Эрик Сигл - Гiсторыя кахання (на белорусском языке)
- Твой бацька таксама любiць цябе, - сказала яна нi з таго нi з сяго. - Ён любiць цябе гэтаксама, як ты будзеш любiць Боза. Але вы, Барэты, з вашым клятым гонарам ды самалюбствам, вы зможаце ўсё жыццё пражыць ва ўпэўненасцi, што ненавiдзiце адзiн аднаго.
- Вядома, калi б у нас не было цябе, - вырашыў я аджартавацца.
- Так, - сур'ёзна сказала яна.
- Годзе, закрылi праблему, - паставiў кропку я.
Я ж быў усё-такi мужам i гаспадаром у доме. Я зноў пачаў чытаць "справу Пэрсiваля", а Джэнi ўстала. Ды раптам заявiла:
- Дык як наконт "эрэсвэпэ"?
Тады я сказаў, што выпускнiца Рэдклiфа можа напiсаць кароткую пачцiвую адмову i без дапамогi спецыялiста.
- Олiвэр, - сказала яна, - магчыма, я не заўсёды кажу праўду, аднак я нiколi нiкому не рабiла балюча наўмысна...
Вядома, калi не лiчыць таго, што ў гэты момант яна рабiла балюча мне. Я вельмi цёпла папрасiў яе напiсаць адмову ў любой, якая ёй даспадобы, форме, абы з адказу было ясна вiдаць: хутчэй у пекле ўдараць маразы, чым мы прыедзем на дзень нараджэння майго бацькi. I зноў вярнуўся да "справы Пэрсiваля".
- Якi ў вас нумар? - вельмi цiха папыталася Джэнi, падышоўшы да тэлефона.
- Ты не можаш проста паслаць запiску?
- Яшчэ секунда, i ў мяне не вытрымаюць нервы. Нумар?
Я назваў нумар i адразу паглыбiўся ў чытанне апеляцыi Персiваля ў Вярхоўны суд. Я не прыслухоўваўся да таго, што гаварыла Джэнi. Дакладней, стараўся не прыслухоўвацца - усё ж такi мы былi ў адным пакоi.
- Добры вечар, сэр, - сказала яна.
Што, Сукiн Сын сам падышоў да тэлефона? Хiба буднiмi днямi ён не ў Вашынгтоне? Пра гэта нядаўна паведамляла "Ню-Ёрк Таймс". Цяпер журналiстам нельга верыць анiколi.
Цiкава, колькi ж трэба часу, каб сказаць "не"? Мне здалося, што яго прайшло ўжо нашмат болей, нiж патрабуецца, каб прамовiць гэтае простае слова.
- Олi! - крыкнула яна, прыкрыўшы слухаўку далоняю. - Ты настойваеш, каб я адмовiлася?
Я кiўнуў галавою: настойваю - i нецярплiвым узмахам рукi даў зразумець: паспяшайся.
- Мне страшэнна шкада, - сказала яна цiха ў слухаўку, - дакладней, нам страшэнна шкада, сэр...
Нам? Навошта ж мяне сюды ўплятаць? Ну чаму, чаму яна не можа паставiць кропку i павесiць слухаўку?
- Олiвэр! - Яна зноў прыкрыла слухаўку рукою i вельмi цвёрда сказала мне: - Яму балюча, Олiвэр! Прашу цябе: перастань мучыць свайго бацьку! У яго ж сэрца крывёю сцякае!
Калi б яна не была такая ўсхваляваная, я мог бы растлумачыць ёй, што камянi не сцякаюць крывёю i што яна памыляецца, праецыруючы свае iталiйска-мiжземнаморскiя паняццi на Рашморскiя скалы. Але Джэнi, усхваляваная, усё даймала мяне.
- Олiвэр! - умольвала яна. - Ну скажы яму хоць што-небудзь!
Яму? Мабыць, яна з глузду з'ехала!
- Ну хоць прывiтанне перадай! - Джэнi працягвала мне тэлефонную слухаўку. Было вiдаць, што яна ледзь стрымлiвалася, каб не заплакаць.
- Я нiколi не буду гаварыць з iм. Нiколi. - Я ж быў абсалютна спакойны.
I тут яна заплакала. Нячутна, не ўсхлiпваючы - адно слёзы кацiлiся па шчаках. А потым - потым зноў пачала ўмольваць мяне:
- Дзеля мяне, Олiвэр! Я нiколi нi аб чым цябе не прасiла. Ну калi ласка!
