Леонид Панасенко - Уратуйце нашы душы ! (на белорусском языке)
Вусны яго ўсё яшчэ памяталi крыжык. Цi то па кантрасце - метал i цела, цi то з-за таго, што тут, на караблi, упершыню ажыццявiлася яго крыху дзiўнае прызнанне ў каханнi, якое Ён за гэтыя днi паўтарыў - не ў думках, а наяве! дзесяткi разоў, i кожны раз яго пранiзвала вострае пачуццё шчасця, што нi ў якое параўнанне не iшло з тым, падказаным фантазiяй.
Яно было такое вялiкае, усеабдымнае, што ўвабрала ў сябе цяпер i свята iх целаў, i бязмежнасць волi i пяшчоты, i гэты крыжык, i далёкiя халодныя зоркi, пераблытала ўсё, размыла ў перадсоннай асалодзе, i з гэтага марыва выплыла раптам думка пра Бога. Цiхая, спакойная, зусiм не адпаведная тым бурлiвым пачуццям, якiмi Ён жыў апошнiя днi, нават не думка, а малiтва, самаробная i наiўная, як уздых, як апошняе прызнанне.
"Калi ты ёсць... Там, сярод зорак... Калi ты ўсемагутны... Зрабi так... Зрабi так, каб гэта доўжылася вечна! Ну, не вечна, я разумею... Усё жыццё. Усё наша жыццё. Я не хачу вяртацца дадому, у кантору. Я не хачу страцiць яе. Не хачу хiтраваць, манiць, выкройваць некалькi гадзiн для сустрэч у гатэлi. Я не хачу былога жыцця, Госпадзi! Нi канторы сваёй, нi горада. Дай нам усё новае, Госпадзi. Падоўжы гэтае свята. Калi ты ўсемагутны, разбi, калi ласка, гэты карабель аб каралавыя рыфы i дай нам кавалачак раю! Не, не, не твайго, я яго i дарма не хачу. Хай гэта будзе незаселеная выспа, я ўсё зраблю сваiмi рукамi, Божа, я здолею, я люблю працаваць. Я складу сваё жыццё на выспе па цаглiнцы, як гэта робяць майстры-муляры. Мы народзiм шмат дзяцей. Я паклапачуся, каб мая каханая дзень i ночь насiла маё чарговае дзiця, Госпадзi. Тут тваёй дапамогi не спатрэбiцца. Ты толькi разбi, калi ласка, гэты карабель!.."
I толькi Ён паспеў дадумаць апошнiя словы малiтвы, як адбыўся цуд.
На iмгненне Ён некуды цi то нырнуў, цi то правалiўся i апрытомнеў ужо па пояс у вадзе з каханай на руках. Вось яна - выспа! Гарачае сонейка, пальмы, яркая зелянiна. Дзякуй табе, Госпадзi! Я нiколi не верыў у цябе, дакладней, не задумваўся над тваiм iснаваннем, а ты, значыцца, ёсць, такi шчодры, велiкадушны. Як б'ецца сэрца! Застаецца толькi пабудзiць маю новую жонку, паказаць ёй рай, якi ты нам падараваў, i падзякаваць табе, усемагутны...
Стукалi ў дзверы каюты.
Ён шчоўкнуў замком, яшчэ пагойдваючыся ў пяшчотных хвалях сну i шкадуючы, што гэта быў толькi сон.
У калiдоры стаяў марскi афiцэр.
- Мы тонем, - сказаў ён. - Тэрмiнова адзеньце выратавальныя камiзэлькi на сябе i на даму i падымайцеся на палубу, да шлюпак. Прашу як мага хутчэй.
- Вы паслалi сiгнал бяды? - ачмурэла спытаўся Ён, усё яшчэ не развiтваючыся са сном-мрояй i не прымаючы рэальнасцi таго, што адбывалася.
- Вядома, - адказаў афiцэр. - Радыст перадае яго няспынна. Абавязкова адзеньцеся ў цёплае. Прабачце, я мушу iсцi будзiць астатнiх пасажыраў.
Ён пайшоў, не зачынiўшы дзвярэй.
Наш герой дакульгаў да ложка, стаў тармасiць каханую.
- Супакойся. Дай мне паспаць, - слаба адбiвалася Яна, думаючы, напэўна, што Ён зноў дамагаецца кахання.
- Ды прачнiся ты! - закрычаў Ён. - Мы тонем!
Ён змарнаваў добрае паўгадзiны, каб пабудзiць яе i прымусiць адзецца, адзецца самому i нацягнуць жоўтыя выратавальныя камiзэлькi.
- Ты ўсё прыдумаў, скажы?! - жаласна паўтарала Яна, не знаходзячы патрэбных рэчаў. - Любы, скажы, што ты пажартаваў. Ты жартуеш, га? Наш карабель не можа патануць - пра гэта пiсалi ўсе газеты. Навошта гэтыя недарэчныя жарты? Я стамiлася. Я хачу спаць. Паслухай: усё спакойна. Нiхто нiкуды не бяжыць, не чуваць гудка.
