Максим Дзевенис - Польские сказки
Przywitał go Gaweł u namiotu swojego, uściskali się, przy czym Gwoździk koronę pod pachę wziął bez ceremonii i poprowadził go na zamek do córki. Tu wystrojona królewna Marmuszka czekała już na narzeczonego w szatach ze złotogłowiu, a piękna tak, że jak od słońca bił blask od niej, ale minkę miała dumną, na wybawcę spoglądała z góry.
Gwoździk, poczciwe człowieczysko (Гвоздик, добрый человечек), koronę rzuciwszy do kufra i pozbywszy ceremonialnych strojów (корону кинув = забросив в сундук и избавившись от церемониальных одежд; pozbyć się kogoś, czegoś – избавиться от кого-л., чего-л.), w doskonałym humorze siadł za stół (в превосходном настроении сел за стол, humor – юмор; настроение). Wesele Gawła z królewną Marmuszka odbyło się tegoż dnia (свадьба Гавла с = и принцессы Мармушки состоялась в тот же день: «того же дня»), przy wielkiej radości wszystkich mieszkańców stołecznego grodu (при = к великой радости всех жителей столицы: «столичного города»; stołeczny – столичный; gród – ист. укреплённое поселение, город, замок).
Byli na nim jeszcze trzej wojewodowie Gawła i wojsko jego całe stało pod murami (были на нём ещё трое воевод Гавла, и всё войско его стояло под городскими стенами), ale że bardzo dużo jadło i piło (но, так как, много ело и пило; że – так как), król Gwoździk przymówił się wprędce (/так что/ король ласково попросил = спросил вскоре; przymówić się o coś – ласкаясь, попросить о чём-л.), czyby go nie można rozpuścić (нельзя ли его распустить).
Gwoździk, poczciwe człowieczysko, koronę rzuciwszy do kufra i pozbywszy ceremonialnych strojów, w doskonałym humorze siadł za stół. Wesele Gawła z królewną Marmuszka odbyło się tegoż dnia, przy wielkiej radości wszystkich mieszkańców stołecznego grodu.
Byli na nim jeszcze trzej wojewodowie Gawła i wojsko jego całe stało pod murami, ale że bardzo dużo jadło i piło, król Gwoździk przymówił się wprędce, czyby go nie można rozpuścić.
Gaweł zgodził się na to i poszedłszy w kątek potarł swój pierścień wydając stosowne rozkazy (Гавел согласился на это и пойдя = отойдя в уголок, потёр своё кольцо, отдавая соответствующие приказы; wydawać rozkazy – отдавать приказы). Nazajutrz i wojewodów (на следующий день и = ни воевод), i wojska nie stało (ни войска не стало), a Gaweł pozostał sam z żoną (а Гавел остался один с женой).
Wkrótce jakoś potem stary Gwoździk (вскоре как-то потом старый Гвоздик), który pić i jeść (который пить и есть), a za stołem długo przesiadywać lubił (а за столом долго просиживать любил), zjadłszy na wieczerzę ogromny krąg kiełbasy i wypiwszy całą stągiew piwa (съев на ужин огромный круг колбасы и выпив целую кадку пива), w nocy Panu Bogu ducha oddał (ночью Господу Богу душу отдал). Sprawiono mu pogrzeb wspaniały (устроили ему похороны пышные), po czym Gawła ukoronowano razem z jego żoną i poczęło się panowanie (после чего Гавла короновали вместе с его женой и началось /его/ правление).
Gaweł zgodził się na to i poszedłszy w kątek potarł swój pierścień wydając stosowne rozkazy. Nazajutrz i wojewodów, i wojska nie stało, a Gaweł pozostał sam z żoną.
Wkrótce jakoś potem stary Gwoździk, który pić i jeść, a za stołem długo przesiadywać lubił, zjadłszy na wieczerzę ogromny krąg kiełbasy i wypiwszy całą stągiew piwa, w nocy Panu Bogu ducha oddał. Sprawiono mu pogrzeb wspaniały, po czym Gawła ukoronowano razem z jego żoną i poczęło się panowanie.
