Эрик Сигл - Гiсторыя кахання (на белорусском языке)
Яна таксама не ззяла.
- Я не сцвярджаю, што гэта так, Олi. Проста мне здаецца, што нейкая рацыя ў маёй развазе ўсё-такi ёсць. Ведаеш, я ж таксама не толькi кахаю цябе. Я люблю тваё iмя. I твой, скажам так, рэйтынг. - Джэнi адвярнулася, i мне здалося, што зараз яна заплача. Аднак яна не заплакала, а прамармытала: - У рэшце рэшт, тваё iмя - гэта частка цябе.
Я сядзеў у машыне i глядзеў на неонавы надпiс "Мiдзii i вустрыцы". Болей за ўсё я любiў у Джэнi тое, што яна ўмела зазiрнуць мне ў душу, зразумець рэчы, якiх не перадасi словамi. Яна i цяпер усё разумела. Аднак цi хопiць у мяне сiлы паглядзець праўдзе ў вочы? Божа, яна ж знайшла ў сабе мужнасць убачыць i прызнаць недасканаласць i маю, i сваю ўласную! Божа, якiм нiкчэмным я цяпер сябе адчуваў! Не ведаў, што i сказаць.
- Джэн, ты не хочаш мiдзiй цi вустрыц? - запытаўся я ў яе.
- А ты не хочаш у зубы, падрыхтунчык?
- Хачу, - адказаў я.
Яна сцiснула кулак i размахнулася, а потым лёгка прыклала яго да маёй шчакi. Я пацалаваў гэты кулачок i пацягнуўся да яе, аднак, як толькi я паспрабаваў абняць яе, яна ўпёрлася рукамi мне ў грудзi i гаркнула, як сама сапраўдны гангстэр з "пугачом" у руцэ:
- Пагналi, падрыхтунчык! За руль - i гайда!
Добра, любая. Добра.
Найболей бацька папракаў мяне ў залiшняй таропкасцi. Мiтуслiвасцi. Нецярплiвасцi. Не памятаю добра, што за словы ён мне казаў, але пропаведзь, якую ён прачытаў мне ў Гарвард-клубе, датычыла перадусiм маёй паспешлiвасцi. Напачатку, каб разагрэцца, ён загадаў мне не есцi так хутка. Я пачцiва нагадаў яму, што я ўжо досыць дарослы чалавек i яму няварта спрабаваць выправiць мае паводзiны цi нават каменцiраваць iх. У адказ ён заявiў, што нават вялiкiм дзяржаўным дзеячам неабходная час ад часу канструктыўная крытыка. Я расцанiў гэтую заўвагу як не надта тонкi намёк на тое, што колiсь ён служыў у першай рузвельтаўскай адмiнiстрацыi. Аднак мне зусiм не хацелася даць яму разгарнуцца ва ўспамiнах, напрыклад, аб ролi, якую ён адыграў у правядзеннi нацыянальнае банкаўскае рэформы. Так што бацюхна заглух.
Як я ўжо сказаў, мы абедалi ў бостанскiм Гарвард-клубе. Я вельмi злуюся, калi нехта згаджаецца з тым, як бацька мяне ацэньвае. А тут спрэс адны людзi Барэта III. Ягоныя аднакласнiкi, аднакурснiкi, клiенты, тыя, што хочуць стаць ягонымi клiентамi, i гэтак далей, i гэтак далей... У мяне сумнення няма, што ўсё тут зладжана - i цяпер, i заўсёды. Як нi прыслухаюся да гоману, дык толькi i чую: "Вось iдзе Олiвэр Барэт!", цi: "Гэта Барэт, лiдэр гарвардскай хакейнай каманды!", цi што-небудзь яшчэ накшталт гэтага.
У нас была чарговая, як я iх называю, "антыразмова". Ад усiх папярэднiх яна адрознiвалася хiба што жудасным лухтавiзмам.
- Бацька, ты ж i слова не сказаў пра Джэнiфэр.
- А што тут гаварыць? Ты паставiў нас перад фактам, цi ж не?
- Але я хачу ведаць, што ты пра яе думаеш, бацька.
- Я думаю, што Джэнiфэр - дзяўчына выдатная. Прабiцца ў Рэдклiф з яе засценка - гэта ўжо нешта значыць...
Усё мне ясна, бацечка, з гэтай тваёй дэмагогiяй наконт "працаваць трэба, цярпець...". Палямi-агародамi ўхiляешся ад адказу.
- Бацька, гавары шчыра.