У яе словах быў сэнс, i на нейкi момант Ён сам паверыў, што гэта недарэчны жарт дурнога цi п'янага афiцэра. Але нешта iнтуiтыўна падказвала яму не слухаць шалапутнае дзяўчо, а спяшацца, спяшацца з усяе моцы.
Не звяртаючы ўвагi на пратэсты i просьбы каханай, Ён сiлай выцягнуў яе ў калiдор, убачыў там iншых пасажыраў - разгубленых, здзiўленых - i зразумеў: усё гэта - праўда.
На шлюпачнай палубе тоўпiлiся сотнi людзей, навокал стаяў трывожны гоман.
Яго каханая нарэшце паверыла i цiха заплакала. Гэтыя слёзы адразу ж вярнулi Яму здольнасць думаць i дзейнiчаць. Цвярозым позiркам дзелавога чалавека Ён iмгненна вызначыў: калi сюды рынуцца ашалелыя пасажыры трэцяга класа, тых шасцi шлюпак, якiя пакуль яшчэ не спусцiлi на ваду, вядома ж, на ўсiх не хопiць.
Ён рушыў да блiжэйшай, на хаду супакойваючы сваю дзяўчынку, угаворваючы яе не плакаць.
- Кiнь. Нiчога страшнага не будзе. Ну, паплаваем крыху ў шлюпцы. Дробязь! Да нас ужо спяшаюцца на дапамогу.
Iх спынiў афiцэр:
- Толькi жанчыны i дзецi. Пакуль - толькi жанчыны i дзецi.
Яна заплакала яшчэ мацней, павiсла ў яго на шыi.
- Я нiкуды без цябе не пайду!
- Супакойся, любая, - угаворваў Ён яе i цiхенька падштурхоўваў да праходу, зробленага маракамi. - Iдзi! Хутчэй! Я буду побач з табою - вось убачыш.
I Яна паслухалася, божая авечка, як паслухалася тады, у калiдоры офiса.
А Ён, зарыентаваўшыся, тут жа разгарнуў бурную дзейнасць, дапамагаючы афiцэрам i матросам падтрымлiваць парадак пры пасадцы на шлюпкi. Краем вока ён увесь час сачыў за адзiнаццатаю, дзе была яго каханая, трымаўся побач. I калi адзiнаццатая рушыла ў цемру, за борт, Ён са спрытам звера слiзгануў праз матроскi кардон, апякаючы далонi, спусцiўся па канаце на карму шлюпкi i тут жа трапiў у абдымкi сваёй любай. У агульнай мiтуснi, у калейдаскопе асветленых iлюмiнатараў, паблiзу якiх апускалася на ваду шлюпка, яго ўчынак застаўся незаўважаны.
Спатрэбiлiся весляры - i Ён прабiўся скрозь натоўп да вясла. За iм следам у цемры ценем прайшла яго спадарожнiца.
Яны адплывалi ад карабля - ён, велiзарны, ззяў агнямi, а нос яго ўжо крыху асеў, i цяжка было паверыць, што гэты плывучы горад можа хутка пайсцi пад ваду. Сярод галашэнняў, уздыхаў, шэптаў, iстэрычных крыкаў Ён злавiў слова "айсберг" i здзiвiўся: як жа яны не адчулi ўдару ледзяной гары?
I тут Ён успомнiў сваю начную малiтву - i жахнуўся.
- Божа, - прамармытаў Ён, сутаргава працуючы вяслом, - ты ўсё пераблытаў. Дзе востраў, дзе каралавыя рыфы?! За бортам - ледзяная вада. Там смерць - за бортам. Што ты нарабiў, Госпадзi?! Хiба гэтага я ў цябе прасiў?
Шлюпку раптам рэзка гайданула. Каханая, адпусцiўшы на iмгненне яго локаць, ускрыкнула i ўпала ў ваду. Ён кiнуў вясло, скочыў услед за ёю i таксама ўскрыкнуў - апякла ледзяная вада.
Божа! Дзе Яна? Вось! Вось Яна! Вочы заплюшчаныя, але дыхае. Вiдаць, спужалася цi перахапiла дух ад холаду.
- Гэй, дапамажыце! - закрычаў Ён, убачыўшы, што абрысы шлюпкi адыходзяць у ноч. - Падбярыце нас!
У адчаi Ён схапiў каханую за плечы, пачаў трэсцi з усяе моцы.
- Працуй рукамi i нагамi, чуеш! Мы скачанеем у гэтай вадзе! Варушыся!
З карабля данеслася музыка, i Ён падумаў, што звар'яцеў. Не, на шлюпачнай палубе сапраўды вiдаць былi маленькiя постацi аркестрантаў. Гэта яны звар'яцелi: граюць "Блiжэй да цябе, Госпадзi!" Дзiва што!