Kotek i pies przy nowym królu nieodstępni byli ciągle (котик и пёс при новом короле неотступны были постоянно). Jak Gaweł królował (как Гавел правил), domyślić się łatwo (догадаться легко), znając dobre jego serce (зная доброе его сердце). Począł od tego (начал он с того; od – с /о времени/), że biedny lud od wszelkich podatków i od ciężkich danin uwolnił (что бедный народ от всяких налогов и от тяжких податей освободил; danina – дань, подать), dla ubogich pozakładał szpitale i domy przytułku (для бедных пооткрывал больницы и приюты: «дома приюта»; przytułek – приют), a po całych dniach z kotem i psem chodząc szukał żebraków (и по целых днях = целыми днями ходя с котом и псом искать нищих), kalek, sierot (калек, сирот; kaleka; sierota), aby im pomagać (чтобы им помогать), ratować (спасать), odziewać i karmić (одевать и кормить).
Królowej się to nie podobało (королеве это не нравилось), a jeszcze mniej wszystkim panom przy dworze (а ещё меньше всем господам при дворе), którzy na to nosem kręcili (которые от этого нос воротили; kręcić – крутить, вертеть, kręcić nosem na coś – воротить нос от чего-л.), że Gaweł ich pochlebstw nie słuchał i nie obdarzał ich (что Гавел их лести: «лестей» не слушал и не одаривал их ничем; obdarzać kogoś – делать подарок кому-л.; одарять, наделять кого-л. чем-л.), a cały był biednym oddany (а весь был бедным преданный = всего себя бедным посвящал; oddany – преданный).
Kotek i pies przy nowym królu nieodstępni byli ciągle. Jak Gaweł królował, domyślić się łatwo, znając dobre jego serce. Począł od tego, że biedny lud od wszelkich podatków i od ciężkich danin uwolnił, dla ubogich pozakładał szpitale i domy przytułku, a po całych dniach z kotem i psem chodząc szukał żebraków, kalek, sierot, aby im pomagać, ratować, odziewać i karmić.
Królowej się to nie podobało, a jeszcze mniej wszystkim panom przy dworze, którzy na to nosem kręcili, że Gaweł ich pochlebstw nie słuchał i nie obdarzał ich, a cały był biednym oddany.
Zaczęli więc panowie owi podrwiwać z króla i nawet ośmielili się przed królową przebąkiwać (начали поэтому господа эти подшучивать над королём и даже осмелились перед королевой поговаривать/намекать; podrwiwać z kogoś, czegoś – насмехаться, подшучивать над чем-л., кем-л.; ów – тот; этот, przebąkiwać – поговаривать, намекать), że król to był osobliwy jakiś i musiał chyba sam być lichej kondycji (что король это был особенный какой-то и, видимо, сам был происхождения низкого: «бедного общественного положения»; kondycja – уст. имущественное, общественное положение; lichy – бедный, убогий; плохой), kiedy się tak kochał w pospolitym gminie (когда = если так любил простой народ; kochać się w kimś – любить кого-л; gmin – уст. простой народ; pospolity – обыкновенный, простой, kiedy – прост. если). Ubodło to królową (оскорбило это королеву; ubodnąć – оскорбить, обидеть), która choć męża dosyć kochała (которая, хоть мужа достаточно /сильно/ любила), dumna była z tego (горда была тем; dumny z kogoś, czegoś – гордый кем-л., чем-л.), iż pochodziła z wielkiego rodu Gwoździków i Cwieczków (что происходила из великого рода Гвоздиков и Цвечков; ród – род). Zaczęła więc wypytywać męża o jego ród i genealogię (начала поэтому расспрашивать мужа о его роде и генеалогии; wypytywać o kogoś, coś – расспрашивать о ком-л., чём-л.). Gaweł śmiejąc się zbył ni tym (Гавел, смеясь, отделался /от неё/ ни тем; zbyć kogoś czymś – отделаться от кого-л. чем-л.), ni owym (ни другим), czym wielką wzbudził w niej ciekawość (чем большое = огромное пробудил у неё любопытство).
