Федор Успенский - История Византийской империи. Становление
362
Первоначальный перевод и толкование этого места в издании Brunns und Sachau (§ 121. S. 37) подверглись некоторым дополнительным объяснениям в новом издании: Sachau. Syrische Rechtsbücher. S. 135.
363
Marquardt. Römische Staatsverwaltung. II. S. 237.
364
Подробности в моей статье: Следы писцовых книг в Византии//В ЖМНП. Янв. 1884.
365
Novella CLII (128). Р. 276.
366
‘Υπέρ εκάστου ίούγου, ή ίουλίων ή κεντουρίων — чтение второго термина весьма сомнительно.
367
Около 10 тыс. рублей.
368
Nov. XXI (17). P. 137.
369
Новелла дана на имя квестора священного двора Трибониана.
370
Nov. XXI. A. 535. P. 145: άπαν όσον απορον της επαρχίας εστί, τοϋτο ταϊς εκείνων κτήσεσιν επιθήσεις — это место допускает разные толкования. Очевидно, речь идет об επιβολή.
371
Zachariae a Lingenthal. Geschichte des griechisch-römischen Rechts. III. Aufl. S. 229 squ.
372
Выражения όµόκηνσα и όµόδουλα не могут считаться разъясненными. Nov. CLII. P. 279.
373
Панченко Б. А. О «Тайной истории» Прокопия. С. 140–143.
374
Zachariae. Op. cit. S. 232.
375
Общее значение вопроса оценено, между прочим, в статье г. Бороздина, помещенной в журнале «Гермес», № 4 и 5 за 1909 г.
376
Самое капитальное сочинение: Mitteis. Zur Geschichte der Erb-Pacht im Alterthum//Abhandl. Sächs. Ges. der Wissensch. XX. Leipzig, 1901; Pauly. Real-Ekcyclop. V, 2. S. 2514; Энциклопедич. словарь Брокгауз-Ефрон. Т. 80. Ст. 785.
377
Novella XV (7). P. 75.
378
Ibid. P. 85: ’Επϊ τούτοις έµφυτευτικήν συγγραφήν εις αυτόν γίνεσ9αι κατά το σχήµα…
379
Nov. CXLVIII (120). С. 246.
380
Ibid. С. 247: ’Επί τινι ποσότητε ταϋτα είς έµφύτευσιν διδόναι.
381
Gfrörer. Byzantinische Geschichten. II. S. 361–362.
382
Acta Sanctorum. Octobris. T. IV. Miracula.
383
§ 166: Ὀ των αυτών Σκλαβίνων εξαρχος, τουνοµα Χάτζων.
384
Acta SS. § 169; Tougard. § 46.
385
Acta SS., § 177; Tougard. § 52.
386
Acta SS., § 180; Tougard. § 35.
387
Acta SS. Oct. IV. § 185. P. 173; Tougard. § 65. P. 148.
388
Tougard. § 76.
389
Ibid. § 110.
390
Erben. Regesta. № 1; Migne. Patrol. Lat., LXXVII. Col. 1092: De Sclavorum gente, quae vobis valde imminet, affligor vehementer et conturbor; affigor in his, quae iam in vobis patior, conturbor quia per Istriae aditum iam Italiam intrare coeperunt.
391
Theophanes. Ed. de Boor. P. 300: ‘Ηράκλειος δε ό βασιλεύς ευ ρε παραλελυµένα τα της πολιτείας ‘Ρωµαίων πράγµατα’ την γαρ Εΰρώπην οι ’Αβαρες ήρήµωσαν και την ’Ασίαν οι Πέρσαι. — Общественный факт, что авары воевали вместе со славянами.
392
Pauli Diас. IV. 40: Hoc anno Sclavi Histriam interfectis multibus la-crimabiliter depraedati sunt.
393
Isidori Hispalensis episcopi Chronicon//Migne. Patr. Lat. LXXXIII. Col. 1056: Heraclius quintum agit imperil annum. Cuius initio Sclavi Graeciam Romanis tulerunt, Persae Syfiam et Aegyptum.
394
Land. Anecdota Syriaca, Thomas presbyter. Vol. I. Lugduni Bat. 1862. P. 115: Slavi Cretam ceterasque insulas invasere.
