Бычковский Алесь - Прапаведнікі смерці
— Прывітанне, пісьменнік!
Да Славаміра падбегла Анжэла. Ён зморшчыўся: сустрэча з нядаўняй каханкай мусіла сапсаваць усю карціну.
— Чакаеш кагосьці?
— Сонейка, — Славамір падабраў патрэбнае слова. — Ты мне перашкаджаеш.
— Давай адгадаю. У цябе спатканне з дзяўчынай, так?
Анжэла была апранута ў скураныя штаны, боцікі на шпільках і кароткую камізэльку з чорнай замшы. Увесь яе выгляд патыхаў готыкай.
— Калі і так?
Сяброўка заўсміхалася.
— Вось не чакала, што ў старога халасцяка хтосьці ёсць.
— Не зусім яшчэ і старога, — мякчэйшым тонам адказаў Славамір.
— Слова даю, яна не прыйдзе, — раптам зазначыла Анжэла.
Сябар запытальна выгнуў бровы.
— Ты зануда, як і ўсе халасцякі.
Славамір уздыхнуў і адмахнуўся. Потым развярнуўся і павольна пакрочыў убок, заклаўшы рукі ў кішэні джынсаў.
— Пачакай! У мяне ёсць два квіткі на канцэрт, — выгукнула ўслед Анжэла. — Я таксама не дачакалася свайго кавалера, хадзем разам!
— Ды ну цябе, — прашаптаў Славамір, не азіраючыся.
Абцасікі пацокалі па тратуары ў процілеглым накірунку.
Славамір дастаў з кішэні мабільнік і зірнуў на час. Дзіва, што Карына не дала яму свой нумар. Хвілін праз трыццаць ён паўтарыў дзеянне. Канцэрт пачаўся ўжо. Дзяжурныя міліцыянеры чагосьці чакалі: мажліва, беспарадкаў і гвалту, мажліва, канца дзяжурства. Сям-там з’яўляліся людзі ў рокерскіх строях. Яны палілі цыгарэты і гучна размаўлялі. Карына так і не з’явілася.
Зрабілася сумна. Праз хмары прабіўся на імгненне адзінокі сонечны промень. Славамір пачакаў яшчэ крыху і пакрочыў да ўвахода ў метро. Ён заўсёды аддаваў перавагу гэтаму транспарту.
«Я свободен, словно птица в небесах», — пеў наўздагон Кіпелаў.
Унурыўшыся ў сябе, Славамір выпадкова выйшаў не на той станцыі і апынуўся ў незнаёмым месцы. Трапляць з рок-канцэрта ў царкву — кантраст яшчэ той. Славамір спыніўся перад будынкам з высокім шпілем-вежай. Людзі сцякаліся да гэтага месца па аднаму і невялікімі групамі. Стаянка побач з будынкам паступова напаўнялася аўтамабілямі розных марак.
Славамір павагаўся і вырашыў дзеля цікаўнасці зазірнуць, бо даўно меў намер далучыцца хоць да якой веры. «Урэшце, сюды білет не патрэбен», — падумаў ён і ціхенька коўзнуў у дзверы. Ніхто не звярнуў на яго ўвагі.
Карціна ў вытанчанай рамцы сведчыла пра існаванне Бога, які маліўся, узняўшы вочы да нябёсаў, і раса крывавага поту абмывала камень перад Збавіцелем. Насупраць застыў анёл — пасланнік, які суцяшаў Госпада.
Карціна была проста карцінай. У гэтым храме абразоў не прызнавалі. А гэта карціна вісела гадамі над катэдрай, чым раздражняла старых пратэстанцкіх артадоксаў. Уверсе меўся надпіс: «Бог ёсць Любоў».
Невялікую залу запаўняла задуха. Чалавек сто нерухома слухалі прамоўцу ў белай кашулі, пры гальштуку, з мікрафонам у руцэ. Натхнёнасць адчувалася ў прысутных.
