Сяргей Белаяр - Полюс недаступнасці
— Містыка! — голас Кныша дрыжаў, а погляд быў поўны ірацыянальнага страху.
— Пакіньце гэта зараз жа! — запатрабаваў Казанцаў. — Усё мае сваё тлумачэнне!
— Перадсмяротную запіску знайшлі? — Медзелец здзіўляўся, як у Грабені атрымалася вызваліцца. «Вязалі» на сумленне — Хмара служыў у разведвальнай роце ПДВ.
— Не, — пакруціў галавой лекар.
— Нядобрая знаходка!
— Аляксей Аляксеевіч, досыць! — павысіў голас прафесар, прымусіўшы вадзіцеля замаўчаць. — Наяўнасць прамой сувязі паміж смерцю і артэфактам не даказана!.. Віктар Канстанцінавіч, Грабеню аднесці ў медпункт, Кнышу дайце заспакаяльнае — мне толькі панікёраў не хапала для поўнага шчасця!
— Добра, Глеб Міхайлавіч!
— Спадары, нам усім цяпер цяжка, тым не менш, я прашу вас вярнуцца да працы! — дацэнт кіўнуў — у закрытай прасторы няма нічога горш за гультайства. — Хай застануцца толькі тыя, хто дапаможа несці цела!
Добраахвотнікаў было так шмат, што Казанцаву давялося выбіраць.
— Ці атрымалася адрамантаваць радыёперадавальнік?
— Пакуль не, Глеб Міхайлавіч.
— У такім выпадку вяртайцеся!.. І вы, Аляксандр Мікалаевіч!.. Хаця не, хутка ж абед.
— Я не галодны.
— Мне таксама нешта не хочацца.
Прафесар паглядзеў на аднаго, перавёў погляд на другога, пасля чаго сказаў:
— Баюся, і ўсім астатнім кавалак у горла не палезе... Што ж, не маю права затрымліваць!
Для таго, каб знайсці патрэбныя дэталі, давялося разабраць некалькі прыбораў з навукова-даследчага модуля. Судзераў працаваў адвёрткай, Медзелец інструктаваў. Якая ж была радасць дацэнта і электрыка, калі эфір напоўніўся трэскам перашкод.
Судзераў пабег паведаміць навіну Казанцаву, за што Медзелец быў яму ўдзячны — галаву металічнымі абцугамі сціснула мігрэнь. Да горла падступіла млоснасць. Дацэнт намагаўся ігнараваць боль, аднак ён нагадваў пра сябе непрыемным паколваннем у раёне скроняў.
У аптэчцы знайшоўся толькі пратэрмінаваны анальгін.
Медзелец адправіўся да Кабуша. Ля другога тэхнічнага модуля яго ўвагу прыцягнуў дзіўны гук, які паўтараўся.
— Хто тут? — адказу не было, і дацэнт асцярожна прыадчыніў дзверы. Пасля нападу Грабені асцярожнасць была зусім не залішняй. Святло адзінай лямпы з цяжкасцю разганяла змрок. — Ёсць тут хто-небудзь?
Удары былі слабымі, але ў іх прысутнічаў рытм, далёкі ад механічнага.
На трубе ляжаў гаечны ключ, і дацэнт узброіўся ім. Боль пачаў пульсаваць, прымусіўшы Медзельца заскрыгатаць зубамі і некалькі імгненняў прастаяць нерухома. І толькі думка пра тое, што ў цемры можа хавацца вораг, штурхнула дацэнта наперад.
Цемра клубілася. Медзелец круціў галавой, разумеючы, што жудасныя сілуэты на сценах і столі — ўсяго толькі гульня яго ўяўлення, аднак нічога не мог зрабіць.
— Юры Генадзьевіч? — сэрца дацэнта ледзь не выскачыла з грудзей, калі ён наткнуўся на метэаролага. Кройцар сядзеў на падлозе і біўся галавой аб металічную шафу. З кожным ударам гематома на ілбе павялічвалася, але метэаролагу не было ніякай справы да крыві, якая сцякала па твары. — Спыніцеся!
