Михаил Ларин - Прышлы (на белорусском языке)
Нечакана збоку пачуўся лёгкi шоргат. Быццам нехта цiха ступаў босымi нагамi па ўшпiлянай глыбокiмi трэшчынамi, сухой, як каменне, зямлi. Я азiрнуўся на шоргат, але нiкога не ўбачыў. Пазапiхаўшы ў кiшэнi тыя сарваныя агуркi, што засталiся, я, нiбы шкадлiвы школьнiк, паспрабаваў выскачыць з агародзiка. I тут раптоўна зразумеў, што хтосьцi мяне злавiў. Цi не было ўжо гэта маё сумленне?
Ды не, пры чым тут сумленне? Хтосьцi толькi што несумненна быў за маёй спiнай, там, на агародзiку. Не мог я памылiцца! Мне нават здалося, што гэты, нябачны, перарывiста дыхаў мне ледзьве не за каўнер. I тая затуманеная галiнка, якая гайданулася...
Неспадзеўкi на маiх вачах, немаведама скуль узяўшыся, густы туман адразу схаваў агародзiк i блiзкiя дрэвы. Быццам адрэзаў ад майго позiрку. Дзiўны, скажу я вам, быў той туман. Няправiльны. Не расцякаўся клубамi па лагчынцы, а сваёй трохi блакiтнаватай непразрыстай сцяной спынiўся за метр ад мяне.
У страху я падаўся назад, але ўжо праз хвiлiну наткнуўся на непраходныя зараснiкi. Азiраючыся то на дзiўны калматы туман, то на суцэльную сцяну калючых кустоў, я стаў кiдацца, як упаляваны звер.
Так, мне было страшна. Як, напэўна, кожнаму, хто б трапiў у падобную гiсторыю. Гэтая iдыётка Нiкiшова прывалакла мяне к чорту на рогi. Забаўляецца сабе на ўцеху, а мне - мардавацца цяпер. Хоць я павiнен не лаяць Светку, а дзякаваць ёй. Тут, на турбазе, я Клаву сустрэў... Нечакана. Нечакана сярод калючага хмызняковага засiлля я ўбачыў прасвет. Не раздумваючы, кiнуўся туды.
2. Кароўская
Ды што сёння за дзень такi шалёны i незразумелы! Думала - раней упраўлюся i дахаты. Дзень нараджэння ўсё ж такi. Ды хто пра гэта думае? Адна я i помню. Нават Колька, муж, забыўся. Ад ранiцы за шкарпэткi нявымытыя лаяўся. Хай сабе, да гэтага не прывыкаць. Шторанiцы да чаго-небудзь, а знойдзе прычапiцца. Вiдаць, у яго натура такая...
Даша. Дачушка, вядома, успомнiла б, але яна ў бабулi. А потым... страшна нават успомнiць... Пошту Сашка з райцэнтра не ў пару прывёз. Пакуль разабралася - замучылася. Адных газет ды часопiсаў - цэнтнер. А лiстоў... I ўсё адна... А то з гэтымi пасылкамi замучылася. Як Лёлька ў дэкрэтны пайшла i пачалося. У вёсцы нiбы ўсе падурнелi. Адпраўляюць па ўсёй краiне. Дзе гэта вы бачылi, каб на чатырыста хат шэсцьдзесят пасылак штодзень. I на працягу тыдня запар. А дзе я столькi сургучу набяруся? Мне ж норму далi. Павылiваю на скрынкi, i пiшы прапала. I так на паўгода ўперад вымазала сургучу. Скрынкi ў мяне не купляюць, перайшлi на самаробныя. Дзед Васька iх кляпае. За шкляначку. Кулiбiн знайшоўся. А я ж з праданай скрынкi сургуч атрымлiваю. У мяне iх вунь - тры дзесяткi. Як стаялi ў куце, так i стаяць.
А тут яшчэ за два днi трэцяя дзiўная тэлеграма Фiлiпоўскаму, каменданту турбазы "Заранiца". I адкуль яе адправiлi, нiяк не разбяруся. "Дрмацка". З Данецка, цi што? Напэўна, так. Нiбы тэлеграфiстка, якая перадавала тую тэлеграму, выпiўшы была. Як мой Карповiч пасля зарплаты. Цi то апарат там, у iх, звар'яцеў, не фурычыць. Значыць - запчастак няма, вось i робiць, небарака, абы дзень да вечара.
Але пры чым тут мквацракi? I навошта Фiлiпоўскаму камандзiроўку ўкарочваць? Хiба ён тут у камандзiроўцы? Колькi жыву, ведаю яго як мясцовага. Вось няўдача, прыйдзецца самой несцi. Адсвяткавала дзень нараджэння!.. Адзiн раз у год думала дамоў раней патрапiць... I адказ ад Фiлiпоўскага патрабуюць неадкладна...