— Калі мы просім Бога зрабіць нас дужымі, Гасподзь не нарошчвае на нас мускулы за ноч! Ён пасылае нам цяжкасці, каб, пераадольваючы іх, мы набывалі сілу! Калі мы просім больш любові да бліжняга, Збавіцель пасылае нам сітуацыі, у якіх мы павінны праяўляць любоў. У мяне часта пытаюць: я жыву для таго, каб маліцца? Не, сябры мае. Я малюся, каб жыць!
Зала агаломшана маўчала.
Пасля пераможнага «Амінь!» прысутныя ўсталі на калені, а прамоўца сышоў з катэдры з тварам выканаўшага свой абавязак прафесіянала. Па яго ілбе сцякаў ледзь прыкметны струменьчык поту.
Славамір выйшаў на вуліцу. У зямным раі яму зрабілася млосна.
Заімжэла. Дзень хіліўся да вечара.
«Калі разабрацца, літаратура — гэта таксама ў пэўным сэнсе рэлігія», — зрабіў нечаканую выснову Славамір і падаўся да метро.
***
Суседка з палюбоўнічкам, які нёс торбу гарэлкі, зноў сустрэліся Славаміру перад уваходам у пад’езд.
— Слухай, мужык, дай дзвесце рублёў, га? — пачаў прыставаць мужчына.
Славамір бліснуў на яго позіркам і моўчкі прайшоў міма.
— Ну ты! Да цябе ж людзі звяртаюцца!
— Не чапай яго, — уставіла суседка.
Славамір ускочыў у пад’езд і пабег па лесвіцы.
Па-шчырасці, яму зрабілася агідна. Асабліва пасля слова «людзі».
Дома ён зайшоў у ванну, вымыў рукі, твар і, выціраючыся ручніком, пачаў разгля-
даць сябе ў люстэрка. Правёў далонню па няголеных шчоках, і раптоўны жах працяў яго. «Не кіну піць, стану як той алкаш, — падумалася Славаміру. — Пара завязваць». Вячэраць пакуль не хацелася. Славамір зайшоў у залу, сеў у крэсла перад камп’ютарам. Каля клавіятуры ляжаў пакінуты ўчора важкі том «Сусветных таямніц». Славамір машынальна ўзяў яго, пагартаў. Выпадкова ці не, зноў раскрылася старонка з падра бязным апісаннем рытуалу для пазбаўлення ад алкагольнай залежнасці. Славаміра штосьці кальнула. Перад вачамі паўстала суседка са сваім сябрам, прыгадаліся сваркі за сцяной. «Была не была», — выдыхнуў Славамір і адклаў кніжку. Для правядзення рытуала трэба дачакацца апоўначы. Славамір устаў і прыняўся корпацца ў шафе шукаючы набор свечак, як патрабаваў рытуал. Не сказаць, што ён верыў у замагілле і тамтэйшых насельнікаў, але тым вечарам вырашыў выпрабаваць лёс.
***
«Прывітанне, Карына! Здаецца, нашым кароткім адносінам настала лагічнае завяршэнне. У першы момант я пакрыўдзіўся, калі ты не прыйшла на спатканне. Пасля дапяў — так і трэба. Так лагічна. Мне ўсё хацелася ведаць, ці гэта тваё сапраўднае імя, ці псеўданім? Чаму ты не пакідаеш мне свой нумар тэлефона? Чаму ў цябе толькі адзін фотаздымак на старонцы? Я шукаў цябе ў іншых сацыяльных сетках — не знайшоў. Цяпер гэта ўжо не важна.
Я вельмі часта ў жыцці атрымліваю тое, чаго баюся, ад чаго ўцякаю, чаго выракаюся. Чаму так склалася? Мо Бог хоча мяне ў нечым выпрабаваць? Што калі я мушу здзейсніць учынак, які Бог ад мяне аніякім чынам не жадае бачыць?
Дзякуючы нашаму знаёмству, я зразумеў сэнс віртуальнага кахання — уменне выслухаць партнёра. Прынамсі, уменне выслухаць, бадай, адзінае, што яднае віртуал з рэальнымі пачуццямі. Мо віртуальнае каханне ў сеціве раўназначна псіхічнаму захворванню?