Нас было трое ў гэтым пакоi (мне здалося, што бацька таксама тут). I ўсе трое чагосьцi чакалi. Чаго? Каб я перасiлiў сябе?
Але я не мог гэтага зрабiць.
Няўжо Джэнi не разумела, што патрабуе ад мяне немагчымага? Што я зрабiў бы дзеля яе ўсё, што яна нi захацела б, толькi не гэта? Я ўтупiўся ў падлогу i зацята круцiў галавою: "Не".
- Ты проста бяздушны нягоднiк, - раз'юшана кiнула мне раптам Джэнi нейкiм прыглушаным шэптам, потым сказала ў слухаўку: - Мiстэр Барэт, Олiвэр хоча сказаць вам, што па-свойму ён... - Тут яна запынiлася, каб перавесцi дыханне. Гэта далося ёй нялёгка, бо яна ўсё яшчэ плакала. Я быў такi збянтэжаны, што не перапынiў яе, а моўчкi чакаў заканчэння "майго" паслання.
- Олiвэр вельмi вас любiць, - хутка прагаварыла яна i кiнула слухаўку.
Немагчыма растлумачыць тое, што я зрабiў у наступнае iмгненне. Прыступ вар'яцтва - адзiнае апраўданне. Ды не: няма мне нiякага апраўдання. Нельга дараваць мне таго, што я зрабiў.
Я вырваў у яе тэлефон i ў шале шпурнуў яго цераз увесь пакой.
- Хто табе даў права лезцi ў маё жыццё! - ажно зароў я. - Не дапякай мяне!
Я замёр на месцы, дыхаючы як звер, у якога я раптам перакiнуўся. Божа, што гэта са мною робiцца?!. Я павярнуўся да Джэнi.
Але яна знiкла.
Менавiта знiкла - я нават не пачуў крокаў на лесвiцы. Напэўна, яна кiнулася з пакоя ў тое самае iмгненне, калi я схапiўся за тэлефон. Яе палiто i шалiк засталiся на вешалцы. Я не ведаў, што рабiць, але адчай, адчуты з-за гэтага, быў меншы за тую роспач, якая апанавала мяне праз тое, што я зрабiў...
Я шукаў яе ўсюды.
У бiблiятэцы Юрыдычнай школы, прабiраючыся памiж шэрагамi студэнтаў, што ўткнулiся ў кнiгi, я шнарыў вакол сябе вачыма. Я прайшоў залу з канца ў канец не менш як шэсць разоў. Я не прамовiў анiводнага гука, але твар у мяне быў такi няшчасны-разгублены, што, мабыць, я ўзбударажыў усiх, хто быў у бiблiятэцы. Але напляваць мне было на гэта!
Тут я яе не знайшоў.
Потым я прачасаў увесь хол, кафетэрый... Потым памчаўся ў Агасi-хол (гэта ўжо ў Рэдклiфе). Там яе таксама не было. Я кiдаўся то туды, то сюды, сэрца шалёна калацiлася.
А можа, яна ў Пэйн-Холе? Там унiзе фартэпiянныя класы. Я ведаю Джэнi. Калi яна сярдуе, дык сядае i стукае па клавiшах... Але што яна робiць, калi да смерцi перапалоханая?
Гэтыя фартэпiянныя класы - нейкая вар'ятня. З-за кожных дзвярэй даносяцца абрыўкi музыкi - Моцарт, Бартак, Бах, Брамс, - злiваючыся ў пякельную какафонiю.
Вядома, Джэнi тут.
Iнстынкт спынiў мяне перад дзвярыма, за якiмi нехта (раз'юшана) выбiваў з фартэпiяна прэлюдыю Шапэна. Я затрымаўся на хвiлю. Iгралi проста гнюсна бязбожна фальшывiлi, спынялiся i зноў пачыналi. Пасля чарговага збою я пачуў жаночы голас: "Чорт!" Гэта Джэнi, няйначай. Я рыўком расчынiў дзверы.
Дзяўчына, што сядзела за фартэпiяна, узняла на мяне вочы. У яе быў непрыгожы твар i шырокiя плечы. Звычайная рэдклiфская хiпуля, раззлаваная маiм уварваннем.
- Што за справы, чувак? - папыталася яна.
