Уэйд Миллер - Гадзiна памяцi (на белорусском языке)
- Нiчога дрэннага тут няма, - сказаў Джэкi, калi я спытаўся ў яго пра гэта. - Я раблюся больш адкрытым. Мушу жыць на свеце з такiмi ж чалавечымi стварэннямi, як сам, i таму павiнен пазнаёмiцца з iмi. - Ён раптам крыва ўсмiхнуўся. - Пазаўчора я назiраў за вашай Лiндай, калi яна сядзела на траве з папяровым пакетам i палуднавала. Думаю, што яна спецыяльна выставiла ногi, каб яны загарэлi. Вас, вiдаць, падбадзёрвае прысутнасць у кабiнеце на працягу цэлага дня стварэння з такой вось фiгуркай?
Разумеючы, што гэта быў не вельмi ўдалы прыём тэрапii, я тым не менш быў вымушаны сурова заўважыць.
- Лiнда - вельмi прыстойная дзяўчына i шчаслiвая ў замужжы. Таму вам лепш не думаць пра яе.
У адказ Джэкi толькi самаздаволена ўсмiхнуўся. Знаходзячыся ва ўзбуджаным стане, ён iмкнуўся прымусiць мяне перайсцi да абароны, каб у нашых адносiнах мы памянялiся ролямi. Але ён вельмi абурыўся, калi я прапанаваў аддаць мне бiнокль, i наадрэз адмовiўся зрабiць гэта. I ўсё ж, хоць я больш не настойваў, калi прыём скончыўся, выявiлася, што ён пакiнуў бiнокль на маiм стале. Я схаваў яго побач з крадзенай бялiзнай у шафе для дакумантаў.
На працягу наступных некалькiх тыдняў калекцыя паступова павялiчвалася. Дэталёвыя чарцяжы i планы будынкаў, карты i распiсаныя на паперы планы розных авантур, якiя ён меркаваў здзейснiць. Большасць iх уяўлялi сабой юнацкiя фантазii, аднак мяне турбаваў матыў агрэсiўнасцi, якi ўвесь час паўтараўся. Але якiмi б вычварнымi гэтыя планы нi былi, усе яны ўяўлялi сабой сурагаты сексу - як i ўсе яго дзеяннi ў той час, - i таму я зразумеў, што маю справу з праблемай, якая рабiлася ўсё больш складанай - вызначэннем таго, што Джэкi зрабiў на самай справе i што ён здзейснiў толькi на словах.
Спярша ён нагадаў у час размовы, што ў некалькiх месцах разбiў вокны. Потым пералiчыў пустыя дамы, што будавалiся ў новым раёне, якiя ён паспеў наведаць. Пасля гэтага пачаў расказваць, як урываўся ў памяшканнi, дзе ўжо жылi людзi, у асноўным у кватэры ў цэнтры горада, населеныя адзiнокiмi жанчынамi. Гэтыя процiзаконныя дзеяннi адбывалiся на досвiтку. Джэкi, паводле яго слоў, заходзiў пацiху ў спальню i назiраў некаторы час за спячай жанчынай, а потым крадком, так i не пабудзiўшы яе, выходзiў з кватэры.
- Няўжо вы не баiцёся, што вас могуць злавiць? - спытаў я яго.
- Я нiчога не баюся, - пахвалiўся Джэкi.
Часцей за ўсё ён не тоячыся, з пагардай, ставiўся да астатнiх людзей, асаблiва да тых, хто належаў да органаў улады, напрыклад, да палiцэйскiх - цi да мяне, якога ён таксама лiчыў прадстаўнiком улады. Аднак Джэкi часам перажываў перыяды, калi ён сапраўды саромеўся сваiх паводзiн i прыдумваў сабе ўрачыстыя "запаведзi" для прыстойнага жыцця, якiя ён хутка парушаў цi нават не збiраўся выконваць.
Я пачаў сачыць за газетамi, шукаючы ў iх спасылкi на яго магчымыя подзвiгi. Iх я не знайшоў, разумеючы, аднак, што гэта неабавязкова можна лiчыць дастатковым доказам.
Разбiтае шкло ў вокнах цi збiтая з ног дзяўчынка на пустой вулiцы, такiя здарэннi, за якiя, па яго словах, ён быў адказны, былi, вiдаць, вельмi нязначныя, каб iмi зацiкавiлiся газеты.
Аднойчы я знайшоў паведамленне, ад якога праняў холад. Разведзеная жанчына, вяртаючыся позна вечарам дадому, заспела ў спальнi злодзея. Памiж iмi адбылася бойка, i жанчына была паранена ў плячо, вiдаць, пешняй для лёду. Незнаёмец знiк.