Нават без камп’ютараў і сеціва мы жывём часта несапраўдным жыццём, вельмі часта ўсё вакол здаецца штучным, нерэальным, бы ў матрыцы, якая штампуе клонаў. Я ўдзячны табе за тое, што вывернуў душу ў сваіх пісьмах. Мне гэтага не хапала. Даўно карцела паспавядацца.
У які бок могуць развівацца адносіны ў сеціве? Да якіх межаў? Сеціва добрае тым, што ў ім можна быць шчырым. Ніхто цябе не бачыць, не сорамна. Ты ведаеш, што хутчэй за ўсё ніколі ў жыцці не сустрэнеш чалавека, з якім сябруеш. Таму можна быць адкрытым да бессаромнай крайнасці. Зусім не страшна, можна ў любы момант выдаліць свой акаўнт.
Шкадую, што мы ніколі не сустрэнемся ў гэтым жыцці. Мо ў будучым, на нябёсах? Хаця. наша сустрэча магла б знішчыць пачуцці. А так усё застанецца на сваіх месцах. Так правільна. Не варта рушыць гэты маленькі сусвет.
Бывай. З табой было захапляльна і цікава».
Славамір дапісаў апошнія словы, перачытаў. Адным клікам мышкі ліст быў адпраўлены. Усё скончылася. Ён зноў свабодны, чым так заўсёды ганарыўся, і такі ж нязменна адзінокі, як і раней. Славамір ніколі не пакутаваў ад сентыментальных пачуццяў, але на гэты раз адчуванне шчымлівай тугі ціха раздзірала сэрца. Г адзіннік паказваў палову дванаццатага вечара. Эксперымент з «Сусветнымі таямніцамі» мусіў хутка распачацца. Славаміра ахапіла нявыказаная трывога. Мурашы прабегліся па спіне. Каб сагрэцца, ён пайшоў на кухню заварыць гарбаты. З вентыляцыйнай трубы патыхнула тухлымі яйкамі. На імгненне падалося, што акрамя яго ў кватэры яшчэ хтосьці ёсць. Але толькі на імгненне.
Славамір дачакаўся пакуль закіпіць чайнік і заліў вадой шчэпаць зялёных лісцікаў у кубку. Непрыемны пах змяніўся водарам кітайскіх палёў. Славамір вярнуўся да камп’ютара.
Побач з «таямніцамі» чакала трынаццаць свечак...
.Пасля рытуалу наступіла паўза.
Жыццё раптоўна неяк прыпынілася. Застыла на месцы. Нічога не адбывалася. Ніхто не званіў ужо два дні. Карына не адказала на апошні ліст, а ў кнігарню Славамір наўмысна не заходзіў, каб не сустрэцца з сяброўкай. Ромка Фокін не турбаваў. Распачаты рукапіс не прыцягваў увагі. Камп’ютар шапацеў кулерам. Ён перабіваў цішыню ў кватэры. Цішыня — страшэнная рэч. Паспрабуйце ўслухацца ў яе. Можаце пачуць такія нерэальныя гукі, што можа падацца, быццам вы з’язджаеце з глуздоў.
Пасля кантакту з пазабоччам Славаміру было не па сабе. Ахапілі невытлумачальныя тужлівасць ды самота. Яны прыйшлі потым, не адразу, не падчас мармытання заклёнаў.
На трэцюю ноч прыснілася суседка. Мярцвяна-бледная, яна моўчкі ўзіралася пустымі вачыма ў Славаміра і быццам нема папікала. Потым прамовіла: «Я ў вёсцы Жытніца». І ён адразу прачнуўся ў халодным поце. У пакой лілося святло Месяца.
Усю наступную раніцу і палову дня Славамір праваляўся ў ложку. Ён не мог падняцца з-за ламаты ў целе. Сэрца напаўняў цяжар душэўнай пустэчы. Толькі бліжэй да абеду неяк здолеў прымусіць сябе вылезці з-пад коўдры. Пасля пастаяў пад халодным душам, каб змыць здранцвенне.
