
Цэлы дзень я не мог знайсцi занятку, якi б мяне разважыў. Бязмэтна гартаў рукапiс. Паставiў кружэлку з запiсамi "Bеаtlеs" i амаль адразу памяняў яе... вы ведаеце, на што. Iголка гуказдымальнiка зноў i зноў апускалася на чорнае колца з прэлюдам No 15 рэ бемоль мажор, аднак нiякiх пахаў не матэрыялiзоўвалася, i ў гэтым я таксама ўгледзеў знак. (Забягаючы наперад, заўважу: з таго дня i да моманту, калi пiшу гэтыя радкi, у сценах маёй кватэры, менавiта ў сценах, нiчога трансцэндэнтнага больш наогул не прычынялася, хоць, як вы потым убачыце, такое сцверджанне i вымагае агаворак.)
Два цi тры разы званiў тэлефон. Слухаўка маўчала, потым на тым канцы сувязi клалi трубку. Найверагодней, нумар набiрала Наташа. Званкi на пэўны час занялi мае думкi, i я склаў для Наташы легенду пра суседку зверху, якой на ўсялякi выпадак даў ключы.
Увечары я, каб стамiцца, дайшоў пешшу да самага цэнтра. (Неўзабаве такiя доўгiя шпацыры зробяцца неадменнаю часткаю кожнага дня, бо цяжка будзе прыдумаць да начных падарожжаў лепшую iнтрадукцыю.)
Перад сном я ўпершыню пасля ночы з ценямi за матавым шклом не стаў зачыняць дзверы з калiдорчыка, а падушка засталася на сваiм месцы пад панеллю з клавiшамi. Я нацiснуў клавiш зялёнае падсветкi i, адчуваючы ў нагах лёгкае гудзенне ад пройдзеных кiламетраў, выцягнуўся пад коўдрай. Зялёныя лiчбы ў вакенцы электроннага гадзiннiка паказвалi поўнач.
Мы плылi па цёплай азёрнай затоцы. Я сядзеў на вёслах. Яна збiрала белыя лiлеi. Кроплi вады яшчэ не высахлi на кранутых алiўкавым загарам целах. Мы кiравалi да берага, але не возера, а - выспы. Сам лясiсты бераг сiнеў у гарачым мроiве далёка за намi.
Адтуль лодка везла трэцяга пасажыра - грака з перабiтым крылом. Мокрага i знясiленага. Яна выратавала яго на пачатку плавання. Цяпер птушка абсохла i, седзячы на носе за маiмi плячыма, уважлiва сачыла, як наблiжаецца суша.
Лодка шкрабанула па донным жвiры. Я саскочыў у ваду, схапiўшыся за ланцуг, выцягнуў нос на мылец i намерыўся дапамагчы сысцi на дол нашаму пасажыру. Грак не пагадзiўся. Ён сам нязграбна кульнуўся цераз борт i, вахлiкам валочачы па пяску пакалечанае крыло, пашкандыбаў у лазовыя зараснiкi.
Вiдаць, гэта было не возера, а вадасховiшча: на выспе мы знайшлi здзiчэлы яблыневы сад з кустамi спелых жоўтых парэчак. Адна, самая старая i разложыстая, яблыня расла наводшыбе. У яе засенi мы апусцiлiся адно перад адным на каленi. Тое, што адбылося потым, не хочацца давяраць словам, бо любое з iх пагражае дэвальваваць вышыню i суладнасць злiцця нашых целаў, якiя перапаўнялiся неўтаймоўным iмкненнем ператварыцца ў адно цэлае...
За вакном пачыналася нядзеля. Усе рэчы займалi законныя месцы, i ў кватэры абсалютна нiчым не пахла.
Сцвярджаць, што я прачнуўся свежы, як ранiшняя стакротка, было б няшчыра. Я ляжаў у ложку з адчуваннямi чалавека, якi выходзiць з наркозу. Праўда, услед за ўколам пацыент уцёк альбо яго перадумалi везцi ў аперацыйную, i спатканне цела са свядомасцю абышлося без болю, а было прыпраўленае адно галавакружэннем.
Фарбы сну не выцвiлi нi пасля кавы, нi ў час вылазкi да газетнага шапiка. Я сказаў бы болей: грак, якi падмятаў пясок хворым крылом з сiнiм водлiвам, а перш чым схавацца ў вербалозе, зусiм па-чалавечаму азiрнуўся на нас, гэты грак успрымаўся больш жыццёва рэальным, чым знаёмая кiяскёрка.