Я адчуў цвёрдую ўпэўненасць, што на жанчыну напаў Джэкi. Як ён i асцерагаўся з самага пачатку, нязначныя адхiленнi пачалi паступова пераходзiць у больш жахлiвыя дзеяннi. I мяне ўвесь час непакоiла думка, што я не магу знайсцi шлях да яго душы i даведацца аб iм праўду.
Вядома ж, Джэкi ў наступны чацвер, у час чарговай кансультацыi расказаў у дэталях пра нападзенне. Ён быў збялелы i напалоханы тым, што здарылася. Рука яго калацiлася, калi ён падаваў мне пешню для лёду, якая, па яго словах, i была ўжытая iм зброя. Потым я сутыкнуўся з жахлiвай дылемай, несумненна, самай пакутлiвай праблемай у маёй лячэбнай практыцы. З аднаго боку, вiдавочна, што Джэкi Н'юман з'яўляўся небяспечным для грамадства i маiм абавязкам было перадаць яго справу палiцыi. З другога боку, перада мной сядзеў пацыент, якога мучыла хвароба, а метады, што ўжывае палiцыя, не змогуць нi вылечыць яго, нi аказаць дапамогi. Акрамя таго, над усiм, нiбы туман, павiсла складанае пытанне: што, калi Джэкi мог гэтак жа проста прачытаць тое ж паведамленне ў газеце, што i я, i прыстасаваць яго да ўласнага жыццяпiсу? Таму, дзе б нi была схавана праўда, у мяне быў свой абавязак.
Лiнда заўважыла маю надзвычайную дэпрэсiю.
- Доктар, вы занадта многа працуеце. Чаму б вам крыху не адпачыць? Пасля вакацый вы адчулi б сябе лепш.
- Я не супраць, Лiнда, але, баюся, на гэта няма часу. Мне б увесь час думалася, што я бежанец. У мяне пад наглядам хворы, i я павiнен давесцi яго лячэнне да канца.
- Ну, на тыдзень вы б маглi адлучыцца.
- Толькi не з гэтым пацыентам. Спадзяюся, што змагу ўрэшце зрабiць вывад, што гэта iстэрычная фантазiя i што працяглы эмацыянальны канфлiкт вымушае яго адыходзiць ад свайго сапраўднага я. Дагэтуль не змог вызначыць гэтае я, якое яно на самай справе.
Я прыняў рашэнне. На мне ляжала адказнасць за Джэкi. Я разумеў, што павiнен пазбегнуць прафесiйнай пасткi, зацiкавiўшыся пацыентам звыш меры, бо iнакш схiлюся на яго бок замест таго, каб заставацца ўбаку. Я i так пачаў ужо адчуваць, што праяўляю недарэчны бацькоўскi клопат. Разам з тым заўважыў прыкметы i iншых небяспек як для меня, так i для iншых. Джэкi дэманстраваў класiчныя сiмптомы манii вялiкасцi, канчатковым выяўленнем якой з'яўляецца, як вядома, забойства. Цяпер ён гаварыў, што ўзбройваецца, "таму што маё жыццё ў небяспецы" - хоць, наколькi я мог меркаваць, ён нiчога дзеля гэтага не рабiў. Ён нарэшце прызнаўся, што начамi марыць - уяўляе сябе асам - злачынцам, кiраўнiком злачынных змоў, шалёна носiцца ў вялiкiм чорным аўтамабiлi.
Перыяды шчырага пакаяння здаралiся ўсё радзей, i Джэкi з усё больш адкрытай падазронасцю ставiўся да мяне i маiх метадаў, па iронii лёсу, якраз у той час, калi я быў яму патрэбны больш, чым калi-небудзь. Калi я прапанаваў скарыстаць пентатол у якасцi дапамогi, каб дабрацца да каранёў яго псiхозу, Джэкi наадрэз адмовiўся. Ён са злосцю зыркнуў у мой бок, калi я спытаў аб прычынах адмовы.
- Вы ведаеце чаму.
- Не, калi гэта можа дапамагчы. Пентатол проста расслабляе падсвядомыя ахоўныя функцыi мозга. Таму яго часта называюць сывараткай праўды. - Я растлумачыў важнасць спавядання для тэрапii на аснове самааналiза. - Амаль усе мы карыстаемся той цi iншай формай спавядання ў якасцi прыроднага засцерагальнага клапана. Дзiця выкарыстоўвае для гэтага сваю мацi, муж - жонку цi наадварот... Так, калi была яшчэ жывая мая жонка, я часта рабiў яе сваiм спавядальнiкам, каб пазбавiцца любых дэпрэсiй, што мучылi мяне.