Zaczęli więc panowie owi podrwiwać z króla i nawet ośmielili się przed królową przebąkiwać, że król to był osobliwy jakiś i musiał chyba sam być lichej kondycji, kiedy się tak kochał w pospolitym gminie. Ubodło to królową, która choć męża dosyć kochała, dumna była z tego, iż pochodziła z wielkiego rodu Gwoździków i Cwieczków. Zaczęła więc wypytywać męża o jego ród i genealogię. Gaweł śmiejąc się zbył ni tym, ni owym, czym wielką wzbudził w niej ciekawość.
Zaczęła mu się więc bardzo przymilać królowa (поэтому стала перед ним очень = сильно заискивать королева; przymilać się komuś – стараться понравиться кому-л.; заискивать перед кем-л.), udawać dla niego nadzwyczaj na miłość i zaręczać mu (изображать для него = к нему необычайную любовь и заверять; udawać – притворяться, изображать; zaręczać – ручаться; заверять, клясться), że choćby prostym człowiekiem był (что хоть бы = если бы даже простым человеком был), ona równie kochałaby go zawsze i wdzięczną mu była za ocalenie królestwa (она так же любила бы его всегда и была бы ему благодарна за спасение королевства; równie – так же, одинаково, столь же; ocalić – спасти). Z wolna też coraz natarczywiej dowiadując się i badając go królowa Marmuszka jednego wieczora (постепенно всё настойчивей узнавая и изучая его, королева Мармушка однажды вечером: «одного вечера»; wolny – медленный; z wolna – постепенно), gdy sami byli i siedzieli w ogrodzie słuchając słowików (когда они были одни и сидели в саду, слушая /пение/ соловьёв; słuchać kogoś, czegoś – слушать кого-л., чего-л.), zaczęła go usilnie prosić i zaklinać (начала его усиленно просить и умолять; zaklinać – заклинать; умолять), aby jej historię swoją od dzieciństwa poczynając opowiedział (чтобы ей историю свою начиная с детства рассказал). Gaweł dobroduszny wyznał jej wszystko (Гавел, добродушный, признался ей во всём; wyznać komuś coś – признаться кому-л. в чём-л.), a naprzód (а сначала), że prostym chłopskim synem był i jakim sposobem do tego cudownego pierścienia doszedł (что простым крестьянским сыном был и каким образом = как это чудесное кольцо достал: «этого чудесного кольца добился»). Nie krył się nawet z tym (не скрывал даже того; kryć się z czymś – скрывать что-л.), gdzie ten swój skarb nosił i jak go potrzeba było używać (где это своё сокровище носил и как им нужно было пользоваться; potrzeba – необходимость; уст. нужно; skarb – сокровище, używać coś – употреблять что-л., использовать что-л., пользоваться чем-л.).
Zaczęła mu się więc bardzo przymilać królowa, udawać dla niego nadzwyczaj na miłość i zaręczać mu, że choćby prostym człowiekiem był, ona równie kochałaby go zawsze i wdzięczną mu była za ocalenie królestwa. Z wolna też coraz natarczywiej dowiadując się i badając go królowa Marmuszka jednego wieczora, gdy sami byli i siedzieli w ogrodzie słuchając słowików, zaczęła go usilnie prosić i zaklinać, aby jej historię swoją od dzieciństwa poczynając opowiedział. Gaweł dobroduszny wyznał jej wszystko, a naprzód, że prostym chłopskim synem był i jakim sposobem do tego cudownego pierścienia doszedł. Nie krył się nawet z tym, gdzie ten swój skarb nosił i jak go potrzeba było używać.
Królowa Marmuszka dowiedziawszy się o tym (королева Мармушка, узнав о том), że zaślubiła chłopa (что вышла замуж за крестьянина; ślub – брак, zaślubić kogoś – вступить в брак, жениться на ком-л., выйти замуж за кого-л.), nie dała tego znać po sobie (не показала виду; nie dać znać po sobie – не показать виду), ale niezmiernie się zgryzła (но начала /этим/ безмерно терзаться: «стерзалась»; gryźć się – терзаться), postanawiając zgubić go i od niego się uwolnić (решив его погубить и освободиться от него; postanawiać – решать).
