Л Дайнеко - Чалавек з брыльянтавым сэрцам (на белорусском языке)
У спакайнейшы час нехта абавязкова б пажартаваў: "А цi не пашукаць нам пластмасавых грыбоў?" I нехта, вядома жартуючы, пачаў бы ўзiрацца ў траву i мох пад нагамi, дастаўшы з кiшэнi ножык-складанчык. Але сёння было не да гэтага. Напоўнены дымам лес, лес, дзе нiколi не пачуеш мяккага пошуму дрэў, здавалася, хацеў як найхутчэй вышпурнуць людзей i iхнiя машыны ў чыстае поле. А там было толькi адно - дым, трывога...
У Соснах высветлiлася, што шышкагаловiкi i каля сотнi робатаў спрабавалi штурмаваць пасёлак, але былi адбiты. Пакарэжаныя, патрушчаныя робаты валялiся на дарогах i сцяжынках, як самы звычайны металалом. Капiтан Хвалiбог, чакаючы новага загаду, аб'явiў прывал. Радаслаў Буслейка толькi пачаў вылазiць з амфiбii, як мноства ўсхваляваных i здзiўленых галасоў закрычала:
- Глядзiце! Хутчэй глядзiце на неба!
На небе, на цёмным воблаку, якое, нiбы агромнiсты валун, стаяла над зямлёй, вялiкiмi чырвонымi лiтарамi было напiсана: "Жыхары адной з намi планеты, прапануем вам заключыць перамiр'е". Нясцерпна яркiя зiхоткiя лiтары бачылi тысячы, дзесяткi тысяч людзей, i ўсе гэтыя людзi з хваляваннем, з лiпкiм халадком на скуры думалi: "Як i хто напiсаў такiя словы?" Гэты ашаламляльны сваёй нечаканасцю заклiк чыталi ў Менску i Барысаве, у Чэрвенi i Смалявiчах, i ўсюды людзi ўзбуджана выходзiлi на вулiцы, на цэнтральныя плошчы i крычалi:
- Перамiр'е! Перамiр'е!
З бiблейскiх часоў, калi таямнiчая рука вывела на сцяне палаца вавiлонскага цара суровыя словы, якiя прадказвалi смерць i разбурэнне, не сутыкалiся зямляне з падобным вiдовiшчам. Генерал Журкевiч адразу даў згоду на перамiр'е, i адразу ж замоўкла стралянiна, патух агонь, развеяўся дым.
Усе былi задаволены нечаканай развязкай, i толькi капiтан Хвалiбог з непаразуменнем глядзеў на неба, дзе беглi воблакi, адны цёмныя воблакi, i пытаў:
- А куды ж яна дзелася?
- Хто? - куточкамi вуснаў iранiчна ўсмiхнуўся Радаслаў.
- Ды гэтая Старая Цывiлiзацыя.
- Знiкла... Пайшла... Як вада ў пясок.
Хвалiбог са злосцю зiрнуў на стрэсаператара, палез у камандзiрскi люк амфiбii.
Скончылiся баявыя дзеяннi, у якiх атрад стрэсаператараў прыняў, можна сказаць, мiнiўдзел. Амаль усе вырашылi адразу ж вярнуцца ў Татры, i толькi Радаслаў Буслёйка надумаў на дзянёк iрвануць у Менск.
- Дзед з цябе ўсю тваю анархiю выб'е, - пачаў прыпалохваць яго Карл.
- Нас жа пасылалi на два днi, - вёў сваё Буслейка. - А ваявалi мы толькi нейкiх пяць гадзiн. Менск - мой студэнцкi горад, мая, можна сказаць, першая любоў. Я i з Нiначкай там сустрэўся. Ды ўсёй аператыўнай памяцi камп'ютэра не хопiць, каб узнавiць, ажывiць тыя гады, месяцы, днi, хвiлiны, iмгненнi. Колькi там перадумана, прапушчана праз душу i мозг. Колькi там пакiнута слядоў i слядочкаў, уздыханняў i надзей.
- Я здагадваўся, што ў цябе паэтычнае нутро, але не думаў, што ты такi сiропны сентыменталiст, - сказаў, хiтра прыжмурваючы цёмныя вочы, Гакенхольц. - Каб такое пачуў Лех Патоцкi, адразу б закрычаў: "Iдзi ў паэты!" i выгнаў са Стрэсографа. Ды i наконт аператыўнай памяцi камп'ютэра ты перабраў - i перабраў, трэба сказаць, нахабна i дужа самаўпэўнена.
- Гiпербала, - згадзiўся Радаслаў. - Куды нам, двухногiм i аднагаловым, цягацца з камп'ютэрам. Але павер, дарагi дружа Карл, што ўсё гэта я гавару ад самага шчырага сэрца. Я вельмi люблю Менск i хачу, каб ты таксама ўбачыў яго. А Патоцкi мяне зразумее i даруе.
- Ну, добра, а як ты думаеш вярнуцца заўтра на Стрэсограф? - пачаў здавацца Гакенхольц.