- Ну а калi шчыра, дык юная лэдзi тут зусiм нi пры чым, - сказаў ён. Справа ў табе самiм.
- Вось як?
- Справа ў тваiм бунце. Ты ўсяго толькi бунтуеш, сын.
- Бацька, дык, па-твойму, жанiцьба з прыгожай i разумнай студэнткаю Рэдклiфа - бунт? Яна ж не якая-небудзь прыпыленая хiпуля.
- Ёй багата чаго не хапае.
Ага, пачынаецца. Бацюхна ты мой, не грузi лепш гэтага смецця!
- Скажы, бацька, што цябе больш за ўсё ў ёй раздражняе - што яна каталiчка цi што яна бедная?
- А што цябе больш за ўсё вабiць у ёй? - амаль прашаптаў ён, падаўшыся да мяне.
Мне захацелася ўстаць i пайсцi, i я яму гэта сказаў.
- Заставайся на месцы i гавары па-мужчынску, - сказаў ён.
А як я гаварыў дагэтуль? Як хлопчык? Як дзяўчо? Як мышанё? I ўсё ж я застаўся.
Ад таго, што я не падняўся з-за стала, Сукiнага Сына ажно распiрала ад задавальнення. Мяркую, ён расцанiў гэты факт як сваю чарговую перамогу нада мною.
- Я толькi прасiў бы цябе крыху счакаць, - прамовiў Олiвэр Барэт III.
- Скажы, калi ласка, "крыху счакаць" - гэта колькi?
- Пакуль не закончыш Юрыдычнай школы. Калi ў вас сапраўднае пачуццё, дык яно павiнна вытрымаць гэтае выпрабаванне.
- Гэта сапраўднае пачуццё, але, выбачай, якога чорта я павiнен яго яшчэ выпрабоўваць?
Я, па-мойму, ясна яму ўсё выказаў. I не хацеў здавацца перад iм, перад ягоным вечным судзействам, знаходзiцца пад ягоным няспынным прыгнётам ды кантролем.
- Олiвэр, - пачаў ён новы раўнд. - Ты яшчэ непаўна...
- "Непаўна..." - хто? - Чорт, я ўжо пачаў шалець.
- Непаўналетнi. Табе няма дваццацi аднаго года. Паводле закона ты яшчэ не з'яўляешся дарослым чалавекам.
- Пляваць я хацеў на тваю законную балбатню!..
Мабыць, наведнiкi, якiя сядзелi ў суседстве, пачулi, што я яму сказаў. Акурат у процiвагу майму выкрыку Олiвэр III сцебануў мяне шэптам-свiстам:
- Ажэнiшся з ёю цяпер - не дам табе больш нi цэнта. Дорага табе абыдзецца гэтае глупства.
- Бацька, а я не баюся такой адплаты, - адказаў я i пайшоў з ягонага жыцця, каб пачаць сваё ўласнае.
9
Цяпер нам трэба было наведацца ў Крэнстан, штат Род-Айлэнд, - гарадок, якi знаходзiцца крыху далей на поўдзень ад Бостана, чым Iпсвiч - на поўнач. Пасля правалу маёй спробы ўвесцi Джэнi ў дом яе будучых сваякоў ("Цi называць мне iх цяпер сваякамi?" - спыталася яна), я чакаў спаткання з мiстэрам Кавiлеры з пэўнай асцярогаю. Мне ж зноў прыйдзецца сустрэцца з iталiйска-мiжземнаморскiм сiндромам шчадралюбства дый яшчэ ўскладненым тымi фактамi, што Джэнi - адзiная дачка, што вырасла яна без мацi i, значыцца, вельмi моцна хiнецца да бацькi. Словам, наперадзе ў мяне быў шквал эмоцый, варты даследавання псiхааналiтыкаў.
Нарэшце, цяпер я не меў грошай.
Давайце ўявiм сабе на нейкую хвiлю якога-небудзь Олiвэро Барэто, добрага iталiйскага хлопца, што жыве ў Крэнстане, штат Род-Айлэнд, на адной вулiцы з Джэнi. Аднаго дня ён прыходзiць да мiстэра Кавiлеры, працаўнiка i галоўнага крэнстанскага пiрожнiка, i кажа: "Я хачу ажанiцца з вашай адзiнай дачкою Джэнiфэр". Пра што найперш папытаецца бацька? Ведама ж, не пра тое, цi кахае ён, Олiвэро, ягоную дачку, бо, ведаючы Джэнi, не кахаць яе нельга - гэта непазбежнасць. Не, пытанне мiстэра Кавiлеры будзе прыкладна такое: "А як ты, Барэто, будзеш забяспечваць сваю жонку?"