Медзелец адкінуў ключ і, падхапіўшы Кройцара пад пахі, пацягнуў ад шафы. Пры гэтым метэаролаг не пераставаў матляць галавой.
— Ачуняйце, Юры Генадзьевіч! — не дапамагло. Тады дацэнт заляпіў метэаролагу аплявуху. Галава Кройцара тузанулася і толькі. — Трэба клікаць Кабуша!
Медзелец выскачыў з тэхнічнага модуля і ірвануў да медпункта.
— Пусці мяне! — шалеў Кныш. — Я хачу сысці!
— Звар’яцеў? Бура! — Рудэнка закрываў сабой дзверы, спрабуючы не выпусціць вадзіцеля. — Ты замерзнеш!
— Пусці! Я не магу тут больш знаходзіцца! — напор быў настолькі лютым, што ў дацэнта не заставалася сумненняў у тым, што Кныш прарвецца. Прарвецца і ператворыцца ў лёд.
— Не выпушчу! — электрык пахіснуўся, атрымаўшы моцны хук справа. Губа лопнула, і з яе заструменіла кроў.
— Пусці! — у руцэ вадзіцеля з’явілася адвёртка. Скарыстацца ёй Кныш не паспеў — Медзелец урэзаўся ў яго. Удар атрымаўся нечаканым. Апынуўшыся на падлозе, вадзіцель гваздануў дацэнта нагой у сонечнае спляценне, падхапіўся і кінуўся наўцёкі. На бяду, упаў Медзелец на параненую руку.
Дацэнт не мог удыхнуць. Руку нібы апусцілі ў гарачую лаву. Перад вачыма скакалі іскры. У вушах звінела.
Медзелец не супраціўляўся, калі яго пасадзілі, задралі швэдар і майку, а пад нос сунулі змочаную ў нашатырным спірце ватку.
— Удар брушной сценкі! — канстатаваў лекар, прапальпаваўшы жывот Медзельца. — Дайце снегу або лёду!
Бразнулі дзверы, а праз некалькі імгненняў скуру апякло. Не закрычаў дацэнт толькі таму, што Кабуш загарнуў снег у марлю.
— Зараз я накладу новую павязку, а потым аднясем вас у жылы блок. Паляжыце з кампрэсам пару гадзін. Не ванітуе?
— Не, — з цяжкасцю выціснуў Медзелец. — Толькі сушыць!
— Так і павінна быць. Цярпіце!.. Зрабіце ўдых!.. Не балюча?
— Трохі... Кройцар ў другім... тэхнічным модулі! Калі яго не спыніць... разаб’е галаву!
— Што сёння за дзень такі?.. Аляксандр Мікалаевіч!
— Слухаю вас!
— Вазьміце Рудэнку і паглядзіце, як там Кройцар!
— Добра, Глеб Міхайлавіч!
— Падобна на тое, без працы сёння я не застануся! — цяжка ўздыхнуў лекар. — Перавярніце яго на бок — я зраблю ін’екцыю болесуцішальнага сродка.
Уколу дацэнт не адчуў. Да жылога блока дабраўся сам, хоць і з дапамогай Кабуша.
— Вы паказалі сапраўдны гераізм, калега!
— Ну што вы, Глеб Міхайлавіч? На маім месцы так паступіў бы кожны, — словы гучалі ушчэнт банальна.
— Запэўніваю вас, зусім не кожны! Адпачывайце, зайду пазней!
Дацэнт праваліўся ў сон, ледзь дакрануўшыся галавою да падушкі.
VI
— Як самаадчуванне? — прафесар з’явіўся праз некалькі хвілін пасля таго, як Медзелец расплюшчыў вочы. Ці то дзяжурыў пад дзвярыма, ці то перыядычна наведваў. А можа, і выпадкова зайшоў.
— Нібы аб’еўся ледзянога пяску з тоўчаным шклом. Але ўжо не так балюча.
— Якое цікавае параўнанне, — усмешка Казанцава была ўсяго толькі ветлівай, — рады, што вам стала лепш.