- Дрэнныя справы, дрэнныя, - прамармытаў я i выйшаў.
Потым я абшукаў Гарвард-сквер, кавярню "Памплона" ды, урэшце, усе iншыя месцы, дзе тусуюцца студэнты з факультэта мастацтваў. Марна.
Куды ж яна магла дзецца?
Метро ўжо зачынiлася, але калi яна адразу пайшла да Гарвард-сквера, дык магла паспець на бостанскi цягнiк. Я кiнуўся на аўтастанцыю.
Было ўжо каля гадзiны ночы, калi я кiнуў чвэрць долара i два дзесяцiцэнтовiкi ў тэлефонны апарат i зняў слухаўку. Я тэлефанаваў з будкi каля шапiку на Гарвард-скверы.
- Алё!.. Фiл?
- Я, - сонна прамармытаў ён. - Хто гэта?
- Гэта я, Олiвэр.
- Олiвэр! - У ягоным голасе пачуўся спалох. - Што-небудзь з Джэнi? - хутка спытаўся ён.
Значыцца, там яе таксама няма...
- Э-э... не, Фiл, не.
- Дзякуй Богу. Як жыццё, Олiвэр?
Пераканаўшыся, што з Джэнi ўсё ў парадку, ён адразу загаварыў спакайней, як зазвычай ветлiва. Быццам я i не падняў яго з ложка ўначы.
- Выдатна, Фiл. Усё нармалёва. Проста выдатна. Скажы, Фiл, Джэнi калi-нiкалi дае пра сябе знаць?
- Рэдка, чорт, - адказаў ён надзiва спакойным голасам.
- Як - рэдка?
- Магла б тэлефанаваць i часцей. Я ж ёй не чужы...
Калi можна адначасна адчуць i страх, i палёгку, дык я iх адчуў.
- Яна цяпер з табою?
- Што?
- Дай Джэнi слухаўку, я скажу ёй пару цёплых слоў.
- Не магу, Фiл.
- Яна спiць? Калi спiць, дык не турбуй.
- Добра.
- Слухай, паршывец, - буркнуў ён раптам.
- Слухаю вас, сэр.
- Скажы, Крэнстан гэтак далёка ад вас, што вы не можаце пад'ехаць да мяне ў нядзелю? Цi, можа, я да вас падскочу?
- Не, Фiл, не трэба. Мы самi да цябе выберамся.
- Калi?
- Калi-небудзь у нядзелю.
- Толькi не трэба пудрыць мне мазгi. Добрыя дзецi не кажуць: "Калi-небудзь у нядзелю". Яны кажуць: "У гэтую нядзелю". У гэтую нядзелю, Олiвэр.
- Добра, сэр. У гэтую нядзелю.
- Чакаю вас у чатыры. Толькi не ганi, добра?
- Добра.
- I наступным разам тэлефануй за мой кошт...
Ён павесiў слухаўку.
Я застаўся стаяць на астраўку святла ў цемрадзi Гарвард-сквера, не ведаючы, куды iсцi i што рабiць. Нечакана да мяне падышоў нейкi чорны i папытаўся, цi не хачу я "ўкалоцца". Я абыякава адказаў: "Не, дзякуй, сэр".
Больш я ўжо нiкуды не бег. Якi сэнс вяртацца ў пусты дом? Было вельмi позна, i я ўсё роўна як зледзянеў - не так ад холаду, хоць i надвор'е было не дужа цёплае, як ад страху за Джэнi. За некалькi ярдаў да дзвярэй дома мне здалося, што на прыступках нехта сядзiць. Прымроiлася, падумаў я спярша постаць была зусiм нерухомая.
Але гэта была Джэнi...
Сядзела яна на сама верхняй прыступцы.
Я надта стамiўся, каб кiнуцца да яе, надта ўзрадаваўся, каб вымавiць хоць адно слова. Я толькi думаў, што было б добра, калi б у яе знайшлася пад рукою якая-небудзь цяжкая рэч i яна заехала мне ёю ў лоб.
- Джэн.
- Олi.
Мы гаварылi так цiха, што зразумець iнтанацыю было немагчыма.
- Я забылася ключ, - сказала Джэнi.
Я застыў на першай прыступцы, баючыся папытацца, колькi часу праседзела яна тут. Ведаў адно, што страшэнна пакрыўдзiў яе.