- Праблем няма. Хто-небудзь з сяброў падкiне на самалёце або верталёце. Я ж чалавек кампанейскi, i ў мяне ў Менску мора сяброў.
- Няўжо цэлае мора? - дураслiва выкруглiў вочы Карл.
- Не мора, дык вялiкае возера.
Яны засмяялiся i пачалi ўпрошваць капiтана Хвалiбога падвезцi iх на амфiбii да Менска. Той катэгарычна адмовiўся.
- Я абавязаны даставiць вас назад, у Смалявiцкi аэрапорт. Я адказваю за падначаленых мне гвардзейцаў i за вас. Так-так, спадары стрэсаператары, за вас.
- А як жа Вялiкая Эра Плюралiзму? - падкалоў Буслейка.
- Там, дзе пачынаецца асфальт вайсковых гарадкоў, канчаецца плюралiзм, - адчаканiў капiтан.
Немагчыма было аспрэчваць такую жалезную логiку. Раззлаваны Буслейка i ўсмешлiвы, як заўсёды стрыманы Гакенхольц вымушаны былi вярнуцца ў Стары аэрапорт. А там, вядома ж, нiхто не мог дакладна сказаць, калi чакаецца рэйс на Стрэсограф.
- Каб цябе ўдарыла громам па жывату, - успомнiў Буслейка прабабчыну кляцьбу. - Пайшлi, Карл, пiва пiць.
Выпiлi халоднага пiва з вялiкiх бляшанак i засумавалi. У аэрапорце быў вiдэасалон "Зялёны Дуб", дзе суткамi круцiлi касмiчныя баявiкi, але такое дабро мелася i ў Татрах.
Радаслаў плюхнуўся на пластмасавую лаўку, што, не баючыся дажджу i снегу, якi ўжо год стаяла ў скверыку, цiскануў кнопку транзiстара, уманцiраванага ў парэнчу. Загучала беларуская песня, раздумлiвая i старая, як неба над зямлёй:
Накапала карэння
З-пад белага камення,
Вымыла ў рацэ,
Адтапiла ў малацэ.
Яшчэ корань не ўскiпеў,
А ўжо мiлы прыляцеў.
Словы песнi, яе мелодыя i настрой так рознiлiся з грымучым аэрапортам, з мiльготкiмi яркiмi агнямi, з велiзарнымi аэробусамi, якiя, цяжка праломваючы нябесны блакiт, упэўнена кiравалi да зямлi, што Буслейка аж задыхнуўся, аж сэрца пякуча зашчымела ў грудзях. Ён узняўся з лаўкi, прыклаў халодныя пальцы да павек i скроняў. Калiсьцi на месцы гэтага шэрага цвёрдага асфальту быў луг, лужок з першай мяккай травой, з жоўтымi плямамi-ўспышкамi свежай сакавiтай лотацi i маленькiмi астраўкамi снегу, якi таямнiча ззяў, пералiваўся брыльянтавым бляскам у месячныя ночы. Калiсьцi тут булькаталi ручаi, жылi матылькi i стракозы, натхнёна крумкалi ў цёплых лужынах жабы. I нейкая дзяўчына, вядома ж, прыгожая, задуменная, марыла аб сваiм каханым. Усё гэта ўладарна выцеснiў, змёў з зямлi аэрапорт. Будучым пакаленням застаўся толькi едкi востры пах згарэлай гумы, грамавыя раскаты турбiн, перадпалётная туманная туга пасажыраў, якая складаецца з неабходнасцi i непрадбачанасцi разлукi i з рудыментарнага страху вышынi.
Карл Гакенхольц, прыроджаны немец, таксама ўважлiва слухаў песню i амаль разумеў яе. Справа ў тым, што афiцыйнымi мовамi Iндаэўрапейскай Канфедэрацыi парламент болыпасцю галасоў абраў латынь i эсперанта. Усе ж астатнiя, у тым лiку i беларуская, рабiлiся афiцыйнымi па чарзе. Надыходзiў абумоўлены пагадненнем час, i мова на цэлы месяц рабiлася афiцыйнан. На ёй (плюс на латынi i эсперанта) друкаваўся "Парламенцкi Веснiк", вялi перадачы радыё i тэлебачанне, прыносiлi прысягу народам члены парламента, аддавалi загады ў войску. Гэта было выдатным дасягненнем Сусветнага Саюза Моў, хоць напачатку яму моцна перападала ад шматлiкiх скептыкаў. Але Саюз дамогся свайго. Ягоныя лiстоўкi, якiмi ён перад Вялiкiм Рэферэндумам абклеiў i засыпаў амаль усю планету, пачыналiся так: "Зямлянiн! Якiмi вачамi глядзiць на цябе Бог? Калi ў цябе чорныя вочы, глядзiць чорнымi, калi ў цябе шэрыя вочы, глядзiць шэрымi, калi сiнiя - сiнiмi. Гэтак жа сама Бог размаўляе з табой. Кожная мова, якая толькi жыве пад небам, зразумелая i блiзкая яму. Бог размаўляе з табой на тваёй роднай мове".