Шостая гадзiна вечара. Мне па часе работы ўжо зачыняць пара. А Карповiча i след прастыў. Ну, дзед. Наб'ю заўтра. Вазьму звольню - i ўся гаворка. За прагул! Хiба я без сям'i? Дык не, смалi, Нюрка, у "Заранiцу". А гэта паўгадзiны туды ды хвiлiн сорак дахаты. Колька, мусiць, не зразумее. Ну ды добра. Муж. Хай хоць сёння сам капусту разагрэе. Пра Карповiча... Яму хоць не выдавай зарплату. Пакуль не прагуляе ўсё да капейкi - на рабоце не з'явiцца. I не звольнiш. Каго браць? Не магу знайсцi нават аператара на месца дэкрэтнiцы Лёлькi. А пра разносчыка тэлеграм... Хто ж на гэтыя грошы пойдзе? А да Фiлiпоўскага Карповiч другi раз адмовiўся несцi. Ледзьве ўгаварыла. Усё скардзiўся на ногi. Нябось як да каго з вясковых - уперад. Дзiва што кiлiшачак пададуць. Людзi ў нас гасцiнныя.
Што ж рабiць? Зачынiць пошту i несцi тэлеграму гэтаму пузачу. Не падабаецца ён мне. Не наш ён чалавек. Якiсьцi непрыветны, падазроны. Хоць столькi гадоў яго ведаю, але ўсё роўна незразумелы нейкi. У яго, напэўна, шыз. А iсцi трэба...
Я ўжо выйшла на ганак i зачынiла пошту. Гляджу, з-за вугла паказалася баба Стэпа. Пад пахаю нешта нясе. Загарнула ў хустку. У такую слоту паперлася. На пенсii, магла б iншым разам. Увесь дзень лясы з сяброўкамi тачыла, а пад ноч уздумала. Ды я б на яе месцы дома ля печы сядзела альбо дрыхнула ў гэты час на ложку.
- Нюр, а Нюр! Ты што, iсцi, гляджу, уздумала? - крычыць. - Я вось толькi сабралася пасылачку ўнучцы паслаць.
- Заўтра, - кажу, - прыходзь. Пакiнь пасылку ў Сiльцовых, я ранiцай да iх зайдуся i адпраўлю.
- Добра, каб сёння, Нюр, - упарта прашамкала старая.
- Сёння ўсё роўна адвозiць не будуць, Сцепанiда Максiмаўна, - кажу так стрымана, пераканаўча. - Машына ўжо пайшла. А ты б iшла дахаты, адагрэлася б.
Яна так на мяне зiрнула, нiбы я вiнаватая ёй мiльён. Не менш.
- Мусiць, прамокла ўся? Заходзь ужо. - Мне чамусьцi шкада стала бабку Сцепанiду. Забрала я ў яе пасылку, зноў адчынiла пошту, кiнула пасылку ў кучу, падрыхтаваную да заўтрашняй адпраўкi, квiтанцыi выпiсала.
- Ты дахаты, Нюр? - пацiкавiлася бабка Сцепанiда, калi мы былi з ёй зноў на ганку пошты.
- Ды не, яшчэ ў "Заранiцу" трэба тэлеграму занесцi.
- Як трэба - то ты нясi. А я дахаты праз лог. Так зручней.
- Асцярожна, не паслiзнiся, - сказала я наўздагон.
- Вось дзiва! Не ўпершыню, - памаладзелым голасам бадзёра адказала бабка Сцепанiда i, падхапiўшы рукой даўжэзную цёмную спаднiцу сваю, стала спускацца па пратаптанай i размоклай ад дажджу сцежцы ўнiз.
3. Фiлiпоўскi
Ванна была поўная цёплай вады. Я ўжо плюхнуў у яе паўфлакона крцэну. Адзiнага, чаго вадзе не ставала, - лiстоў дма. Але i на Зямлi не было з чаго сiнтэзаваць. З гэтым я павiнен быў мiрыцца.
Нарэшце можна плюхнуцца ў ванну. Усе падначаленыя занятыя сваiмi справамi. "Iнструкцыя дазваляе адпачыць, - падумаў я, акуратна павесiўшы на вешалку штаны. - Не дома, дык хоць такi камфорт. У Моцы i такога няма. Пакутуе, бядак. Сам вiнаваты. У пустыню напрасiўся, дурань. Няхай наракае на сябе."
Падышоў да ванны. Вада была - цуд. Крыху блакiтнаватая роўнядзь яе, зацягнутая вясёлкавымi мудрагелiстымi лiнiямi, улагоджвала мой засмучаны позiрк. Над ваннай, амаль каля нiзкай пабеленай столi, вiсела ледзь прыкметнае туманнае воблачка.
Я ўдыхнуў прыемны водар крцэну i ступiў у ваду. Асеў, расплываючыся, амаль адразу, як толькi вада пяшчотна паглынула мае ногi.
Усё было добра, калi б я не адчуў спачатку пякоты, а потым i непрыемнага паколвання ў перапонках. Я жахнуўся: няўжо захварэў? Гэтага яшчэ толькi не ставала. У мяне ўсё атрафiруецца! Напэўна, хутка не змагу ўжо пераходзiць у нармальны стан! Але гэта ж страшна! У душы, схаванай пад пенiстым пагорачкам, пахаладзела. Не, гэта не абяцанае перад камандзiроўкай райскае жыццё. А як Дорненц распiнаўся ў лагуне для выбраных! Палову лагуны пасля паспяховага завяршэння назiранняў наабяцаў. Распiсваў, што Зямля, маўляў, адна з з тых цудоўных планетаў, дзе вады нашмат болей, чым сушы. У гэтым яго праўда. А ў астатнiм...