395
Pauli Diaconi. Hist. Longobard. IV. P. 44//Mon. Germ. Hist., Scriptores rerum Langob, et Ital., ed. Bethmann et Waitz. Hannov., 1878. P. 135: Venientes Sclavi cum multitudine navium non longe a civitate Seponto castra posuerunt.
396
В высшей степени пикантное место дают «Acta SS.», § 190: Τους θαλαττίους πλοτήρας τους επί παρακοµιδη καρπών εν τη βασιλευούσή άνιόντας πόλει πάµπολλους έκπορθήσαντες, από τε των νήσωγ και της στενής θαλάττης καί των επί το Πάριον και Προκόννησον τόπους καί αυτούς τους είς το τελωνεϊον άµα των πλοείµων αίχµαλωτίσαντες…
397
Sсhlumberger. Sigillographie de l’empire byzantin. P. 197–198.
398
Miracula. Lib. II. § 158.
399
Ibid.: ‘Ασπερ κατεσκεύασαν εκ µονοδένδρων γλυπτάς νήας, απείρους τον αριθµόν υπάρχουσας, κατά το προς θάλατταν κατεστρατοπέδευσαν µέρος… Ясно, что упомянутым в житии славянским племенам принадлежал морской берег в Македонии!
400
Tougard. § 86. Р. 166.
401
Ράλλη-Ποτλη. Σύνταγµα των θείων και ιερών κανόνων. V. С. 72.
402
Theoph. Chronogr. P. 561.
403
Echos d’Orient. E003 77. Juillet 1909; Vailhé. Projet d’alliance turcobyzantine au VI s.
404
Главным образом, Менандра.
405
С его именем сохранились сочинения о военном деле в Византии.
406
Finlay. History of Greece. I. 298.
407
Acta Sanct. Octobris. IV. P. 132.
408
Theophilacti Simocattae. Ed. Bonnae. P. 36.
409
Finlay. I. 298.
410
Theophanis. Chronogr. 251, 25: Αγοράσας σώµατα εθνικών κατέστησε στράτευµα είς οοµα ίδιον, άµφιάσας καί καθοπλίσας αυτούς χιλιάδας ιέ.
411
Theoph С. 267, 32: Ειρήνης δε βαθείας την ανατολή ν καταλαβούσης άβαρικός επί την Εΰρώπην έκύµαινε πόλεµος δια τούτο ό Μαυρίκιος τάς δυνάµεις από ανατολής επί την Θράκην µετήγαγεν.
412
Ibid., 233: Ευρόντες δε του τείχους του ’Αναστασικοΰ τόπους τινάς πεπτωκότας εκ των σεισµών, είσελθόντες ήχµαλώτευσαν…
413
Ibid.: ‘Ο βασιλεύς έδηµότευσε πολλούς και επεµψεν είς το µακρόν τείχος.
414
Ibid., 254, 5.
415
Ibid., 254, 6: ‘Ο δε βασιλεύς τα του παλατιού στρατεύµατα έξαγαγών της πόλεως και τους δήµους φυλάττειν τα µακρά τείχη έκέλευσεν.
416
Ibid., 279, 17.
417
Ibid., 279, 18–19.
418
Ibid., 278, 33: Φασί δε τίνες τον Μαυρίκιον ύπο9έσ&αι τω Κοµεντιόλω όπως το ρωµαϊκόν στράτευµα παραδώση πολέµοις δια τάς αταξίας αυτών.
419
Ibid., 280, 7.
420
Theoph. Ed. de Boor. P. 282–288.
421
Theophyl. Hist. VIII, 7. P. 327, 15.
422
Theophyl. VIII. 7. P. 327, 12: Και τους δηµάρχους είσκαλεσάµενος προς τα βασίλεια έπυνοάνετο των δηµοτεύοντων επί λεπτού τον αριθµόν.
423
Finlау. History of Greece 1,302; Burу. A History of later roman empire. 11,86.
424
Ed. de Boor. P. 280.
425
Theоph. 287, 7: Και επί άσπίδος τούτον (т. е. Фоку) ύψώυαντες εύφηµησαν εξαρχον.
426
Ibid. VI, 2. P. 243–244.
427
Chronicon paschale. P. 699: ’Αναφαίνονται πλοία ικανά κατά το στρογγυλοΰν καστέλλιν.
428
В Риме сохранился памятник царствования Фоки под именем колонны его имени.
429
Далее везде ЖМНТ (прим. ред.)
430
Далее везде ИРАИК (прим. ред.)