— Нешта яшчэ здарылася?
— Кныш сышоў... Разбіў акно і нават курткі не ўзяў... Мяркуючы па ўсім, ён не ўсведамляў сваіх дзеянняў. Я забараніў ісці за ім.
— Гэта ж не ўсе дрэнныя навіны? — дацэнт ведаў прафесара занадта доўга, каб навучыцца разбірацца ў адценнях яго настрою.
— На жаль... У нас ужо тры трупы. Гадзіну таму Крагін выпіў бутэльку воцатнай эсэнцыі і сунуў галаву ў духавую печ...
Медзелец не ўтрымаўся ад лаянкі. Рабілася нешта дзіўнае.
— Цалкам з вамі салідарны, калега!
— А Кройцар як?
— Рэмісіі не назіраецца. Кабушу давялося прывязаць яго да ложка, але ён так і працягвае ківаць. Як быццам не чалавек, а механізм... Я зусім не разумею, што адбываецца! У маёй практыцы не здаралася нічога падобнага... Віктар Канстанцінавіч спісвае ўсё на масавае вар’яцтва, але не можа растлумачыць яго прыроду. Я аддаў распараджэнне правесці аналіз ежы і вады. Ніякіх старонніх прымешак... Ні газу, ні пароў, ні іншых небяспечных рэчываў.
— Самы час паверыць у падкопы д’ябла.
— Я атэіст, Яўген Святаслававіч, — Казанцаў нават не спрабаваў усміхнуцца, — і вам раю!.. Рэлігія — уздых прыгнечанага стварэння, сэрца бессардэчнага свету, яна — дух бяздушных парадкаў. Рэлігія ёсць опіум для народа... Карл Маркс. «Да крытыкі гегелеўскай філасофіі права». Азнаёмцеся ў вольны час!.. У вас няма гарэлкі?
— Не трымаю! — дацэнт паспрабаваў не паказваць свайго здзіўлення. Пасля смерці жонкі прафесар стаў перакананым непітушчым.
— Зусім забыўся. Я ж для вас — прыклад для пераймання.
— У Кабуша павінен быць спірт.
— Мабыць, зайду да яго... Папраўляйцеся!
— Аз ёсць цар! — данеслася з калідора.
— Рудэнка... І калі толькі гэта скончыцца?
На галаву электрыка было надзета вядро з выразаным нажніцамі па метале верхам. Плечы пакрывала прасціна. У руках Рудэнка трымаў футбольны мяч і вудзільны абломак.
— Аз ёсць цар!
— Сюррэалізм нейкі... — Казанцаў не стаў спыняць электрыка. Тым больш, што з’явілася новая нагода для трывогі. — Склад!
Навукоўцы пабеглі ў левае крыло, дзе заспелі Судзерава, які біў па металічнай дзверы бюстам Леніна. Замок яшчэ трымаўся.
— Аляксандр Мікалаевіч, зараз жа спыніцеся!
Электрык павярнуўся і выскаліўся.
— Гэта ты ва ўсім вінаваты!
— Аляксандр Мікалаевіч, што за тон? — ускіпеў Медзелец. — Паважайце кіраўніка экспедыцыі!
— Заткніся! — вочы Судзерава наліліся крывёю, а пальцы з сілай сціснулі бронзу. — Гэта ён зацягнуў нас сюды! Цяпер мы ўсе памром!
— У вашых словах адсутнічае логіка. Я нікога нікуды не цягнуў! Вы ўсе тут добраахвотна... І чаму вы вырашылі, што нас чакае смерць?
— Ты ведаеш!
— Уявіце сабе, не маю ніякага ўяўлення! — дацэнт бачыў, якіх намаганняў каштавала Казанцаву захоўваць спакой.
— Не загаворвай мне зубы!
— Навошта ж крычаць? Проста растлумачце нам з Глебам Міхайлавічам, што прымусіла вас прыйсці да недарэчнай высновы аб вінаватасці прафесара Казанцава!
