Максим Дзевенис - Польские сказки
Już chciał porwać Twardowskiego, gdy spostrzegł wielką przeszkodę, bo małe dziecię na ręku, do którego nie miał prawa. Ale bies wnet znalazł sposób; przystąpił do czarownika i rzecze:
– Jesteś dobry szlachcic: zatem verbum nobile debet esse stabile.
Twardowski wiedząc (Твардовский, зная), że nie może złamać szlacheckiego słowa (что он не может нарушить шляхетского слова; złamać – сломать; нарушить), złożył w kołyskę dziecię (положил дитя в колыбель; złożyć – сложить, положить), a wraz ze swym towarzyszem wylecieli wprost kominem (а = и вместе со своим товарищем вылетели = вылетел прямо дымоходом = в печную трубу; wylecieć – вылететь; komin – дымоход; труба /печная/).
Zawrzało stado radośnie sów (заволновалась радостно стая сов; zawrzeć – закипеть; перен. заволноваться; stado – стадо; стая), wron, kruków i puchaczy (ворон, воронов и филинов). Lecą wyżej (летят выше; lecieć – лететь), coraz wyżej (всё выше; coraz – всё /в соч. со сравн. ст. прил. и нареч. означает постепенное усиление качества/). Twardowski nie stracił ducha (Твардовский не потерял духа); spojrzy na dół (посмотрит вниз) – widzi ziemię (видит землю), a tak wysoko poleciał (а так высоко полетел), że wsie widzi takie małe jak komary (что сёла видит такие маленькие как комары; wieś – деревня, село), miasta duże jakby muchy (большие города как мухи), a sam Kraków by dwa pająki razem (а сам Краков словно два паука вместе).
Twardowski wiedząc, że nie może złamać szlacheckiego słowa, złożył w kołyskę dziecię, a wraz ze swym towarzyszem wylecieli wprost kominem.
Zawrzało stado radośnie sów, wron, kruków i puchaczy. Lecą wyżej, coraz wyżej. Twardowski nie stracił ducha; spojrzy na dół – widzi ziemię, a tak wysoko poleciał, że wsie widzi takie małe jak komary, miasta duże jakby muchy, a sam Kraków by dwa pająki razem.
Żal mu szczery serce ścisnął (искренняя печаль сжала ему сердце); tam zostawił wszystko drogie (там оставил он всё дорогое), co polubił i ukochał (что полюбил и возлюбил; polubić – полюбить; ukochać – полюбить, возлюбить), a więc podleciawszy wyżej (а таким образом = и поэтому взлетев выше; a więc – таким образом), gdzie ni sęp (где ни коршун), ni orzeł Karpat skrzydłem wiatru nie poruszył (ни орёл Карпат крылом ветра не коснулся), gdzie zaledwo okiem sięgnął (куда едва глазом достал; sięgnąć – дойти; достать; простереться; jak okiem sięgnąć – куда ни взглянешь), z mordowanej piersi silnie dobędzie ostatku głosu i zanuci pieśń pobożną (из измученной груди сильно извлечёт = извлёк остаток голоса и запел религиозную песню; mordować – утомлять, изматывать; мучить; dobyć czegoś – книжн. вынуть, извлечь что-л.; zanucić – запеть /вполголоса/; pobożny – набожный; божественный, религиозный).
Żal mu szczery serce ścisnął; tam zostawił wszystko drogie, co polubił i ukochał, a więc podleciawszy wyżej, gdzie ni sęp, ni orzeł Karpat skrzydłem wiatru nie poruszył, gdzie zaledwo okiem sięgnął, z mordowanej piersi silnie dobędzie ostatku głosu i zanuci pieśń pobożną.
Była to jedna z kantyczek (была это одна из /тех/ песен; kantyczka – религиозная песня), które dawniej w swej młodości (которые прежде в своей молодости), kiedy nie znał żadnych czarów (когда он не знал никакого колдовства; czary – мн. чары, волшебство, колдовство), duszę jeszcze miał niewinną (душа у него ещё была невинной), ułożył na cześć Marii i śpiewał zawsze codziennie (сочинил в честь Марии и пел всегда ежедневно; ułożyć – сложить, сочинить; na cześć kogoś – в честь кого-л.).
Była to jedna z kantyczek, które dawniej w swej młodości, kiedy nie znał żadnych czarów, duszę jeszcze miał niewinną, ułożył na cześć Marii i śpiewał zawsze codziennie.
Głos jego niknie w powietrzu (голос его замирает в воздухе; niknąć – исчезать, замирать /о звуках/), choć śpiewa z serca serdecznie (хотя он поёт от сердца сердечно; z serca – от сердца), ale pasterze górale (но пастухи-гурали, góral – горец, гураль /коренной житель польских Татр/), co pod nim na górach paśli (что под ним на горах пасли), zdziwieni podnieśli głowy (удивлённые = удивлённо подняли головы; zdziwiony – удивлённый, zdziwić się – удивиться), chcąc wiedzieć (желая знать; chcieć – хотеть, желать), skąd pieśń nabożna słowa im z chmurą przynosi (откуда божественная песня слова /свои/ им с тучей приносит; nabożny – набожный; божественный). Głos jego bowiem nie poszedł w górę (ибо голос его не пошёл вверх; bowiem – потому что, так как, ибо; góra – гора; na górę – вверх), ale przyległ do tej ziemi (а прилёг к земле; ale – но, а; przylec – диал. прилечь), by zbudował ludzkie dusze (чтобы облагородил = облагородить человеческие души; zbudować – построить; книжн. благотворно повлиять, облагородить).