А зараз уявiм рэакцыю шаноўнага мiстэра Кавiлеры на паведамленне Барэто, якi скажа, што ўсё будзе якраз наадварот, прынамсi, у блiжэйшыя тры гады: не ён будзе яе забяспечваць, а яна - яго. Цi не пакажа тады шаноўны мiстэр Кавiлеры жанiху на дзверы, а то i зусiм - выпхне яго з дому, калi толькi Барэто не ўдаўся ростам ды вагою з Барэта.
Так цi iнакш, у дурное становiшча трапiць няўдалы прэтэндэнт на руку адзiнае дачкi мiстэра Кавiлеры.
Мабыць, таму, апанаваны невясёлымi прадчуваннямi, я пакорлiва выконваў усе прадпiсаныя дарожнымi знакамi абмежаваннi хуткасцi, калi мы з Джэнi кацiлi травеньскай нядзеляю ў Крэнстан. Дайшло да таго, што Джэнi, якой увогуле спадабаўся выбраны мною тэмп, здзiўлена заўважыла, што там, дзе дазвалялася хуткасць сорак пяць мiль у гадзiну, я збавiў да сарака. Я адказаў, што машына дрэнна адладжаная, аднак яна не паверыла.
- Джэн, раскажы яшчэ раз, што ў вас была за размова? - спытаўся я, маючы на ўвазе яе апошнi тэлефонны званок бацьку.
Такая рыса, як цярпенне, Джэнi ўласцiвай нiколi не была, i яна не стала падбадзёрваць мяне, а паўтарыла ўсе свае ранейшыя адказы на мае дурныя пытаннi...
- Ну калi ласка, Джэнi. Апошнi раз.
- Я патэлефанавала яму. Сказала. Ён адказаў: "О'кэй". Па-ангельску, бо, як ты ўжо ведаеш, хоць, здаецца, нi ў чым не хочаш мне верыць, з iталiйскiх слоў яму знаёмыя хiба што некалькi праклёнаў.
- Але што азначае гэтае "о'кэй"?
- Ты хочаш сказаць, што Гарвардская юрыдычная школа можа залiчыць у свае студэнты чалавека, не здатнага нават даць вызначэнне слову "о'кэй"?
- "О'кэй" - не юрыдычны тэрмiн, Джэнi.
Яна дакранулася да маёй рукi. Гэты жэст я, дзякаваць Богу, зразумеў. Аднак з "о'кэй" трэба было высветлiць усё.
Я мусiў ведаць, што мяне чакае.
- "О'кэй" можа таксама адзначаць: "Ну, сцярплю як-небудзь".
Нарэшце яна ўсё-такi злiтавалася i каторы ўжо раз паўтарыла ва ўсiх драбнiцах сваю размову з бацькам. Ён узрадаваўся. Ён i праўда ўзрадаваўся. Вядома, ён i не разлiчваў, калi выпраўляў сваю дачку вучыцца, што яна вернецца, каб абвянчацца з суседскiм сынам (якi, дарэчы, зрабiў ёй прапанову перад яе ад'ездам у Рэдклiф). Спярша ён не паверыў, што яе жанiха завуць Олiвэр Барэт IV, i адразу загадаў дачцэ не парушаць адзiнаццатага запавету.
- Гэта якога ж? - спытаўся я.
- Не тлумiць галаву бацьку.
- А-а.
- I гэта ўсё, Олiвэр. Праўда.
- Ён ведае, што я бедны?
- Ведае.
- I яго гэта не бянтэжыць?
- Прынамсi, цяпер у вас ёсць хоць нешта агульнае.
- Аднак ён быў бы шчаслiвейшы, калi б я меў хоць нейкiя бабкi?
- А ты - не?
Я змоўк i больш ужо не сказаў нi слова да самага канца дарогi.
Вулiца, на якой жыла Джэнi, называлася Гамiльтон Авэню. Праспект гэты ўяўляў сабою доўгую чараду драўляных дамкоў, каля якiх валтузiлася дзятва. Было яшчэ колькi чэзлых дрэваў. Едучы тут i азiраючыся па баках, я адчуваў сябе ўсё роўна як на iншае планеце. Пачаць хоць бы з таго, што вакол была процьма народу. Гэта калi не лiчыць дзяцей. На верандах сем'ямi сядзелi мужчыны й жанчыны самага рознага ўзросту. Выдавала на тое, што лепшага нядзельнага занятку, нiж пазiраць на тое, як я паркую свой "МГ", iм не знайсцi.