Głos jego niknie w powietrzu, choć śpiewa z serca serdecznie, ale pasterze górale, co pod nim na górach paśli, zdziwieni podnieśli głowy, chcąc wiedzieć, skąd pieśń nabożna słowa im z chmurą przynosi. Głos jego bowiem nie poszedł w górę, ale przyległ do tej ziemi, by zbudował ludzkie dusze.
Skończył pieśń całą (закончил всю песню), zdziwiony wielce patrzy (удивлённый очень, смотрит; wielce – книжн. весьма, очень), że w górę nie leci wyżej (что он вверх не летит выше), że zawisł w miejscu (что повис на месте; zawisnąć – повиснуть; w miejscu – на месте). Spojrzy dokoła (посмотрит вокруг) – już towarzysza nie widzi swojej podróży (уже не видит своего спутника; towarzysz podróży – спутник; podróż – путешествие); głos jeno mocny nad sobą słyszy (только голос сильный над собой слышит), co zagrzmiał w sinawej chmurze (что раздался в синеватой туче; zagrzmieć – загреметь, прогреметь; раздасться; siny – синий; chmura – туча):
Skończył pieśń całą, zdziwiony wielce patrzy, że w górę nie leci wyżej, że zawisł w miejscu. Spojrzy dokoła – już towarzysza nie widzi swojej podróży; głos jeno mocny nad sobą słyszy, co zagrzmiał w sinawej chmurze:
– Zostaniesz do dnia sądnego (останешься до скончания века; dzień sądu/sądny dzień – судный день; do sądnego dnia – до скончания века), zawieszony tak jak teraz (подвешенный так как сейчас)! Jak zawisł w miejscu (как он завис на месте), dotychczas buja (/так/ до сих пор качается; dotychczas – до сих пор), a choć mu słowa w ustach zamarły (и хотя ему = у него слова в = на губах замерли; usta – рот; губы; zamrzeć – замереть), choć głosu jego nikt nie dosłyszy (хотя голоса его никто не расслышит), starcy (старики; starzec – старик), co dawne pamiętają czasy (что прежние помнят времена), gdy miesiąc w pełni zabłyśnie (когда месяц в полнолуние блеснёт; miesiąc – уст. месяц /луна/; pełnia/księżyc w pełni – полнолуние; zabłysnąć – блеснуть), przed niewielu jeszcze laty wskazywali czarną plamkę jako ciało Twardowskiego zawieszone do dnia sądu (ещё немного = несколько лет назад показывали чёрное пятнышко как тело Твардовского, подвешенное до судного дня; przed – тому назад; niewiele – немного; plama – пятно).
– Zostaniesz do dnia sądnego, zawieszony tak jak teraz! Jak zawisł w miejscu, dotychczas buja, a choć mu słowa w ustach zamarły, choć głosu jego nikt nie dosłyszy, starcy co dawne pamiętają czasy, gdy miesiąc w pełni zabłyśnie, przed niewielu jeszcze laty wskazywali czarną plamkę jako ciało Twardowskiego zawieszone do dnia sądu.
5. Zajęcze serce7
(Заячье сердце)
Na wyspie (на острове), w pośrodku Wisły (посредине Вислы; /w/pośrodku – посредине), stał wielki zamek przed laty (стоял много лет назад большой замок; przed laty – много лет назад), cały murem otoczony (весь окружённый стеной; mur – стена /каменная/), w każdym rogu grube baszty (в каждом углу толстые башни; róg – угол /наружный/), wiewały na nich gęsto chorągwie i gęste straże poustawiane (развевались на них плотно знамёна и частые караулы /были/ расставлены; chorągiew – флаг, знамя, стяг; gęsty – густой; плотный; частый; straż – ж. охрана; стража; караул). Most skórzany na łańcuchach łączył wyspę z brzegiem ziemi (кожаный мост на цепях соединял остров с берегом; skóra – кожа).
W tym zamku mieszkał pan możny (в этом замке жил могущественный господин; zamek – замок, pan – хозяин; господин), rycerz bitny (храбрый рыцарь; bitny – воинственный, храбрый), zawołany (прирождённый; zawołany – призванный; прирождённый). Ile razy trąba brzmiała nad wchodową bramą zamku (сколько раз раздавалась труба над входными воротами замка; brzmieć – звучать; раздаваться; wchodowy – уст. входной), zwiastowała powrót pana (возвещала возвращение хозяина), zwycięstwo i łup bogaty (победу и богатую добычу).
Na wyspie, w pośrodku Wisły, stał wielki zamek przed laty, cały murem otoczony, w każdym rogu grube baszty, wiewały na nich gęsto chorągwie i gęste straże poustawiane. Most skórzany na łańcuchach łączył wyspę z brzegiem ziemi.
W tym zamku mieszkał pan możny, rycerz bitny, zawołany. Ile razy trąba brzmiała nad wchodową bramą zamku, zwiastowała powrót pana, zwycięstwo i łup bogaty.
Po długich i ciemnych lochach wiele brańców osadzono (по = в длинных и тёмных подземельях /было/ поселено/посажено много пленников; loch – подвал, погреб; подземелье; braniec – пленник). Codziennie musieli robić (каждый день они должны были работать; codziennie – ежедневно, каждый день; musieć – быть должным/вынужденным; robić – делать; работать): to naprawiać mury grube (то чинить толстые стены; naprawiać – ремонтировать, чинить), to uprawiać piękny ogród (то заниматься прекрасным садом; uprawiać coś – заниматься чем-л.). Między tymi była baba (между этими = ними была баба; między – между, среди), stara baba czarownica (старая бабка колдунья; baba – баба; бабка), której męża trzymał w więzach (мужа которой /рыцарь/ держал в узах, mąż – муж): ta się zemścić zaprzysięgła (та дала клятву отомстить; zaprzysiąc – присягнуть, принять присягу, дать клятву).
